BERLIJN (dpa-AFX) - De onderzoekscommissie van de Bondsdag voor de uitfasering van kernenergie is de laatste rechte lijn ingegaan met controversiële ondervragingen. Minister van Economische Zaken Robert Habeck (Groenen), die als voorlaatste getuige voor kanselier Olaf Scholz (SPD) verscheen, benadrukte in Berlijn dat de verdere exploitatie van de resterende kerncentrales in Duitsland drie jaar geleden zonder ideologische vooroordelen en met een open geest werd onderzocht. "Er waren geen denkverboden." De enige vraag was of het de voorzieningszekerheid ten goede zou komen en of het haalbaar zou zijn.

Van zijn kant beschuldigde Habeck commissievoorzitter Stefan Heck (CDU) ervan dat hij beweringen niet met dossiers kon staven en dat hij bewijs verkeerd had samengevat. "Waar ziet u een tegenstrijdigheid met mijn uitspraken, niet met uw veronderstellingen?" vroeg hij aan Heck. Habeck beschuldigde de vorige regeringen onder leiding van de CDU/CSU er ook van Duitsland in een gevaarlijke afhankelijkheid van Russisch gas te hebben gebracht.

Controversiële koers

In maart 2022 concludeerde een gezamenlijke evaluatie van het Ministerie van Economische Zaken en het Ministerie van Milieu dat het verlengen van de levensduur van de resterende kerncentrales slechts een "zeer beperkte bijdrage zou kunnen leveren aan het oplossen van het probleem, en tegen zeer hoge economische kosten en grondwettelijke en veiligheidsrisico's".

De CDU/CSU en FDP beschuldigen Habeck en milieuminister Steffi Lemke (Groenen) ervan dat ze de verdere exploitatie van kerncentrales niet "open-einde" en "onpartijdig" hebben onderzocht, maar in plaats daarvan op ideologische gronden hebben besloten. Net als Habeck wees ook Lemke de beschuldigingen van de hand.

Het woord van de macht en de gevolgen

Habeck legde uit dat de bazen van de drie exploitanten van de kerncentrales die op dat moment nog in bedrijf waren, in het voorjaar van 2022 hadden gezegd dat met de bestaande splijtstofelementen een verdere werking na het einde van het jaar en dus in de winter alleen mogelijk zou zijn als ze in de zomer zouden worden stilgelegd. Dit zou echter geen extra elektriciteitsvolumes hebben opgeleverd. Het gevolg zou zijn geweest dat er in de zomer meer gas zou zijn gebruikt om elektriciteit te produceren. Dit zou echter riskant zijn geweest vanwege het gebrek aan Russische gasleveranties.

Met betrekking tot de energiecrisis zei Habeck dat de mogelijke voortzetting van kerncentrales op dat moment slechts één van de vele kwesties was. "De hut brandde fel." Hij verwees bijvoorbeeld naar de aankoop van gas en de bouw van terminals voor vloeibaar aardgas aan de Duitse kusten.

In de zomer veranderde de beoordeling van de elektriciteitsvolumes uit kerncentrales. De situatie op de energiemarkten was verslechterd. Bovendien hebben de exploitanten van de kerncentrales hun verklaringen over potentiële elektriciteitsvolumes geleidelijk gecorrigeerd, aldus Habeck. In tegenstelling tot de informatie die de exploitanten in maart verstrekten, zouden er extra hoeveelheden elektriciteit beschikbaar zijn als de exploitatie zou worden verlengd. Habeck stelde toen voor om twee van de drie kerncentrales tot medio april 2023 in reserve te houden en ze indien nodig te blijven gebruiken om elektriciteit op te wekken.

Geschil in verkeerslichten

De laatste drie kerncentrales in Duitsland draaiden uiteindelijk een paar maanden langer dan oorspronkelijk gepland - de kernuitfasering werd uitgesteld van 31 december 2022 naar 15 april 2023. Daaraan voorafgaand zette kanselier Olaf Scholz (SPD) in de herfst van 2022 zijn voet dwars na een geschil binnen de toenmalige verkeerslichtencoalitie.

Habeck zei over een vergadering tussen Scholz, minister van Financiën Christian Lindner (FDP) en hemzelf een paar dagen eerder, dat Lindner toen had gezegd dat hij gedwongen zou moeten worden om een besluit te accepteren dat niet neerkwam op een verlenging van de levensduur van de resterende Duitse kerncentrales op de langere termijn.

Het geschil in het najaar van 2022 draaide hierom: de Groenen wilden de twee Zuid-Duitse kerncentrales Isar 2 en Neckarwestheim 2 tot 15 april in reserve houden en ze indien nodig blijven gebruiken om elektriciteit op te wekken. De derde overgebleven kerncentrale, Emsland, zou daarentegen op 1 januari 2023 definitief worden gesloten. De FDP eiste daarentegen dat alle drie de centrales tot 2024 in bedrijf zouden blijven met het oog op de sterk gestegen energieprijzen en, indien nodig, de reactivering van reeds ontmantelde kerncentrales.

Unie en FDP zien bedrieglijke manoeuvre

Heck beschuldigde Habeck er voor het begin van de vergadering van dat er nooit sprake was geweest van een herziening voor onbepaalde tijd. "Integendeel: het was een grootschalige bedrieglijke manoeuvre." In het Ministerie van Economische Zaken en het Ministerie van Milieu waren er herhaaldelijk verwijzingen en deskundige beoordelingen geweest door adviseurs en afdelingshoofden over de vraag of kerncentrales langer op het net moesten blijven. Toen positieve beoordelingen het politieke niveau bereikten, werden ze aangepast om de politieke richting en ideologie van Habeck te weerspiegelen.

FDP-politicus Frank Schäffler zei dat het duidelijk was geworden dat de Groenen het land "op het verkeerde pad" hadden gebracht. Ze hadden herhaaldelijk zand in het raderwerk gestrooid, zei hij met betrekking tot audits over de verdere werking van kerncentrales.

40 getuigen in de commissie

In de afgelopen weken en maanden zijn er al talloze getuigen ondervraagd door de commissie. Volgens Heck, waaronder Scholz en Habeck, zullen er uiteindelijk 40 getuigen zijn geweest sinds het begin van de ondervraging in oktober 2024. Het feit dat dit mogelijk is geweest ondanks de verkorte zittingsperiode is een "opmerkelijke prestatie", zei Heck. "We zijn blij dat we het überhaupt hebben kunnen afronden." Voor de komende weken is ook een eindverslag gepland - zij het in afwijking van de reguliere procedure. Het verslag, dat dan verklaringen van alle parlementaire fracties zal bevatten, moet in februari vóór de parlementsverkiezingen aan de voorzitter van de Bondsdag worden voorgelegd./faa/DP/mis