Frankrijk heeft jarenlang bijgedragen aan de ondersteuning van de elektriciteitsvoorziening van Europa, en levert ongeveer 15% van de totale stroomproductie van de regio.

Maar dit jaar is Frankrijk voor het eerst sinds het begin van de Franse metingen in 2012 een netto-importeur van elektriciteit geworden, omdat de eigen productie van kernenergie een dieptepunt in 30 jaar heeft bereikt, volgens gegevens van adviesbureau EnAppSys.

De aanvoerkrapte, veroorzaakt door een golf van reparaties aan de kerncentrales van het land, had niet op een slechter moment kunnen komen. Europa is in de greep van een energiecrisis nu de Russische gasleveringen in de nasleep van het Oekraïne-conflict sterk dalen en Frankrijk, dat 70% van zijn elektriciteit uit kernenergie haalt, zijn voorsprong heeft verloren.

De Franse energieprijzen hebben een recordhoogte bereikt - eerder deze maand bereikten zij 1.000 euro ($ 1.004,10) per megawattuur - omdat verwacht wordt dat het land niet genoeg elektriciteit zal hebben om aan de binnenlandse vraag te voldoen. Die sterke stijging, van prijzen van ongeveer 70 euro een jaar geleden, heeft de kosten van levensonderhoud nog verder doen oplopen.

"Hemelhoge elektriciteitsprijzen zijn een economische bedreiging, waarbij de nucleaire problemen van Frankrijk een grotere uitdaging lijken te worden dan de Russische gasstromen," zei Norbert Rücker, hoofd economie en next generation research bij Julius Baer.

De prognoses voor de Franse nucleaire bevoorrading deze winter zijn minder optimistisch dan het huidige schema, na een 30-jarig dieptepunt in 2022

Een recordaantal van de 56 Franse kernreactoren is offline gegaan voor achterstallig onderhoud en controles in verband met corrosieproblemen die afgelopen december voor het eerst aan het licht kwamen. Sommige reactoren hebben de productie tijdens de zomer moeten stopzetten om te voorkomen dat rivieren die gebruikt worden om de reactoren te koelen, oververhit zouden raken.

Op 29 augustus was 57% van de nucleaire opwekkingscapaciteit offline, op basis van gegevens van de door de staat gecontroleerde kernenergiegroep Electricite de France, of EDF.

Volgens het huidige stroomonderbrekingsschema van EDF zal de productie tegen december weer op ongeveer 50 gigawatt (GW) per dag liggen, tegenover ongeveer 27 GW nu, wanneer de reactoren geleidelijk terugkomen voor het winterseizoen.

Voorspellingen voor de beschikbaarheid van kernenergie deze winter vergeleken met het officiële EDF-uitvalschema

Maar de markt, analisten en vakbondsfunctionarissen vinden die prognose te optimistisch.

In een normaal jaar produceert Frankrijk ongeveer 400 terawattuur (of 400.000 GWh) elektriciteit uit kernenergie en exporteert ongeveer 10% daarvan in warmere maanden. Maar tijdens de winterpieken in het verbruik importeert Frankrijk stroom uit zijn buurlanden, vooral uit Duitsland.

Voor dit jaar voorspelt EDF een Franse nucleaire productie van 280-300 terawattuur, het laagste cijfer sinds 1993. Frankrijk heeft in de zomer stroom geïmporteerd uit landen als Duitsland en België, terwijl het die normaal gesproken zou exporteren.

De Europese energiemarkten - kopers en verkopers

"Dat maakt de vooruitzichten voor de winter beangstigend," zei de in Parijs gevestigde kernenergieconsultant Mycle Schneider.

Zes door Reuters ondervraagde analisten schatten dat de Franse stroomcapaciteit tijdens de winter lager zal uitvallen dan de prognoses van EDF, met 10 tot 15 GW per dag tot ten minste eind januari. Dit betekent dat Frankrijk meer stroom zal moeten invoeren terwijl de rest van Europa ook met een energieschaarste te kampen heeft, of het risico loopt op black-outs.

Vorige week heeft EDF - dat dit jaar zijn prognoses voor de productie van kernenergie verscheidene malen heeft verlaagd en vier winstwaarschuwingen heeft gegeven - de herstart van verscheidene reactoren uitgesteld tot ten minste half november, waardoor de onzekerheid nog groter is geworden.

