"Ik heb een bepaalde levensstandaard," zei de 68-jarige financieel planner, die zich graag ontspant in zijn sauna thuis. "Ik wil kunnen leven naar de manier waarop ik ben."

Terwijl een steeds erger wordende stroomcrisis de meest geïndustrialiseerde economie van Afrika hindert en de woede van het publiek oproept, heeft president Cyril Ramaphosa https://www.reuters.com/article/safrica-eskom-idUSL8N2Z64VL beloofd de bureaucratie te doorbreken om het gebruik van hernieuwbare energie in het aan steenkool verslaafde Zuid-Afrika te stimuleren.

Maar veel Zuid-Afrikanen wachten niet op actie van de regering en hun ongeduld heeft een hausse in kleinschalige zonne-installaties veroorzaakt.

"Ik kan niet zonder stroom zitten. Zo eenvoudig is het," zei Moureau, wiens panelen zowel zijn huis als zijn aangrenzende kantoor van stroom voorzien. "Elke minuut dat ik zonder zit, kost me geld."

Alleen al in de eerste vijf maanden van dit jaar heeft Zuid-Afrika voor bijna 2,2 miljard rand ($135 miljoen) aan PV-panelen ingevoerd, zo bleek uit een analyse van Reuters van douanegegevens. Dat komt neer op meer dan 500 megawatt aan piekopwekkingscapaciteit, zeggen analisten.

Eenmaal geïnstalleerd zullen de panelen de 2,1 gigawatt aan geschatte bestaande kleinschalige zonne-opwekkingscapaciteit met zo'n 24% verhogen, en daarmee overtreffen wat de regering in een decennium van haar utiliteits-strategie voor zonne-energie heeft weten aan te schaffen.

"Het wordt door de regering totaal niet erkend hoe groot de industrie geworden is," zei Frank Spencer, woordvoerder van de South African Photovoltaic Industry Association. "Het is een stille revolutie."

Het is ook een gemiste kans.

In een land dat 4 tot 6 gigawatt extra productie nodig heeft om een einde te maken aan de wijdverspreide stroomonderbrekingen, die ter plaatse bekend staan als loadshedding, zijn de meeste systemen niet geregistreerd en leveren zij niets terug aan het door stroom uitgeputte net.

En hun hoge kosten betekenen dat zij, althans voorlopig, alleen een oplossing zijn voor de betrekkelijk welgestelden, waardoor de verdeeldheid nog groter wordt in wat toch al een van de meest ongelijke samenlevingen ter wereld is.

"Als je geld hebt, kun je het zelf doen," zei Solly Silaule, die, zoals bijna de helft van de Zuid-Afrikanen, werkloos is. "Maar de mensen die lijden hebben geen geld om die panelen te kopen."

"WE HEBBEN ER GENOEG VAN

Ondanks de overvloed aan zonne- en windenergie is de Zuid-Afrikaanse regering terughoudend gebleken met het invoeren van hernieuwbare energie. Tot de doorstart in 2021 had druk van mijnbouwvakbonden ervoor gezorgd dat een programma van particuliere projecten op nutsschaal jarenlang bevroren was.

Maar de neergang van het door schulden geplaagde staatsenergiebedrijf Eskom, dat 80% van zijn energie uit steenkool haalt, heeft de urgentie van het vinden van alternatieven vergroot.

Tabi Tabi heeft dat aan den lijve ondervonden. In slechts één maand vorig jaar kreeg zijn zonne-energiebedrijf, Granville Energy, 349 aanvragen voor systemen op daken.

"In de afgelopen, ik zou zeggen 24 maanden, hebben wij een voortdurende stijging gezien, maand na maand in de vraag," zei hij. "Wij zien belangstelling over de hele linie."

Toen een van zijn klanten, Leigh Driemel, vorig jaar besloot een systeem van 42 panelen te installeren in haar zwemacademie, liep haar maandelijkse elektriciteitsrekening op tot ongeveer 26.000 rand en stroomonderbrekingen begonnen haar te dwingen lessen te annuleren.

