Door 
De Amerikaanse S&P500 wordt gezien als de meest geconcentreerde algemene index ter wereld: de groei van digitale bedrijven heeft een compact blok dat momenteel ongeveer 32 % van de totale index vertegenwoordigt. Maar zoals het onderzoeksteam van Liberum deze week vaststelde, is een vergelijkbaar fenomeen zichtbaar op andere markten en bezorgt het fondsbeheerders koppijn.
De volgende grafiek toont het gewicht van de 10 grootste bedrijven in vier indexen:
We zien dat ze iets meer dan 30 % van de S&P500 vertegenwoordigen (Apple, Microsoft, Amazon, Nvidia, Tesla, Alphabet, Meta Platforms, Berkshire Hathaway, UnitedHealth, Exxon Mobil) maar dat dit aandeel zelfs groter is in de FTSE100, waar het bijna de helft van de Britse index bereikt (we hebben het dan over Shell, AstraZeneca, HSBC, Unilever, BP Plc, Diageo, British American Tobacco, Glencore, GSK en Rio Tinto). Hun gewicht is bescheidener in de Stoxx Europe 600 (ongeveer 20 %: Nestlé, ASML, Novo Nordisk, LVMH, Roche, AstraZeneca, Shell, Novartis, HSBC, SAP). Liberum, een Britse bank, voegt de FTSE250 toe, die we hier voor het gemak niet zullen bespreken.
Tempo moeilijk om bij te houden
"Indexen zijn niet alleen zeer geconcentreerd in absolute termen, ze hebben ongekende concentratieniveaus bereikt in hun geschiedenis", benadrukken de auteurs van de studie. Het spreekt voor zich dat concentratie de afhankelijkheid van de zwaargewichten in die indexen vergroot. Daardoor wordt het werk van beheerders complexer. Om goed te presteren neigen ze naar kleinere waarden, die ze overwegen door hun blootstelling aan grotere aandelen te verminderen. Bovendien zijn value-beleggers meer geïnteresseerd in lager gewaardeerde aandelen.
Als gevolg hiervan hebben actieve beheerders vaak de neiging om de grote waarden van hun referentie-indexen te onderwegen, merkt Liberum op. Wanneer de zwaargewichten onderpresteren, behalen de beheerders zo een extra alfa die hen deugd doet, omdat zien dat hun weloverwogen keuzes hen beter dan gemiddeld hebben laten presteren. Daarom presteren actieve beheerders beter in dit soort omgevingen. Aan de andere kant: ze worden snel achtergelaten wanneer de leiders de rol van locomotief opnemen. Vandaar de zeer matige prestaties in vergelijking met de indexen sinds het herstel na de crisis van 2008, aangezien de groten steeds groter zijn geworden.
De niet erg enthousiaste conclusie van Liberum over dit aspect? "Beter-dan-gemiddelde prestaties van beheerders hangen steeds minder af van hun vermogen om aandelen te selecteren en steeds meer van hun vermogen om de prestaties van het belangrijkste aandeel in de index te voorspellen".
Illustratie van de beste rendementen van individuele aandelen over een jaar (1 juli 2022 tot 1 juli 2023) van de vier voorgaande indexen (de FTSE250 buiten beschouwing gelaten):
Nachtmerrrie
In de S&P 500 vertegenwoordigt Nvidia 4,9 % van de 18,3 % stijging van de S&P500 in de afgelopen 12 maanden, of 27 % van de prestatie (tegen een mediaan van 9,6 % sinds 1996). Door Apple, Microsoft, Meta en Broadcom toe te voegen, krijgen beleggers twee derde van het rendement van de hele index. De S&P 495 heeft slechts 5,2 % van het totale rendement geproduceerd... "ongeveer hetzelfde als Nvidia alleen al". In de FTSE100 zijn HSBC, Shell, BP Plc, Flutter en 3i Group verantwoordelijk voor de helft van de jaarlijkse winsten. De situatie is anders in de bredere Stoxx Europe 600-index, omdat de goede prestaties van LVMH zijn gecompenseerd door de gemengde evolutie van Nestlé of Roche. De betere diversiteit van de index vermindert de afhankelijkheid van een paar titels. Dit is uiteraard niet het geval als we kijken naar meer geconcentreerde indexen zoals de CAC40 en de SMI.
Om de studie van Liberum aan te vullen, volgt hier een eigen illustratie die voor twaalf indexen het aandeel met het grootste individuele gewicht en de meest vertegenwoordigde sector laat zien:
