CARREFOUR Een post-pandemische bestedingseuforie, ondersteund door overvloedige overheidsuitgaven, moest de economie aanjagen en vermoeide gezinnen helpen om na twee vreselijke jaren weer een normaal gevoel te krijgen.
Maar dat alles veranderde op 24 februari met de inval van Rusland in Oekraïne. De normaliteit is verdwenen en de crisis is permanent geworden.
Een recessie is nu vrijwel zeker, de inflatie nadert de dubbele cijfers en een winter met dreigende energietekorten nadert snel.
Hoewel de vooruitzichten somber zijn, zullen ze waarschijnlijk nog verder verslechteren voordat er tot ver in 2023 enige verbetering van betekenis optreedt.
"Crisis is het nieuwe normaal", zegt Alexandre Bompard, Chief Executive van retailer Carrefour. "Wat we de afgelopen decennia gewend waren - lage inflatie, internationale handel - is voorbij", zei hij tegen beleggers.
De verandering is dramatisch. Een jaar geleden voorspelden de meeste voorspellers voor 2022 een economische groei in de buurt van 5%. Nu wordt een winterrecessie het basisscenario.
Huishoudens en bedrijven hebben allebei te lijden nu de gevolgen van de oorlog - hoge voedsel- en energieprijzen - worden verergerd door een verwoestende droogte en lage rivierstanden die het vervoer belemmeren.
Met 9% is de inflatie in de eurozone op een niveau dat in een halve eeuw niet meer is voorgekomen.
De detailhandelsverkopen kelderen al, maanden voordat het stookseizoen begint, en het winkelend publiek schroeft zijn aankopen terug. In juni daalden de detailhandelsverkopen met bijna 4% ten opzichte van een jaar eerder, met een daling van 9% in Duitsland als uitschieter.
Consumenten wenden zich tot discountketens en zien af van duurdere producten en stappen over op discountmerken. Ze zijn ook begonnen met het overslaan van bepaalde aankopen.
"Het leven wordt duurder en consumenten zijn terughoudend met consumeren", zei Robert Gentz, de co-CEO van de Duitse detailhandelaar Zalando, tegen verslaggevers.
Bedrijven hebben het tot nu toe goed doorstaan dankzij een uitstekende prijsstelling als gevolg van aanhoudende aanbodbeperkingen. Maar energie-intensieve sectoren hebben het al zwaar te verduren.
Bijna de helft van Europa's aluminium- en zinksmelterijcapaciteit is al offline, terwijl een groot deel van de kunstmestproductie, die afhankelijk is van aardgas, is stilgelegd.
Het toerisme was het zeldzame lichtpuntje: mensen wilden hun spaargeld uitgeven en genieten van hun eerste zorgeloze zomer sinds 2019.
Maar zelfs de reissector heeft te kampen met capaciteitstekorten en personeelstekorten omdat werknemers die tijdens de pandemie zijn ontslagen, niet graag terugkeren.
Belangrijke luchthavens, zoals Frankfurt en London Heathrow, werden gedwongen vluchten te beperken omdat ze niet genoeg personeel hadden om passagiers te verwerken. Op Schiphol konden de wachttijden deze zomer oplopen tot vier of vijf uur.
Ook luchtvaartmaatschappijen konden het niet aan. De Duitse Lufthansa moest zich tegenover haar klanten verontschuldigen voor de chaos en gaf toe dat deze waarschijnlijk niet snel zou afnemen.
RECESSIE DREIGT
Die pijn zal waarschijnlijk nog groter worden, vooral als Rusland de gasexport verder terugschroeft.
"De gasschok is nu veel groter; hij is bijna dubbel zo groot als de schok die we in de jaren 70 met olie hadden", aldus Caroline Bain van Capital Economics. "De spotprijs van aardgas in Europa is de afgelopen twee jaar 10 tot 11 keer zo hoog geworden.
Hoewel de EU plannen heeft ontvouwd om de overgang naar hernieuwbare energie te versnellen en het blok tegen 2027 van Russisch gas te ontdoen, waardoor het op lange termijn veerkrachtiger wordt, dwingen aanbodtekorten de EU om het gasverbruik dit jaar met 15% te verminderen.
Maar aan energieonafhankelijkheid hangt een prijskaartje.
Voor gewone mensen betekent het op korte termijn koudere huizen en kantoren. Duitsland wil bijvoorbeeld dat openbare ruimtes deze winter slechts tot 19 graden Celsius worden verwarmd, terwijl dat vroeger ongeveer 22 graden was.
Op langere termijn betekent het hogere energiekosten en dus inflatie, omdat het blok zijn grootste en goedkoopste energieleveringen moet opgeven.
Voor bedrijven betekent het een lagere productie, wat de groei verder aantast, met name in de industrie.
In Duitsland, de grootste economie van het blok, zijn de groothandelsprijzen voor gas in een jaar tijd vervijfvoudigd, maar de consumenten worden beschermd door langetermijncontracten, zodat de gevolgen tot nu toe veel kleiner zijn.
Toch zullen zij een door de overheid opgelegde heffing moeten betalen en zodra de contracten aflopen, zullen de prijzen de pan uit rijzen.
Daarom zien veel, zo niet de meeste economen Duitsland en Italië, Europa's nr. 1 en nr. 4, die sterk afhankelijk zijn van gas, binnenkort in een recessie terechtkomen.
Hoewel een recessie in de Verenigde Staten ook waarschijnlijk is, zal de oorsprong ervan heel anders zijn.
ZILVERLIJN
De Amerikaanse Federal Reserve, die worstelt met een roodgloeiende arbeidsmarkt en snelle loonstijgingen, heeft de rente snel verhoogd en duidelijk gemaakt dat zij bereid is zelfs een recessie te riskeren om de prijsgroei te temperen.
De Europese Centrale Bank daarentegen heeft de rente slechts één keer verhoogd, terug naar nul, en zal slechts voorzichtig te werk gaan, in de wetenschap dat een verhoging van de financieringskosten van landen in de eurozone met een hoge schuldenlast, zoals Italië, Spanje en Griekenland, de bezorgdheid over hun vermogen om hun schulden te blijven betalen, kan aanwakkeren.
Maar Europa gaat met enkele sterke punten de recessie in.
De werkgelegenheid is recordhoog en bedrijven kampen al jaren met een toenemende schaarste aan arbeidskrachten.
Dit wijst erop dat bedrijven hun werknemers graag in dienst zullen houden, vooral omdat zij met relatief gezonde marges de recessie tegemoet gaan.
Dit kan de koopkracht ondersteunen, wat wijst op een relatief ondiepe recessie met slechts een bescheiden stijging van het nu recordlage werkloosheidscijfer.
"We zien aanhoudende acute tekorten aan arbeidskrachten, een historisch lage werkloosheid en een hoog aantal vacatures", zei ECB-bestuurslid Isabel Schnabel eerder tegen Reuters. "Dit impliceert waarschijnlijk dat zelfs als we in een recessie terechtkomen, bedrijven vrij terughoudend kunnen zijn om op grote schaal werknemers te ontslaan."
