In het verslag van de Hutukara Yanomami Vereniging wordt een stijging vastgesteld van 46% vorig jaar van de wildmijnbouw op rivieren in het reservaat waar ongeveer 29.000 Yanomami in Noord-Brazilië leven, waardoor geïsoleerde gemeenschappen met weinig of geen ander contact van buitenaf bedreigd worden.

Onder de extreem-rechtse president Jair Bolsonaro, die heeft gepleit voor meer mijnbouw op inheems land, is de wetshandhaving er niet in geslaagd de groeiende invasie van Yanomami land in te dammen.

Duizenden inheemsen van 200 stammen zijn van plan om maandag in de hoofdstad Brasilia te demonstreren tegen een door Bolsonaro ingediend wetsontwerp om mijnbouw op beschermde reservaten te legaliseren.

Het bureau van Bolsonaro en het nationale bureau voor inheemse zaken FUNAI hebben niet gereageerd op verzoeken om commentaar op de bevindingen van het rapport.

De mijnwerkers die het grondgebied van de Yanomami binnendringen zijn nu brutaler, beter uitgerust en vaak gewapend met automatische wapens, aldus het rapport, dat is opgesteld met steun van Instituto Socioambiental, een groep die opkomt voor milieu- en inheemse rechten.

De mijnkampen maken gebruik van clandestiene landingsbanen om voorraden aan te voeren en beschikken vaak over breedbandinternet, bars, bordelen en winkels, aldus het rapport, en schrijven de steun voor de kampen toe aan zowel de plaatselijke zakenelite als aan georganiseerde criminele bendes die een grotere rol spelen in de goudsmokkel.

Het rapport documenteert hoe inheemse gezondheidsposten - die door medisch personeel verlaten werden wegens bezuinigingen van de regering en een gebrek aan veiligheid - nu overgenomen zijn door illegale mijnwerkers, die de landingsbanen gebruiken om hun vliegtuigen en helikopters te laten landen en de lege gebouwen om hun voorraden op te slaan.

Met toegang tot de sociale media via breedband-internetverbindingen kunnen de mijnwerkers anderen waarschuwen voor invallen van milieuhandhavers, die het verrassingselement verloren hebben, aldus de studie.

Het contact met de mijnwerkers heeft COVID-19 naar de afgelegen streek gebracht en bijgedragen tot de verspreiding van malaria, die beide een tol geëist hebben van de Yanomami. Het kwik dat gebruikt wordt om goud van zand te scheiden heeft rivieren vergiftigd, waardoor het aantal neurologische afwijkingen bij pasgeborenen is toegenomen, aldus het rapport.

Mijnwerkers brachten ook alcohol en drugs mee, die aan Yanomami-vrouwen worden aangeboden in ruil voor seks, volgens verslagen die door het rapport verzameld zijn, waaronder beschuldigingen van verkrachting.

Yanomami-jongeren hebben vorig jaar geprobeerd de doorvaart van bevoorradingsboten op de Uraricoera-rivier te blokkeren, wat leidde tot dodelijke botsingen en vergeldingsacties van mijnwerkers die het dorp Palimiu beschoten om de gemeenschap te bedreigen.

"De toenemende aanwezigheid van gewapende mannen heeft de Yanomami bang gemaakt om te gaan jagen of zelfs om hun gewassen te verbouwen," zei antropoloog Rogerio do Pateo in het verslag.

Op satellietbeelden is te zien dat geïsoleerde groepen hun gemeenschappelijke huizen verder in de bergwouden hebben verplaatst om weg te zijn van de oprukkende mijnkampen.