Dat is de cumulatieve omvang van de reddingsoperaties en regelingen die de Berlijnse regering heeft gelanceerd om het energiesysteem van het land overeind te houden sinds de prijzen de pan uit rezen en het land de toegang tot gas van hoofdleverancier Rusland verloor, volgens berekeningen van Reuters.

En het zou wel eens niet genoeg kunnen zijn.

"Hoe ernstig deze crisis zal zijn en hoe lang ze zal duren, hangt in grote mate af van hoe de energiecrisis zich zal ontwikkelen," zegt Michael Groemling van het Duits Economisch Instituut (IW).

"De nationale economie als geheel wordt geconfronteerd met een enorm verlies van welvaart."

Het gereserveerde geld bedraagt 440 miljard euro (465 miljard dollar), volgens de berekeningen, die het eerste gecombineerde overzicht geven van alle Duitse maatregelen om te voorkomen dat de energie opraakt en om nieuwe energiebronnen veilig te stellen.

Dat komt neer op ongeveer 1,5 miljard euro per dag sinds Rusland op 24 februari Oekraïne binnenviel. Of ongeveer 12% van de nationale economische productie. Of ongeveer 5.400 euro per persoon in Duitsland.

Europa's toonaangevende economie, lang een toonbeeld van voorzichtige planning, is nu overgeleverd aan de genade van het weer. Energierantsoenering is een risico in het geval van een lange koudegolf deze winter, Duitslands eerste in een halve eeuw zonder Russisch gas.

Het land heeft zich gewend tot de duurdere spotmarkt voor energie om een deel van de weggevallen Russische leveringen te vervangen, waardoor de inflatie in de dubbele cijfers is gestegen. Er is ook geen zekerheid in zicht, aangezien de opbouw van twee alternatieven voor Russische brandstof - vloeibaar aardgas (LNG) en hernieuwbare energiebronnen - nog jaren verwijderd is van de beoogde niveaus.

"De Duitse economie bevindt zich nu in een zeer kritieke fase omdat de toekomst van de energievoorziening onzekerder is dan ooit," zegt Stefan Kooths, vicepresident en onderzoeksdirecteur conjunctuur en groei aan het Kiel Institute for the World Economy.

"Waar staat de Duitse economie? Als we naar de prijsinflatie kijken, heeft die hoge koorts."

Gevraagd naar de cijfers van Reuters over het opzij gezette geld, verwees het Duitse ministerie van Financiën naar gegevens op haar website. Het ministerie van Economische Zaken, dat verantwoordelijk is voor de energiezekerheid, zei dat het bleef werken aan de diversificatie van het aanbod, en voegde eraan toe dat LNG en de terminals die nodig zijn om het te importeren, hier een cruciaal onderdeel van zijn.

De duurdere stroom zal inderdaad pijnlijk zijn voor een economie die volgens het Internationaal Monetair Fonds volgend jaar al het meest van alle G7-landen zal krimpen.

Volgens gegevens van het Kiel Instituut zal de Duitse energierekening dit jaar en volgend jaar met in totaal 124 miljard euro groeien, tegenover een groei van 7 miljard voor 2020 en 2021, wat een grote uitdaging vormt voor de energie-intensieve industrieën van het land.

De chemische sector van het land, die het meest te lijden heeft onder de stijgende energiekosten, verwacht dat de productie in 2022 met 8,5% zal dalen, volgens branchevereniging VCI, die waarschuwt voor "enorme structurele breuken in het industriële landschap van Duitsland".

GRAFIEK: De wereldwijde economische activiteit knippert rood https://www.reuters.com/graphics/GLOBAL-ECONOMY/PMI/jnpwyenyxpw/chart.png

GRAFIEK: roodgloeiende inflatie in Duitsland https://www.reuters.com/graphics/GERMANY-ECONOMY/znvnberldvl/chart.png

DICHT BIJ COVID CONTANT GELD

De 440 miljard euro om de energiecrisis te bestrijden komt al in de buurt van de ongeveer 480 miljard euro die Duitsland volgens IW sinds 2020 heeft uitgegeven om zijn economie te beschermen tegen de gevolgen van de COVID-19 pandemie.

Het geld omvat vier hulppakketten ter waarde van 295 miljard euro, waaronder het reddingspakket van 51,5 miljard euro voor elektriciteitsbedrijf Uniper en een reddingspakket van 14 miljard euro voor Sefe, voorheen bekend als Gazprom Germania; tot 100 miljard aan liquiditeit voor nutsbedrijven om hun verkoop veilig te stellen tegen wanbetaling; en ongeveer 10 miljard voor infrastructuur om LNG te importeren.

Het bedrag omvat ook eerder niet gerapporteerde toezeggingen van 52,2 miljard euro door staatsleningverstrekker KfW om nutsbedrijven en handelaars te helpen gascavernes op te vullen, kolen te kopen, bronnen voor de aankoop van gas te vervangen en sommige margestortingen te dekken, volgens gegevens van KfW die door Reuters zijn bekeken.

