De Zuid-Afrikanen gaan op 29 mei naar de stembus voor nationale verkiezingen met een ongekend gevoel van onzekerheid over de uitkomst, aangezien de peilingen erop wijzen dat het African National Congress na 30 jaar aan de macht te zijn geweest zijn meerderheid zal verliezen. Nu een coalitieregering voor het eerst sinds het einde van de apartheid tot de mogelijkheden lijkt te behoren, strijdt een duizelingwekkende reeks van 70 partijen, van marxisten en sociaaldemocraten tot vrijemarktbewegingen, in de laatste weken van de campagne om de aandacht van de kiezers. Hieronder volgen de belangrijkste kwesties die van belang zijn voor de kiezers die een nieuwe Nationale Vergadering zullen kiezen die vervolgens de volgende president zal kiezen.

Zuid-Afrika heeft een van de hoogste werkloosheidscijfers ter wereld, waardoor miljoenen mensen in armoede gevangen zitten en afhankelijk zijn van sociale uitkeringen, en het probleem is nu erger dan aan het einde van de apartheid.

Het werkloosheidscijfer bedroeg 32,4% in 2023, bijna 10 punten hoger dan in 1994, toen het ANC aan de macht kwam. Meer dan de helft van de werklozen in het land zijn jongeren, met een percentage van meer dan 40%.

ECONOMIE

De hoofdoorzaak van de werkloosheidscrisis is de trage groei. De Zuid-Afrikaanse economie is in meer dan tien jaar nauwelijks gegroeid, met een gemiddelde economische groei van 0,8% sinds 2012.

Door de dalende belastinginkomsten is de staatsschuld gestegen, waarbij de kosten voor de schuldendienst een groter deel van de nationale begroting opslokken dan het basisonderwijs, de sociale bescherming of de gezondheidszorg. De schuld/BBP-ratio zal in het huidige fiscale jaar naar verwachting 74,1% bedragen, tegen 63,3% vijf jaar geleden.

VERMOGENSKRIMP

De geplande stroomonderbrekingen die door het staatsbedrijf Eskom worden opgelegd omdat het niet genoeg elektriciteit kan opwekken om aan de vraag te voldoen, staan bij de Zuid-Afrikanen bekend als "load-shedding" en zijn de vloek van zowel huishoudens als bedrijven. Eskom heeft moeite om haar verouderende vloot van kolengestookte elektriciteitscentrales operationeel te houden. Het nutsbedrijf is gedeeltelijk disfunctioneel geworden door een bloei van corruptie tijdens de regering van voormalig president Jacob Zuma van 2009 tot 2018. De regering is bezig om de opwekkingscapaciteit uit te breiden, grotendeels via deals met privébedrijven die zonne- en windenergieprojecten exploiteren. Hoewel sommige projecten al operationeel zijn, heeft de groene stroom-push tegenslagen gekend nadat sommige projecten er niet in slaagden om financiering rond te krijgen.

CORRUPTIE

Een lange reeks corruptieschandalen waarbij ANC-figuren of mensen die banden met hen hebben, betrokken zijn, heeft bij veel Zuid-Afrikanen de perceptie doen ontstaan dat de hebzucht van de mensen in functie bijdraagt aan een slechte dienstverlening voor alle anderen. Een onderzoek dat in 2018 werd ingesteld om beschuldigingen van corruptie op hoog niveau tijdens Zuma's jaren aan de macht te onderzoeken, kwam tot de conclusie dat het probleem systemisch was geweest in de regering, een fenomeen dat bekend werd als "state capture". Zuma zelf ontkent elk wangedrag.

Sinds president Cyril Ramaphosa het roer van Zuma heeft overgenomen, heeft hij gezegd dat het aanpakken van corruptie een prioriteit is, maar critici van de oppositie zeggen dat zijn regering te weinig heeft gedaan om de verrotting een halt toe te roepen.

CRIME Zuid-Afrika heeft een van de hoogste percentages gewelddadige criminaliteit ter wereld, waardoor het onveilig is om zich in bepaalde buurten te wagen. Het probleem is erger in de dichtbevolkte townships aan de rand van de steden, waar veel zwarte mensen uit de arbeidersklasse wonen.

Het moordcijfer voor 2022/23 was met 45 per 100.000 het hoogste in 20 jaar, een stijging van 50% ten opzichte van tien jaar geleden, zo blijkt uit politiecijfers. Dat is hoger dan in Honduras, een land dat geteisterd wordt door extreem bendegeweld.

Hoge niveaus van armoede, werkloosheid en ongelijkheid hebben een vruchtbare bodem gecreëerd voor criminaliteit om wortel te schieten in Zuid-Afrika, verergerd door de proliferatie van georganiseerde criminele groepen en een vloedgolf van illegale wapens in de afgelopen jaren.

IMMIGRATIE

Sinds het einde van de apartheid heeft Zuid-Afrika grote aantallen vluchtelingen en immigranten uit andere Afrikaanse landen aangetrokken, op zoek naar een veilige haven en werkgelegenheid.

Uit de meest recente volkstelling, in 2022, bleek dat 2,4 miljoen van de Zuid-Afrikaanse bevolking van 62 miljoen immigranten waren, vergeleken met 835.000 in 1996, het jaar waarin de postapartheidsgrondwet werd afgekondigd.

In de loop der jaren is het anti-immigrantensentiment toegenomen, en Zuid-Afrika heeft verschillende gewelddadige crises meegemaakt waarbij immigranten in elkaar werden geslagen of gedood door bendes en hun bedrijven werden geplunderd.

Nu de kiezers zich tegen Afrikaanse immigranten keren, hebben zowel de regering als de oppositie het steeds vaker gehad over het aanscherpen van de immigratiewetten om het aantal immigranten te verminderen, en over het hard aanpakken van immigratie zonder papieren. In april keurde de regering een beleidsrapport goed over het aanscherpen van de immigratiewetten van het land. Daarin werd de mogelijkheid geopperd dat Zuid-Afrika zich zou terugtrekken uit de vluchtelingenverdragen van de Verenigde Naties om "economische migranten af te schrikken die als asielzoekers naar Zuid-Afrika komen". Een wetsvoorstel op basis van het rapport zal naar verwachting in het parlement worden ingediend als het ANC na de verkiezingen aan de macht blijft. (Verslaggeving door Olivia Kumwenda-Mtambo; Redactie door Estelle Shirbon en Toby Chopra)