Nadat Russische troepen op 24 februari vorig jaar Oekraïne waren binnengevallen, legde het Westen ingrijpende sancties op aan de Russische economie van 2,1 biljoen dollar, waardoor Moskou op zoek ging naar omwegen voor de invoer van technologie en goederen.
Aangezien de verkoop van duizenden artikelen door het Westen verboden is, hebben handelaars een uitgebreid netwerk van aanvoerketens via derde landen opgezet om de beperkingen te omzeilen. Veel goederen komen binnen via Turkije en voormalige Sovjetrepublieken, zeggen economen.
De zeven bronnen, die allen op voorwaarde van anonimiteit spraken vanwege de gevoeligheid van de zaak, zeiden dat zij een toename hadden gezien van Russische verzoeken om te helpen alles van lagers en vliegtuigonderdelen tot zeldzame aardmetalen over de 7.591 kilometer lange landgrens van Kazachstan met Rusland te krijgen.
Twee van de bronnen brachten de toegenomen Russische belangstelling rechtstreeks in verband met gemelde Turkse plannen om de doorvoer van gesanctioneerde goederen aan banden te leggen.
"Dit betekent dat de hausse nog maar net begonnen is," zei een zakenman die betrokken is bij de buitenlandse handel en op voorwaarde van anonimiteit met Reuters sprak vanwege de gevoeligheid van de kwestie.
ZELDZAME AARDMETALEN
Een andere Kazachse ondernemer zei dat hem 1 miljoen dollar was aangeboden om een vrachtwagen met zeldzame aardmetalen uit Australië te helpen vervoeren.
"Van telefoons en lagers tot vliegtuigonderdelen en zeldzame aardmetalen", zei de ondernemer en gaf voorbeelden van verzoeken, die hij allemaal zei te hebben afgewezen.
De Kazachse regering reageerde niet op een verzoek om commentaar.
De Russen hebben een zeer lange boodschappenlijst met industriële apparatuur, spoorlagers, geavanceerde elektronica, radioapparatuur, turbines, vliegtuigonderdelen, grondstoffen en zelfs materialen voor bankkaarten, aldus de bronnen.
Sommige Russische bedrijven hebben geprobeerd langdurige partnerschappen voor sanctiedoeleinden aan te gaan, aldus de bronnen.
Volgens de Russische wet is het een overtreding om aan de westerse sancties te voldoen en sanctieontduiking is voor sommige ondernemers een winstgevende boomindustrie geworden.
President Vladimir Poetin heeft gekscherend gezegd dat westerse luxe nog steeds verkrijgbaar is in Moskou, maar wel duurder.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Anthony Blinken drong er tijdens een bezoek aan de regio deze maand bij de Centraal-Aziatische landen op aan de sancties te handhaven en beloofde hen te helpen bij het verwerken van de bijkomende schade.
Maar een Centraal-Aziatische functionaris, die in de marge van Blinkens bezoek tot verslaggevers sprak, zei dat regeringen weinig kunnen doen om handelaars ervan te weerhouden goederen naar Rusland te exporteren.
"Ik loop het kantoor van een Europees bedrijf binnen en informeer naar bepaalde apparatuur, ze zeggen dat ze het niet kunnen verkopen omdat het in Rusland terecht zou kunnen komen," zei een Kazachse zakenman die in industriële apparatuur handelt.
"Terwijl ik naar buiten loop, krijg ik een telefoontje van een Turks bedrijf dat me diezelfde apparatuur aanbiedt."
Turkije, een NAVO-bondgenoot, zei vorige maand dat het geen producten uitvoert die kunnen worden gebruikt in de oorlogsinspanningen van Rusland, na waarschuwingen van de VS over de uitvoer van chemicaliën, microchips en andere artikelen. Ankara zei ook dat het niet zal toestaan dat westerse sancties in of via Turkije worden geschonden en dat het maatregelen neemt om dit te voorkomen.
EXPLOSIEVE HANDEL
Rusland blijft de grootste handelspartner van Kazachstan. De Kazachse export naar Rusland steeg vorig jaar met een kwart tot 8,8 miljard dollar en de verkoop van sommige artikelen steeg explosief. Zo verdubbelde de uitvoer van lagers tot 111 miljoen dollar, zo blijkt uit officiële statistieken.
De uitvoer van kunststof buizen, waarvan Rusland bepaalde soorten moeilijk kan produceren of betrekken, is vorig jaar meer dan verdrievoudigd tot 12 miljoen dollar.
Tegelijkertijd verhoogde Kazachstan sterk de invoer van computers uit Europese landen en Taiwan, hoewel het onduidelijk is hoeveel daarvan vervolgens weer naar Rusland werden uitgevoerd.
Soms wordt er zelfs geen wet overtreden, aldus de bronnen. Vaak bevatten complexe artikelen gesanctioneerde onderdelen, maar zijn ze zelf niet expliciet verboden. De handel is zo sterk toegenomen dat de Kazachse douane overbelast is, voegden zij eraan toe.
Een andere bron zei dat Russische banken apparatuur en plastic voor de productie van bankkaarten via Kazachstan importeren.
Deze handel brengt echter extra kosten met zich mee. Kazachse zakenlieden die goederen doorverkopen aan Rusland komen normaal gesproken in aanmerking voor een BTW-teruggave van 12%, maar degenen die "verdachte artikelen" vervoeren, vragen dit niet aan om de hele toeleveringsketen niet bloot te leggen, zei de zakenman.
Eén bron gebruikte echter een Russisch spreekwoord om uit te leggen waarom hij had besloten zich in de illegale handel te begeven: "Voor sommigen is oorlog verdriet en ellende, maar voor anderen is het een manier om te bloeien."