"Wij gingen uiteindelijk 300 rand aanrekenen voor een zwemles," zei zij. "Wie gaat dat betalen? Onze marges werden steeds kleiner."

Zij is nu geïsoleerd tegen stroomuitvallen en heeft haar elektriciteitsrekening met meer dan 40% verlaagd.

In heel Zuid-Afrika maken zowel particuliere bewoners als grote en kleine bedrijven soortgelijke berekeningen.

Goedkopere fotovoltaïsche systemen en batterijen, en de versoepeling vorig jaar van een regeling die regeringsgoedkeuring vereiste voor systemen van meer dan 1 megawatt, pleiten voor zelf opgewekte zonne-energie.

"Iedereen zegt: "Oké, we hebben er genoeg van. We hebben een oplossing nodig," zei Mark Evans, directeur van Partners in Performance, een Zuid-Afrikaans adviesbureau voor bedrijven.

TERUGVERKOOP-KWESTIE

Voorstanders van kleinschalige zonne-energie zeggen dat Zuid-Afrika nog een lange weg te gaan heeft.

Op een muur in het hoofdkantoor van Granville Energy laten grote schermen in real time zien hoeveel stroom de zonnesystemen van de klanten produceren. Een huis dat zijn batterij volledig had opgeladen, gebruikte slechts 20% van zijn opwekkingscapaciteit.

"Het is triest en betreurenswaardig dat wij zoveel capaciteit verspillen," zei Tabi.

Bij de aankondiging van zijn geplande hervormingen vorige maand zei Ramaphosa dat Eskom een prijsstructuur zal vaststellen om degenen met zonnepanelen in staat te stellen elektriciteit die zij niet nodig hebben terug te verkopen aan het nutsbedrijf, een gangbare praktijk in veel landen.

Momenteel leveren betrekkelijk weinig Zuid-Afrikaanse zonne-energiegebruikers stroom aan het net, en ingewijden in de sector zeggen dat de meeste kleinschalige systemen niet bij de autoriteiten zijn aangemeld, ondanks een wettelijke verplichting om ze te registreren.

Alleen al in Johannesburg zijn er naar schatting meer dan 20.000 niet-geregistreerde zonnesystemen, de meeste residentieel, zei een ambtenaar van de stroomdistributeur van de stad.

Bij gebrek aan aantrekkelijke tarieven gaan die klanten steeds meer off-grid.

"Zij zijn voor altijd verloren voor het energiesysteem," zei de ambtenaar, die vroeg niet bij naam genoemd te worden, tegen Reuters. "Het is veel beter om hen op het net te houden, om deel uit te maken van een werkende netgemeenschap."

Een eerlijk tarief voor het terugkopen van stroom zou meer Zuid-Afrikanen ertoe kunnen aanzetten hun systemen te registreren en aan te sluiten en Eskom ademruimte kunnen geven.

Maar het zal waarschijnlijk weinig doen om het grootste obstakel voor de meeste potentiële klanten van zonne-energie op daken te overwinnen: de kosten.

Hoewel de banken beginnen te helpen, met ABSA en Nedbank die speciale financieringsproducten voor kleinschalige zonne-energie aanbieden, blijven daksystemen buiten bereik voor de meeste arme Zuid-Afrikanen, zoals Prince Mkhize.

Hij werkt bij een autowasserij in Alexandra, een township met een laag inkomen en veel criminaliteit, net over een drukke snelweg van Sandton - het financiële district van Johannesburg dat ook wel "Africa's richest square mile" wordt genoemd.

Wanneer de stroom uitvalt, kan Mkhize zijn jet wash of zijn stofzuiger niet laten werken en ziet hij teleurgestelde potentiële klanten komen en gaan.

"We staan hier acht uur zonder auto's," zei hij. "Als er loadshedding is, is er geen werk."

($1 = 16,2430 rand)