De huidige prijzen op de elektriciteitsmarkt wijzen op een gebrek aan vertrouwen in het vermogen van EDF om al zijn reactoren op tijd voor het koude seizoen weer online te brengen, zei een parlementaire bron dicht bij de regering, hoewel deze bron ook zei dat de beschikbaarheid van de vloot zou moeten verbeteren ten opzichte van de huidige lage niveaus.

"Wij zouden in staat moeten zijn om een groot deel van de reactoren die momenteel offline zijn te herstellen," zei de bron. "Wij kunnen de Fransen ook vragen inspanningen te leveren, vooral om de verbruikspieken te verminderen."

De maatregelen die de Franse regering zou kunnen nemen zijn onder andere gedwongen onderbreking van de stroomvoorziening aan industriële en commerciële verbruikers, verminderde verwarming in openbare gebouwen, het uitschakelen van straatverlichting en gecontroleerde stroomonderbrekingen, zei hij.

De Franse premier Elisabeth Borne heeft er bij de bedrijven op aangedrongen om tegen volgende maand energiebesparingsplannen op te stellen, en waarschuwt dat zij het eerst zullen worden getroffen als Frankrijk gas en elektriciteit moet rantsoeneren.

ROLLENDE BLACKOUTS?

De vakbond CGT, de grootste van Frankrijk, zet zich schrap voor een aantal stroomonderbrekingen deze winter.

"De situatie is echt zorgwekkend... zeggen dat er geen stroomonderbrekingen zullen zijn is een erg optimistische gok, tenzij men al zeker weet dat de winter warm zal zijn," zei Virginie Neumayer, die de nucleaire kwesties bij de CGT volgt.

Zelfs als EDF de nucleaire productie kan opvoeren, zal Frankrijk volgens analisten nog steeds geen reserve-energie hebben om te verkopen aan buurlanden die uitgehongerd zijn van Russisch gas, waarbij Italië, Groot-Brittannië en Zwitserland als de zwaarst getroffen landen worden beschouwd.

"We hebben de laatste maanden al wat effecten gezien, want Spanje, Groot-Brittannië en Italië hebben allemaal hun binnenlandse productie moeten verhogen, omdat de exportvolumes uit Frankrijk veel lager waren dan normaal," zei Fabian Ronningen van adviesbureau Rystad Energy.

"Ik denk dat Italië het meest getroffen zou worden (als Frankrijk zou stoppen met de uitvoer van elektriciteit), aangezien zij in het algemeen de grootste stroomimporteur van Europa zijn."

Historische elektriciteitsproductietotalen voor Europa en de EU-27

Jean-Bernard Levy, CEO van EDF, zei maandag dat van de reactoren die gesloten zijn, er 12 gesloten zijn wegens corrosieproblemen en dat de rest ofwel gesloten is voor routine-onderhoud dat door de pandemie vertraagd is, ofwel uit bedrijf genomen is om ze op de winter voor te bereiden.

Levy zei dat het bedrijf "volledig gemobiliseerd" was om meer uitval te voorkomen.

"Deze werken zijn zwaar, wij zullen honderden en honderden zeer bekwame mensen nodig hebben, wij laten ze uit het buitenland komen, de V.S. in het bijzonder," zei hij tegen een zakenconferentie. Hij zei dat door corrosieproblemen de arbeiders moeten werken in een deel van de reactor waar de straling hoog is, wat betekent dat de blootstelling beperkt moet worden.

Voor de komende winter kijken meteorologen vaak naar hoe het La Niña weerpatroon zich in de loop van de zomer ontwikkelt, als een indicator voor een koudere winter dan gemiddeld.

Momenteel is de kans dat dat gebeurt 60% in de periode december-februari 2022-23, aldus het Climate Prediction Center van de Amerikaanse overheidsweersvoorspeller de National Weather Service.

Op langere termijn blijft het de vraag of EDF, dat bezig is volledig genationaliseerd te worden, zijn verouderde vloot van bestaande centrales - die meestal in de jaren tachtig gebouwd zijn - kan handhaven of snel genoeg nieuwe kan bouwen om ze te vervangen.

De Franse waakhond voor nucleaire veiligheid ASN heeft in mei gezegd dat het jaren kan duren voordat de corrosieproblemen waarmee de EDF-reactoren te kampen hebben, zijn opgelost.

De kernreactoren van de volgende generatie die EDF heeft gebouwd - waaronder een in Flamanville in Frankrijk, en een andere in Hinkley Point in Engeland - zijn miljarden boven het budget uitgekomen en verscheidene jaren achter op schema.

($1 = 0,9959 euro)