Tijdens de laatste helft van zijn leven zag Biden, 78 jaar, het aandeel van de nationale rijkdom dat naar die middenklasse ging, afnemen en de winst van de Amerikaanse groei concentreren in een handvol regio's. Nu, met een investeringspakket van ongeveer 2 biljoen dollar dat woensdag werd onthuld, wil Biden die trend van een halve eeuw omkeren en kapitaal naar verwaarloosde mensen en delen van het land sturen.

Het banen- en infrastructuurplan van de Democraat Biden en de verhoging van de vennootschapsbelasting om het te helpen betalen, staan in contrast met de eerbiediging van de particuliere markten waarmee de Republikeinen zijn begonnen bij de verkiezing van Ronald Reagan in 1980, en die door beide partijen is verduurzaamd door middel van belastingverlagingen en deregulering.

Of het nu ging om de maatregelen van Bill Clinton om de sociale voorzieningen te verminderen en de financiële sector te dereguleren, of de aarzeling van Barack Obama om tijdens de laatste recessie "groots" in te grijpen, beide partijen zijn al tientallen jaren terughoudend om te diep in te grijpen.

Het Amerikaanse platteland en de Rust Belt verbleken en er is weinig vooruitgang geboekt bij het overbruggen van de welvaartskloof tussen zwart en blank.

Grafiek: Rijkdom blanke huishoudens vs Zwarte en Latino https://www.reuters.com/graphics/USA-ECONOMY/SPENDING/xklpyryxrvg/

Het plan van Biden doet denken aan de Democratische leiders van zijn jonge jaren in de jaren 1960 - de ambitieuze focus van president John Kennedy op publieke projecten zoals de maanlanding, of de Great Society van Lyndon Johnson om het sociale vangnet te versterken. Het is ook een echo van de wet van president Dwight Eisenhower uit 1956 om de overheid grotendeels te laten betalen voor de aanleg van snelwegen.

"Ik ben getroffen door de schaal, de structuur", zei Simon Johnson, professor economie aan het MIT, over het plan van Biden. "Ze lijken het idee te hebben overgenomen dat je met de juiste overheidsinvesteringen de productiviteit en groei kunt stimuleren en over het hele land kunt verspreiden.

EPISCHE STRIJD DOEMT OP

De strijd over de wetgeving in het Amerikaanse Congres zal naar verwachting episch worden.

Mitch McConnell, de Republikeinse leider van de Senaat, suggereerde woensdag dat elk wetsvoorstel van de Democraten een "Trojaans paard voor een enorme belastingverhoging" kan zijn. Republikeinen hebben gezegd dat zij geen steun zullen verlenen aan Democratische pogingen om doelstellingen als het stoppen van klimaatverandering of gelijkheid in een uitgavenwet op te nemen.

Het voorstel volgt op de meer dan 5 biljoen dollar die het afgelopen jaar is besteed aan de bestrijding van het coronavirus, waarvan een groot deel is gebruikt voor directe betalingen aan gezinnen en werklozen.

De littekens van de pandemie kunnen diep zijn, en de voorgestelde pijplijn van federale dollars naar gemeenschappen, technologisch onderzoek en werkgelegenheid genererende bouwprojecten zijn volgens de regering een manier om de genezing op gang te houden.

Veel ideeën in het plan zijn al jaren bekend bij universiteiten en andere instellingen.

Johnson, bijvoorbeeld, betoogde in een boek uit 2019 dat particulier kapitaal nooit volledig in de plaats zal komen van overheidsinvesteringen in zaken als nieuwe nutsnetwerken of ingewikkeld basisonderzoek.

De aanpak van Biden onderscheidt zich aantoonbaar door de breedte van wat hij in één klap wil aanpakken - van tekortkomingen in de kinderopvang tot oplaadstations voor elektrische voertuigen - en door zijn diagnose van wat nodig is.

De demografische en economische achteruitgang van kleine steden en veel middelgrote steden is al tientallen jaren aan de gang onder Democratische en Republikeinse presidenten, terwijl beide presidenten in hun retoriek beloofden deze achteruitgang te keren.

Het aandeel van de lonen en salarissen in het Amerikaanse bbp is ook gedaald, wat volgens veel economen bijdraagt aan de toenemende ongelijkheid.

Grafiek: Arbeidsaandeel in daling https://www.reuters.com/graphics/USA-ECONOMY/SPENDING/yzdpxezyyvx/

Biden wil de publieke middelen achter die belofte zetten met zowel infrastructuurprogramma's als financiering voor onderzoekscentra om te proberen het speelveld tussen midden-Amerika en de San Franciscos en Bostons van de wereld gelijk te trekken.

Decennia geleden besteedden de Verenigde Staten 2% van hun BBP aan onderzoek en ontwikkeling, aldus Biden in een toespraak op woensdag. Dat cijfer is nu minder dan 1%, zelfs nu andere landen hun investeringen hebben verhoogd.

Grafiek; O&O-uitgaven van de Amerikaanse overheid https://www.reuters.com/graphics/USA-ECONOMY/SPENDING/nmopargnxva/

"We zijn teruggevallen," zei hij. "De rest van de wereld komt dichterbij en komt snel dichterbij. We kunnen dit niet langer volhouden."

Het plan "vertegenwoordigt een grote inspanning om de groeiende geografische ongelijkheid van het land aan te pakken .... Het laat zien dat men begrijpt hoe infrastructuur toegang en kansen kan creëren - of ze kan afschermen," aldus Kenan Fikri, onderzoeksdirecteur van de bipartisan Economic Innovation Group.

De welvaartskloof tussen zwarten en blanken heeft de afgelopen 30 jaar weinig vooruitgang laten zien, ongeacht het feit dat 16 van die jaren met Democraten in het Witte Huis waren.

Het voorstel van Biden richt de investeringen op zwarte gemeenschappen, met inbegrip van die welke getroffen zijn door havenvervuiling of andere milieuvervuiling, en industrieën met een groot aandeel zwarte werknemers.

EEN ONWAARSCHIJNLIJKE RADICAAL

Op het eerste gezicht is Biden een onwaarschijnlijk figuur om een dergelijke radicale verschuiving in het federale beleid door te voeren. Hij trad voor het eerst in functie in 1970, het jaar waarin het aandeel van de Amerikaanse arbeiders in het nationaal inkomen zijn hoogtepunt bereikte. Hij heeft een lange carrière achter de rug vanuit het democratische centrum dat hij nu wil omvormen en steunde bankvriendelijke wetsvoorstellen die tijdens de campagne kritiek opleverden.

Maar hij werd president in een jaar waarin de argumenten tegen overheidsbemoeienis die hij als senator en als vicepresident onder Obama hoorde, hun langste tijd gehad lijken te hebben.

Sommige van Biden's oude collega's, waaronder Democratische economen als Lawrence Summers, zeggen dat Biden er naast zit.

In zijn commentaar op het stimuleringsplan in februari erkende Summers dat er sprake was van "enorm lijden", maar zei hij dat "dit veel verder gaat dan wat nodig is".

Anderen zeggen dat het tijd is om de meer liberale vleugel van de partij, die al tientallen jaren sluimert, de tijd te geven om zich opnieuw sterk te maken - en dringen er bij Biden op aan nog verder te gaan.

"Dit is lang niet genoeg," zei Alexandria Ocasio-Cortez, Democratisch congreslid uit New York.