Wanneer China de export van een cruciale grondstof beperkt, zijn de gevolgen soms direct en verlammend genoeg om wereldwijd alarm te slaan. Andere keren duurt het langer voordat de pijn voelbaar wordt.

Voor de wereldwijde producenten van loodzuuraccu's zijn de Chinese beperkingen op het kritieke mineraal antimonium, die eind vorig jaar werden ingevoerd, uitgegroeid tot een groot hoofdpijndossier. Ook hun klanten ondervinden inmiddels hinder, nu de torenhoge inkoopkosten worden doorberekend.

"Wij beschouwen dit als een nationale noodsituatie," zegt Steve Christensen, uitvoerend directeur van de in de VS gevestigde Responsible Battery Coalition, waarvan onder meer accufabrikant Clarios, Honda en FedEx lid zijn.

Hij wijst op de sleutelrol die accu's spelen in de industrie en het dagelijks leven, het gebruik van antimonium in militaire uitrusting, en de explosieve stijging van de spotprijzen. Antimonium kost momenteel meer dan $60.000 per metrische ton, ruim vier keer zoveel als een jaar geleden.

"Er zijn geen snelle oplossingen... Als sector zijn we hier collectief volledig door overvallen," aldus Christensen.

Volgens de United States Geological Survey produceerde China in 2024 naar schatting 60% van het wereldwijde aanbod van antimonium. Veel van het in andere landen gewonnen antimonium wordt bovendien naar China gestuurd voor verwerking. Peking plaatste het mineraal in september vorig jaar op de exportcontrollijst, waardoor bedrijven voor elke buitenlandse transactie een vergunning moeten aanvragen. In december volgde een volledig verbod op leveringen aan de VS - een stap die wordt gezien als vergelding nadat Washington de export van geavanceerde halfgeleiders naar Chinese bedrijven verder aan banden legde.

China's wereldwijde export van antimonium is inmiddels gedaald tot een derde van het niveau van een jaar geleden.

Christensen stelt dat Amerikaanse bedrijven sterk afhankelijk zijn van China voor hun antimoniumvoorziening. Kopers zijn steeds vaker aangewezen op een opkomende "grijze markt", waar handelaren die voorraden hebben aangelegd extreem hoge prijzen vragen.

De Chinese beperkingen op antimonium gingen vooraf aan de exportcontroles op zeldzame aardmetalen en zeldzame-aardmagneetproducten, die werden ingevoerd als reactie op de tarieven van voormalig president Donald Trump. Deze kwesties lijken geen onderwerp te zijn geweest tijdens de recente pogingen om de handelsrelatie tussen beide landen te stabiliseren.

Ook de gesprekken van vorige week tussen China en de VS hebben niet geleid tot afspraken over gespecialiseerde zeldzame aardmetalen zoals samarium, die van belang zijn voor militaire toepassingen.

Kwetsbaarheid

Loodzuuraccu's, die veel voorkomen in voertuigen met benzinemotoren, worden vooral gebruikt om de motor te starten en laagspanningssystemen van stroom te voorzien. Daarnaast dienen ze als noodstroomvoorziening in diverse sectoren en voor de opslag van overtollige energie uit zonne- en windsystemen.

Naast accu's is antimonium ook essentieel voor militaire uitrusting zoals nachtkijkers, navigatiesystemen en munitie.

De wereldwijde vraag naar antimonium bedraagt zo'n 230.000-240.000 ton per jaar, waarbij loodzuuraccu's goed zijn voor ongeveer een derde daarvan, aldus adviesbureau Project Blue.

Hoewel veel accuproducenten toegang hebben tot antimonium-loodlegeringen uit gerecyclede materialen, schat Project Blue dat ze gezamenlijk jaarlijks circa 10.000 ton hoogwaardig antimonium nodig hebben om de legering aan te vullen en de juiste accukwaliteit te bereiken.

Het veiligstellen van dat extra deel blijkt een uitdaging.

Project Blue-directeur Nils Backeberg stelt dat er buiten China genoeg antimonium beschikbaar is om aan de niet-Chinese vraag te voldoen, maar dat kopers moeten concurreren met grote Chinese afnemers, zoals de enorme zonne-energiesector van het land. Chinese smelters kunnen bovendien gunstigere voorwaarden bieden.

"Nu de antimoniumprijs bijna vijf keer zo hoog ligt als normaal, wordt de kostprijs een bepalende factor. En met het beperkte aanbod op de westerse markt is er duidelijk sprake van een tekort," aldus Backeberg.

Vooralsnog lijken de problemen met antimonium nog niet te hebben geleid tot productievermindering bij accufabrikanten. Zo meldt het Duitse Hoppecke dat het de hogere kosten heeft kunnen doorberekenen. Het Japanse GS Yuasa gaf aan dat het prijsverhogingen aan sommige klanten heeft doorgevoerd en met meer klanten hierover in gesprek is.

Een bron bij een Indiase accufabrikant zegt dat antimonium slechts een klein deel van de accukosten uitmaakt en dat prijsstijgingen aan klanten worden doorberekend, maar dat verdere prijsverhogingen problematisch kunnen worden.

"Als de prijs nog verder stijgt, wordt iedereen in de sector kwetsbaar," aldus de bron, die niet bevoegd was om met de media te spreken en anoniem wenste te blijven.

De bedrijven en de bron bij de Indiase accufabrikant wilden geen details geven over de omvang van hun prijsverhogingen.

Een teken dat de winstmarges onder druk staan, is dat het Indiase Exide Industries de hoge antimoniumprijzen als reden aanvoerde voor een lager dan verwachte winst in het vierde kwartaal.

Christensen van de Responsible Battery Coalition vindt dat beleidsmakers de kwestie moeten behandelen als een zaak van nationale veiligheid. Volgens hem zijn westerse landen "te afhankelijk geworden van een enkele geopolitieke tegenstander voor mineralen die essentieel zijn voor zowel nationale defensie als het dagelijks leven."

"Voor de VS moet de oplossing bestaan uit het terughalen van verwerkingscapaciteit, het opschalen van binnenlandse recycling en het aangaan van strategische mineralenallianties met betrouwbare partners. Anders zal deze crisis zich keer op keer blijven herhalen," voegt hij toe.

Voorzichtig worden er stappen gezet om een antimoniumketen buiten China op te bouwen.

Clarios, eigendom van investeringsmaatschappij Brookfield, liet vorige maand weten locaties te onderzoeken voor een fabriek in de VS voor verwerking en terugwinning van kritieke mineralen ter waarde van maximaal $1 miljard, waar ook antimonium zal worden gewonnen.

Nyrstar, eigendom van grondstoffentrader Trafigura, meldde eveneens vorige maand dat het antimonium kan produceren in zijn metaalfabriek in Zuid-Australië, maar daarvoor wel overheidssteun nodig heeft.