(uitgebreide versie)

NECKARWESTHEIM/LINGEN/ESSENBACH (dpa-AFX) - Er is lang over gedebatteerd - maar nu is het tijdperk van elektriciteitsproductie uit kernenergie in Duitsland ten einde. De laatste drie kerncentrales zijn zaterdag stilgelegd. Volgens de exploitanten was de kerncentrale Emsland in Nedersaksen de eerste die zaterdagavond om 22.37 uur van het net werd gehaald. Daarna volgden Isar 2 in Beieren om 23.52 uur en Neckarwestheim 2 in Baden-Württemberg om 23.59 uur. Deze historische stap moest voorgoed een einde maken aan de controversiële kwestie. Maar de voorstanders van kernenergie blijven hardnekkig vasthouden aan de risicovolle technologie - vooral de CDU/CSU.

Zo eiste de Beierse minister-president Markus Söder (CSU) in de "Bild am Sonntag" tijdens de verkiezingscampagne dat de nucleaire wet opnieuw wordt gewijzigd en dat de deelstaten de verantwoordelijkheid krijgen, zodat Beieren de stilgelegde reactor zelf kan exploiteren. Dit wordt echter politiek onmogelijk geacht, wat Söder moet weten.

Het Bundesamt für die Sicherheit der Nukunftslage (BASE) heeft hem vervolgens als onbetrouwbaar bestempeld. "De eisen van de Beierse minister-president van vandaag onderstrepen hoe belangrijk het is dat de politieke verantwoordelijkheid voor nucleaire veiligheid in Duitsland bij de federale regering ligt," zei voorzitter Wolfram König tegen de Deutsche Presse-Agentur. "De Bondsdag en alle deelstaten, inclusief Beieren, zijn niet alleen overeengekomen om kernenergie af te bouwen, maar hebben ook de zoektocht naar een definitieve opslagplaats volgens wetenschappelijke criteria in gang gezet." De geëiste speciale weg van Beieren is in strijd met de huidige wetgeving en brengt de zoektocht naar een definitieve opslagplaats in gevaar, zei hij.

Zelfs bij de energiebedrijven lijkt de belangstelling voor voortzetting van de exploitatie in de toekomst beperkt. "Het hoofdstuk is nu afgesloten," zei het hoofd van de exploitant van de kerncentrale RWE in Emsland, Markus Krebber, in een verklaring. "Nu is het zaak om al onze energie te steken in het zo snel mogelijk doorzetten van de bouw van gasgestookte centrales die geschikt zijn voor waterstof, naast hernieuwbare energiebronnen, zodat de continuïteit van de energievoorziening gewaarborgd blijft wanneer Duitsland in 2030 idealiter ook kolen wil uitfaseren."

De meeregerende FDP, die zich tot het laatst toe voor reserve-energie had ingezet, bracht nu kernfusie als mogelijke energiebron naar voren. Dit is tot nu toe slechts een idee, maar zou slechts weinig radioactiviteit met zich meebrengen en zonder het risico van een kettingreactie. In een interview met dpa adviseerde FDP-secretaris-generaal Bijan Djir-Sarai om het onderzoek hiernaar uit te breiden.

Ook de oppositiepartij CDU/CSU pleitte hiervoor. Hiervoor zou echter een wijziging van de Atoomenergiewet nodig zijn, vertelde haar parlementair secretaris Thorsten Frei (CDU) aan de Düsseldorfse "Rheinische Post" (maandag). "Ik twijfel aan de wijsheid van het stoplicht om dit daadwerkelijk te doen."

Ruim 62 jaar geleden was Duitslands eerste kerncentrale in Kahl in Neder-Franken in bedrijf genomen. Na de kernramp in Fukushima in 2011 heeft toenmalig bondskanselier Angela Merkel (CDU) de definitieve uitfasering van de technologie in Duitsland doorgedrukt: De laatste drie kerncentrales hadden eind vorig jaar van het net gehaald moeten worden. Maar vanwege de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne besloot de stoplichtcoalitie van Merkels opvolger Olaf Scholz (SPD) na wekenlange discussies in de herfst om de reactoren tijdens de winter tot half april in bedrijf te houden.

De uitfasering markeert het begin van een nieuw energietijdperk: tegenstanders van kernenergie vierden de historische stap zaterdag met festiviteiten in Berlijn en elders. Enkele honderden mensen kwamen naar Neckarwestheim voor een "stilleggingsfestival", en in München organiseerden Bund Naturschutz en Greenpeace ook een "nuclear phase-out festival". In de kernenergiestad Lingen in Nedersaksen demonstreerden honderden tegenstanders van kernenergie tegen de ANF brandstofelementenfabriek, die daar eveneens is gevestigd en eigendom is van het Franse Framatome-concern, en eisten eveneens de sluiting ervan.

Maar de nucleaire kwestie is nog lang niet voorbij met de uitfasering. Eerst moeten de reactoren worden ontmanteld. De Baden-Württembergse exploitant EnBW heeft de procedure uitgelegd, die voor alle drie de reactoren gelijk is: wanneer met de ontmanteling kan worden begonnen, moeten eerst de 193 splijtstofelementen uit het reactordrukvat worden verwijderd en naar het naburige opslagbassin worden overgebracht. Vervolgens worden de nucleaire systemen ontsmet, de hoofdkoelmiddelleidingen ontmanteld en de inwendige delen van het reactordrukvat gedemonteerd. Al met al zou de nucleaire ontmanteling in 10 tot 15 jaar voltooid moeten zijn. Maar dan staan er bijvoorbeeld nog steeds gebouwen op het terrein.

Ook de herculeuze taak van radioactief afval blijft open. "Met de sluiting van de laatste kerncentrales is ons werk nog lang niet gedaan", aldus milieuminister Steffi Lemke (Groenen). "We hebben in ons land ongeveer drie generaties lang kernenergie gebruikt en daarbij afval geproduceerd dat nog 30 000 generaties lang gevaarlijk zal blijven." In 2017 werd de zoektocht naar een centrale opslagplaats voor kernafval hervat - er is nog geen resultaat zo snel./svv/DP/he