De voormalige Braziliaanse president Luiz Inacio Lula da Silva, de linkse koploper in de aanloop naar de verkiezingen in oktober, onderzoekt manieren om de geplande privatisering van het staatsbedrijf Eletrobras door president Jair Bolsonaro terug te draaien, aldus zijn adviseurs.

Het grootste nutsbedrijf van Latijns-Amerika, dat officieel Centrais Eletricas Brasileiras SA heet, wordt de meest opvallende en misschien wel laatste grote verkoop van staatsactiva door de regering van Bolsonaro, die de hoop van voorstanders van de vrije markt op agressievere privatiseringen heeft teleurgesteld.

Lula's medewerkers zeiden dat de voor donderdag geplande transactie waarbij de meerderheid van de zeggenschap over het energiebedrijf aan particuliere investeerders wordt overgedragen, van korte duur zal zijn als hij zijn zin krijgt. Maar veel juridische en financiële deskundigen zeiden dat de privatiseringsovereenkomst veel ingebouwde garanties bevat die het moeilijk zullen maken om de overeenkomst ongedaan te maken als deze eenmaal is doorgegaan.

Lula, een fel tegenstander van privatiseringen, heeft de verkoop van Eletrobras consequent bekritiseerd en gezegd dat deze de veiligheid van Brazilië bedreigt en de hulpbronnen van het land kwetsbaar maakt voor buitenlandse exploitatie. Hij heeft investeerders zelfs gewaarschuwd om geen aandelen van het bedrijf te kopen.

"Voor de zakenlieden die enig verstand hebben, is het belangrijk tot 10 te tellen voordat zij het gekke doen om Eletrobras te kopen voor de prijs van een banaan," zei hij in een recent radio-interview.

Een rechtszaak zou centraal staan, en een dergelijke poging zou een massale terugkoop van Eletrobras-aandelen kunnen inhouden, zeiden de adviseurs tegen Reuters. De topfiguren van Lula's Arbeiderspartij (PT) benadrukten dat elke strategie bestaande contracten en wetgeving zal respecteren; zij plannen geen onteigening zoals die welke Latijns-Amerika in de jaren 1970 overspoelde.

"Het is mogelijk om het terug te draaien", zei Guido Mantega, minister van Financiën van 2006 tot 2014 onder twee PT-regeringen, over de privatisering van Eletrobras. "Ik twijfel er niet aan dat er manieren zijn, ook al moet je uiteindelijk de aandelen terugkopen."

De eerste stap, zei Mantega, is het zoeken naar "gebreken en onregelmatigheden" om voor de rechter te brengen. Rechters van de Braziliaanse federale rekenkamer, bekend als de TCU, hebben de prijsstelling van Eletrobras-aandelen al in twijfel getrokken.

Toch bevat het privatiseringsplan bepalingen die een dergelijke stap moeten voorkomen. De PT en andere oppositiepartijen hebben al geprobeerd de privatisering van Eletrobras voor de rechter aan te vechten, met beperkt succes.

Senator Jean Paul Prates van de Arbeiderspartij, een andere adviseur van de campagne van Lula, zei dat de partij zich zou concentreren op een aantal "losse eindjes" in het proces, te beginnen misschien met het ontbreken van studies over de gevolgen van de privatisering voor de elektriciteitstarieven.

Noch Eletrobras, noch het Braziliaanse ministerie van Mijnbouw en Energie reageerden op verzoeken om commentaar.

GIFPILLEN

De privatisering terugdraaien is in theorie mogelijk, maar zal in de praktijk moeilijk zijn, aldus Joao Reis, advocaat bij het kantoor Machado Meyer.

"Ik denk ook dat een politiek besluit om Eletrobras terug te brengen naar de status van een door de overheid beheerde entiteit ingewikkeld zou zijn," zei hij.

Een ander obstakel: "gifpillen" in de privatiseringsstructuur zouden elke investeerder, publiek of privaat, dwingen een exorbitante premie te betalen om een belang te nemen boven bepaalde drempels.

"Het zou erg duur worden, economisch gezien bijna onhaalbaar", aldus Fabio Coelho, voorzitter van de Braziliaanse vereniging van kapitaalmarktinvesteerders AMEC. "Als iemand meer dan 50% van het bedrijf zou willen kopen, zou er een premie van 200% komen."

De overheid bezit momenteel 72% van de gewone aandelen in Eletrobras, inclusief de belangen van staatsontwikkelingsbank BNDES en nationaal ontwikkelingsfonds FND, volgens gegevens van Refinitiv. De verkoop van nieuwe aandelen op donderdag is bedoeld om dat totale overheidsbelang na de privatisering terug te brengen tot 45%.

Anders dan bij sommige grote verkopen van staatsactiva in het verleden, zal geen enkele investeerder, buitenlands of binnenlands, de controle over het bedrijf kunnen verwerven via het proces, dat een plafond van 10% voor individuele belangen vaststelt. (Verslaggeving door Bernardo Caram en Lisandra Paraguassu; geschreven door Gram Slattery; bewerkt door Christian Plumb en David Gregorio)