Franciscus deed zijn uitspraken in een toespraak tot diplomaten, waarin hij vooral de "ongegronde" ideologische misinformatie over de COVID-19 vaccins veroordeelde, nationale immunisatiecampagnes steunde en gezondheidszorg een morele verplichting noemde.

Hij sprak over de vertrouwenscrisis in de multilaterale diplomatie, die volgens hem geleid heeft tot "agenda's die steeds meer gedicteerd worden door een mentaliteit die de natuurlijke grondslagen van de mensheid en de culturele wortels die de identiteit van vele volkeren vormen, verwerpt".

Vorige maand heeft de nummer twee van het Vaticaan, Staatssecretaris Kardinaal Pietro Parolin, zijn bezorgdheid geuit over een ontwerp-handleiding voor communicatie van de Europese Unie, waarin wordt voorgesteld de term Kerstmis niet te gebruiken.

Het handboek, dat het Vaticaan zag als een poging om de christelijke wortels van Europa te annuleren, werd later voor herziening teruggetrokken.

In zijn opmerkingen op maandag waarschuwde Franciscus voor "een vorm van ideologische kolonisatie, een die geen ruimte laat voor vrijheid van meningsuiting en die nu de vorm aanneemt van de "cancel-cultuur" die vele kringen en openbare instellingen binnendringt".

Hij gebruikte de twee woorden in het Engels, te midden van een lange toespraak in het Italiaans. De "cancel-cultuur" controverse is bijzonder scherp in Engelstalige landen, zoals de Verenigde Staten en Groot-Brittannië.

Hierdoor dreigt de identiteit te worden geannuleerd "onder het mom van het verdedigen van de verscheidenheid", aldus Franciscus, die eraan toevoegde dat er een soort "eensporen-denken" ontstaat, een denken dat gedwongen is de geschiedenis te ontkennen of, erger nog, te herschrijven in termen van hedendaagse categorieën.

In de Verenigde Staten zijn er conflicten geweest over het verwijderen of onthoofden van standbeelden van historische figuren zoals Christoffel Columbus en de heilige Junipero Serra.

Serra, een Spaanse Franciscaan, stichtte in de 18e eeuw een keten van missies in Californië, die een voorloper waren van de infrastructuur van de staat.

Behalve de verwijdering van standbeelden, hebben sommigen ook geëist dat de namen van instellingen zoals scholen en ziekenhuizen die naar de historische figuren genoemd zijn, veranderd worden, zeggende dat zij een rol gespeeld hebben in de vernietiging van inheemse Amerikaanse culturen.

Hoewel de paus geen specifieke voorbeelden van de cancelcultuur noemde, zei hij dat elke historische situatie moet worden geïnterpreteerd in de context van die tijd en niet naar de maatstaven van vandaag.