Ondanks deze inspanningen is er weinig zekerheid over hoe het land Rusland kan vervangen; Duitsland importeerde vorig jaar ongeveer 58 miljard kubieke meter (bcm) gas uit het land, volgens gegevens van Eurostat en de Duitse branchevereniging BDEW, wat neerkomt op ongeveer 17% van zijn totale energieverbruik.

Duitsland wil dat hernieuwbare energie tegen 2030 minstens 80% van de elektriciteitsproductie voor zijn rekening neemt, tegenover 42% in 2021. Met het recente groeitempo blijft dat echter een ver verwijderd doel.

Duitsland installeerde slechts 5,6 gigawatt (GW) aan zonne-energiecapaciteit en 1,7 GW aan onshore windcapaciteit in 2021, het laatste recordjaar.

Om het doel van 80% te halen, moeten nieuwe windinstallaties op land ongeveer verzesvoudigen tot 10 GW per jaar, volgens een rapport uit oktober van de federale regering en de Duitse deelstaten. Zonne-installaties moeten elk jaar verviervoudigen tot 22 GW, aldus het rapport.

Susi Dennison, senior beleidsmedewerker bij de denktank van de European Council on Foreign Relations (ECFR), zei dat Duitsland weliswaar een "goede pleister op de wonde" had geplakt door gasvolumes te vervangen door stroom van de spotmarkt, maar dat het zijn positie als thought-leader op het gebied van schone energie had verloren.

"Wat er volgens mij echt ontbreekt in de strategie van Duitsland is een vergelijkbare aandacht voor een snelle schaalvergroting van duurzame energie, dat het nu tijd is om te investeren in de infrastructuur van waterstof en windenergie, om gas te vervangen."

GRAFISCH: Duitse gasimport per land https://www.reuters.com/graphics/GERMANY-GAS/znvnbbbjlvl/chart.png

DUITSLAND KOMT MET LNG-PLAN

In maart stelde minister van Economische Zaken Robert Habeck zich tot doel om Russische energie medio 2024 te vervangen, hoewel veel economen en spelers uit de energiesector dit te ambitieus vinden.

Marcel Fratzscher, voorzitter van het Duitse Instituut voor Economisch Onderzoek, en Markus Krebber, CEO van Duitslands grootste energieproducent RWE, denken bijvoorbeeld dat dit niet eerder dan 2025 zal gebeuren, en alleen dan als er snel alternatieve bronnen worden gevonden of uitgebreid.

Ook op het gebied van LNG is er nog een berg te beklimmen.

Duitsland heeft geen eigen LNG-infrastructuur omdat het van oudsher afhankelijk is van Russisch gas, dus begint het nu pas met het opbouwen van zijn LNG-importcapaciteit.

Voorlopig is het van plan om te vertrouwen op zes drijvende importterminals om de gastoevoer te diversifiëren, waarvan de eerste donderdag arriveert. Het is de bedoeling dat er deze winter drie online komen en dat de rest eind 2023 in gebruik wordt genomen, waardoor de totale capaciteit op ten minste 29,5 bcm per jaar komt.

RWE, Uniper en het kleinere EnBW hebben beloofd om de volumes te leveren die nodig zijn om ervoor te zorgen dat de terminals tot eind maart 2024 op volle capaciteit draaien. Het blijft echter onduidelijk waar de volumes vandaan zullen komen.

Duitsland heeft slechts twee vaste LNG-deals gesloten sinds de volledige stopzetting van de Russische gasleveringen in de zomer, bescheiden kortetermijnovereenkomsten voor de komende twee winterseizoenen, volgens gegevens van ECFR.

De eerste is een overeenkomst van 1 bcm per jaar tussen het Australische Woodside en Uniper, dat sindsdien het onderwerp is geworden van de grootste reddingsoperatie ooit voor Duitse bedrijven. De tweede overeenkomst is gesloten tussen de Abu Dhabi National Oil Company en RWE en heeft betrekking op een levering van 137.000 kubieke meter in december en niet nader gespecificeerde verdere leveringen in 2023.

Uniper en RWE zeiden dat ze in staat zouden zijn om verdere leveringen te garanderen via hun LNG-portfolio, zonder verdere details te geven. EnBW zei dat leveringscontracten nog werden uitgewerkt en dat het op zoek was naar mogelijkheden op de markt.

Het hectische reisschema van Habeck en kanselier Olaf Scholz wijst op de moeilijkheden bij het sluiten van grote langetermijnovereenkomsten die Duitsland zouden kunnen verlossen van de dure spotstroom. Ze zijn dit jaar de hele wereld over gereisd op zoek naar extra volumes, onder andere naar Canada, Qatar en Noorwegen.

"Ik denk dat Duitsland heeft gedaan wat het kon," zegt Giovanni Sgaravatti, onderzoeksanalist bij de Bruegel denktank. "Op de LNG-markt moest Duitsland vanaf nul beginnen, wat niet gemakkelijk is."

GRAFISCH: Duitse gasimport https://www.reuters.com/graphics/GERMANY-GAS/gdvzqyomwpw/chart.png