Een maand na de Russische invasie in Oekraïne heeft de Europese Commissie besloten om landbouwers tijdelijk gewassen te laten verbouwen op land dat braakgelegd is om de biodiversiteit te stimuleren, een stap die door boerenlobby's wordt toegejuicht.

Milieugroeperingen hebben de maatregel bekritiseerd, omdat zij vreesden dat lobbyisten uit de agro-industrie de huidige crisis zouden kunnen aangrijpen om het blok ertoe te bewegen de milieunormen die in 2023 van kracht worden in het kader van het nieuwe gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), te verlagen.

Het door de Groenen geleide landbouwministerie van Duitsland heeft besloten zich tegen de versoepeling van de EU te verzetten, door toe te staan dat de grond alleen voor veevoeder wordt gebruikt, wat minder schadelijk is voor de plaatselijke flora en fauna omdat er geen meststoffen nodig zijn.

"De ecologische schade van het openstellen van deze gebieden weegt niet op tegen het economische voordeel en de oogst," zei Silvia Bender, staatssecretaris bij het door de Groenen geleide landbouwministerie.

Een woordvoerder van de EU zei dat Duitsland de Commissie heeft laten weten dat het voor dit jaar geen gebruik zal maken van de in maart verleende vrijstelling.

Uit gegevens van deze week bleek dat de EU de afgelopen vijf jaar achterop is geraakt wat betreft het behoud van ecosystemen en biodiversiteit.

Het besluit van Berlijn weerspiegelt een grotere invloed van de Groenen, die vorig jaar deel zijn gaan uitmaken van de nieuwe, drieledige coalitieregering, op het landbouwbeleid van Duitsland, waarbij een nieuwe minister oproept tot meer biologische landbouw en kritiek levert op de goedkope vleesprijzen, in een land dat bekend staat om zijn één-euro-worst.

Bender zei dat het extra areaal dat Duitsland op grond van de nieuwe EU-regels voor gewassen zou kunnen gebruiken, wereldwijd geen effect zou hebben. Duitsland produceerde vorig jaar ongeveer 42 miljoen ton graan.

Het gebruik van de 170.000 hectare braakliggende grond zou de jaarlijkse productie met 600.000 ton hebben doen toenemen, minder dan 1% van de jaarlijkse graanproductie van Oekraïne van ongeveer 86 miljoen ton.

Lucas Schwienhorst, een biologische landbouwer in de regio Spreewald net buiten Berlijn met 450 hectare land, zei dat het land met de minste bodemkwaliteit was dat gewoonlijk toch braak lag. Toch zou het gebruik van braakliggende grond voor gewassen het scala van soorten dat er leeft aanzienlijk beperken.

"Een Ortolaan (vogel uit de familie van de gorzen) zou hier bijvoorbeeld goed kunnen broeden. Die heeft altijd graag overhangende takken boven zijn nest en dat zou hier het geval zijn," zei hij.

Maar niet alle boeren delen de mening van Schwienhorst.

"Ik ben teleurgesteld. We hadden deze regel voor een paar maanden kunnen opheffen," zei Stefan Bernickel, een 39-jarige boer in de oostelijke deelstaat Brandenburg, die zo'n 300 hectare akkerland met tarwe, gerst en canola onder zijn hoede heeft.

Voor Bernickel kwam de discussie over de oogst van dit jaar al te laat. Hij maakt zich nu meer zorgen over de voorschriften die voor de oogst van volgend jaar zouden worden opgelegd.

TERUGDRAAIEN OP DUURZAME LANDBOUW?

De landbouwcommissaris van de EU, Janusz Wojciechowski, zei dat hij niet kon uitsluiten dat de afwijking van de regels voor braakland tot volgend jaar wordt verlengd, afhankelijk van hoe de situatie zich zou ontwikkelen.

De conservatieven van de Duitse oppositie hebben in april geprobeerd het blok voor te zijn door een wetsvoorstel in het parlement in te dienen waarin het land wordt opgeroepen af te wijken van de EU-doelstelling om volgend jaar 4% van het land braak te leggen. Vorige week is het er echter niet doorgekomen.

De EU heeft tot nu toe vastgehouden aan haar andere plannen voor duurzame landbouw en zal volgende maand wetten voorstellen om het gebruik van bestrijdingsmiddelen duurzamer te maken en juridisch bindende doelstellingen voor natuurherstel vast te stellen.

Maar critici dringen erop aan dat ook die worden versoepeld, omdat ze de graanproductie een deuk zouden kunnen toebrengen.

"De verschrikkelijke oorlog in Oekraïne met zijn ernstige gevolgen voor de wereldvoedselmarkten was voor sommige landbouwlobbyisten een zeer goede gelegenheid om van deze situatie gebruik te maken," vertelde Johann Rathke, coördinator landbouwbeleid van het WWF aan Reuters.

Julia Bar-Tal, directeur bij de vereniging voor duurzame landbouw AbL, zei dat de ene crisis de andere - die van de aantasting van het milieu en het verlies aan biodiversiteit - niet mag overtroeven.

Boeren in Duitsland hebben het areaal graan dat voor de zomeroogst van dit jaar is ingezaaid, toch al uitgebreid, gestimuleerd door de stijgende prijzen, zo bleek vorige week uit officiële gegevens.

Het areaal voor het zaaien van zomertarwe zal naar verwachting met 73,5% toenemen, terwijl het gerstareaal ten opzichte van vorig jaar met 20,3% zou toenemen, omdat de boeren overschakelen op de meer winstgevende gewassen.