Een studie van Philippe van der Beck en zijn collega's benadrukt de correlatie tussen de grootte van een ETF in de Verenigde Staten (gemeten aan de hand van het beheerd vermogen) en de concentratie van zijn bezittingen. Daarom zien we in de volgende grafiek dat de grootste ETF's, linksboven, zoals die op de S&P500, erg breed gediversifieerd en liquide zijn. Daarentegen zijn die rechtsonder veel meer geconcentreerd en gespecialiseerd: ze investeren in een klein aantal bedrijven omdat ze zich op een specifiek thema, een bepaalde sector of een zekere beleggingsstijl richten.

Bron: Van der Beck (2024), onderzoek van ETF's uit de VS

Het probleem nu is dat deze thematische ETF's zijn belegd in een geconcentreerde portefeuille van aandelen van bedrijven waarvan er veel nauwelijks liquide zijn of geen geld verdienen. Zo’n belegging vindt in dat geval niet plaats op basis van fundamenten, maar vanwege een gebrek aan aanbod. Vervolgens zien we een zeker effect als de in het ETF belegde bedragen toenemen: het ontstaan dan onredelijke waarderingen.

We kunnen dan spreken van een Ponzi-systeem in die zin dat het succes van een thema zichzelf voedt: een thema dat goed presteert trekt de aandacht, waardoor er meer geld binnenstroomt. De aandeelkoersen worden dan omhoog gestuwd.

Dit betekent echter niet dat de bedrijven die deel uitmaken van de thematische ETF niet de moeite waard zijn om nader te bekijken. Het is essentieel om in gedachten te houden dat een investering in een bedrijf gebaseerd moet zijn op zijn individuele verdiensten, en niet alleen op zijn lidmaatschap van een specifiek thematisch sector.

Het fenomeen stopt dan wanneer de nieuwe instromen afnemen. Dat is wanneer thematische ETF's in de problemen komen en de "piramide" wankelt. De rendementen vervagen en dan gebeurt het tegenovergestelde: het kapitaal wordt teruggetrokken en de illiquide aandelen die de ETF vormen dalen zonder dat hun fundamenten zijn veranderd.

Het probleem met thematische ETF's ligt in het feit dat ETF-uitgevers de neiging hebben om er een te grote verscheidenheid aan bedrijven in op te nemen, zolang ze maar binnen het beoogde thema passen. Zoals wij in dit artikel al aangaven, waarin de nadelen van beleggen in thematische ETF's werden belicht, is het in het geval van de opkomst van een nieuw thema of als u wilt investeren in een sector die wordt gedomineerd door een klein aantal bedrijven, beter om u te concentreren op een of twee van de grootste gespecialiseerde bedrijven in plaats van een ETF op het thema te kopen, waar meer geld wordt gekanaliseerd naar kleinere en minder liquide aandelen in naam van diversificatie.

Neem bijvoorbeeld het VanEck Video Gaming and eSports UCITS ETF: dit ETF is ultraspecifiek. Het investeert in een panel van 30 posities, waaronder de giganten Tencent, Nintendo, AMD, Electronic Arts en Applovin. De helft van het product bestaat echter uit small- en midcaps, zoals Unity Software, een niet-winstgevend bedrijf, en GameStop, dat al jaren in moeilijkheden verkeert. Ben je er zeker van dat je in deze bedrijven in moeilijkheden wilt beleggen als je deze markt op het oog hebt?

Dit artikel is geïnspireerd door onderzoek van Joachim Klement over dit onderwerp.