De Vikingen brachten ooit dood en verderf naar de kusten van Europa met hun beugschepen.

Nu moeten ze hoop brengen voor de landen ten zuiden van Noorwegen - en vooral voor Duitsland. Met het "Langskip"-project willen de Noren het broeikasgas CO2 van het vasteland verzamelen en het per schip aan hun kusten uitladen. Van daaruit moet het per pijpleiding naar de Noordzee worden gepompt en daar 2500 meter onder de zeebodem in het zandsteen worden geïnjecteerd - waar het voor altijd zal blijven. Hiervoor moet de CO2 eerst worden afgevangen uit bijvoorbeeld hoogovens of chemische fabrieken. Deze CCS-technologie (koolstofafvang en -opslag) is in Duitsland zo controversieel dat deze tot nu toe verboden is. Minister van Economische Zaken Robert Habeck wil hier verandering in brengen en reist daarom door het besneeuwde Noorwegen naar Brevik. Daar gaat een cementfabriek in het kader van "Langskip" voor het eerst ter wereld zijn CO2 op industriële schaal afvangen.

Het Duitse bedrijf HeidelbergMaterials ontwikkelde samen met zijn dochteronderneming Norcem het idee om een dergelijk project aan de kust van Noorwegen te realiseren. Tien jaar geleden waren alle pogingen van de Duitse regering om dergelijke installaties in Duitsland mogelijk te maken, althans voor testdoeleinden, mislukt. Burgerinitiatieven en milieuorganisaties kwamen in opstand en hadden geen vertrouwen in de technologie, die ook de klimaatvriendelijke herstructurering van de samenleving in de weg stond. In de voorhoede van het verzet: de Groenen.

Dit is nog een reden waarom Habeck in Brevik in de sneeuw staat en het project aan hem laat uitleggen. Over twee jaar zou de fabriek in staat moeten zijn om bijna al zijn CO2-emissies af te vangen. Een technisch ingewikkeld en duur proces. Habeck stelt echter dat als Duitsland in 2045 klimaatneutraal wil zijn en zijn industrie wil behouden, het niet om CCS heen kan. "We hebben zoveel tijd verspild dat we deze beslissing duidelijk moeten nemen: We nemen wat beschikbaar is." En: "Het is beter om CO2 in de grond te stoppen dan in de atmosfeer."

GRONDSTOFFENINDUSTRIE MET GROOTSTE PROBLEEM IN KLIMAATBESCHERMING

Terwijl bijna alles in de elektriciteitsvoorziening of de transportsector in de toekomst kan worden omgezet in hernieuwbare energie, is dit in de industrie niet mogelijk. De staal- en chemische industrie kunnen op een dag misschien grotendeels werken met waterstof die geproduceerd wordt met behulp van wind- of zonne-energie. De cementindustrie speelt echter nog een speciale rol in de basismaterialenindustrie; het zal niet mogelijk zijn om volledig zonder fossiele brandstoffen en dus CO2 te werken. Het Brevik-project is van plan om ongeveer de helft van de CO2, ongeveer 400.000 ton per jaar, af te vangen. Verder gas zou direct weer voor altijd gebonden kunnen worden in bijvoorbeeld bouwmaterialen.

Dat is duur. "Vooral de investering in de nieuwe fabriekstechnologie is erg hoog," legt een woordvoerder van HeidelbergMaterials uit. "Alleen al de kosten voor het afvangen van CO2 in de cementfabriek zijn meer dan het dubbele van die van een vergelijkbare conventionele fabriek." Alleen al voor Brevik bedragen de kosten 400 miljoen euro. De Noorse staat neemt 85 procent van deze kosten voor zijn rekening. Ook de verdere ontwikkeling van opslagtechnologie wordt in vergelijkbare mate en met miljarden euro's gesubsidieerd. Noorwegen wil niet alleen zelf klimaatvriendelijker worden. Het wil ook een technologisch exportland worden. En bovenal wil het later goed betaald worden voor de opslag van CO2 met "Langskip".

Habeck van zijn kant wil de CCS-technologie dit jaar in ieder geval wettelijk mogelijk maken in Duitsland. Ondanks de bezwaren van organisaties zoals Greenpeace, maar ook van zijn partijgenoot Steffi Lemke's ministerie van Milieu. Hij vertrouwt erop dat talrijke studies hebben aangetoond dat de technologie veilig is, dat er geen CO2 uit de zeebodem ontsnapt en dat het geen voorwendsel is om kolencentrales met CCS in bedrijf te houden. En hij ziet hier in het noorden een rolmodel: "Noorwegen geeft me een zeker vertrouwen en perspectief dat dit een veilige, bruikbare technologie kan zijn."

(Bijdrager: Ilona Wissenbach; bewerkt door Kerstin Dörr Als u vragen hebt, kunt u contact opnemen met onze redactie op berlin.newsroom@thomsonreuters.com (voor politiek en economie) of frankfurt.newsroom@thomsonreuters.com (voor bedrijven en markten).

- door Markus Wacket