De export van maïs via de noordelijke havens van Brazilië, die de waterwegen van het stroomgebied van de Amazone gebruiken om graan wereldwijd te verschepen, is goed op weg om de volumes via de meest traditionele haven Santos voor het derde opeenvolgende jaar te overtreffen, volgens een analyse van Reuters van gegevens over graanscheepvaart.
De verschuiving onderstreept hoe Brazilië, dat drie maïsoogsten per jaar produceert en nog steeds enorme vlakten onderbenutte landbouwgrond heeft, eindelijk enkele knelpunten in de infrastructuur aan het overwinnen is die het lang moeilijk hebben gemaakt om de overvloedige oogsten naar de wereldmarkten te brengen.
Dat en een nieuwe leveringsovereenkomst met China die vorig jaar werd aangekondigd, wijzen erop dat Brazilië een langer tijdperk van suprematie over de Amerikaanse maïsexport kan inluiden, in tegenstelling tot de laatste keer dat de Brazilianen kortstondig de wereldwijde maïskroon grepen tijdens het door droogte geteisterde seizoen 2012/2013 van Noord-Amerika.
De verbeterde exportcapaciteit hielp Brazilië om gaten in de wereldwijde maïsmarkt op te vullen te midden van verstoringen door de oorlog in grote graanexporteur Oekraïne en handelsspanningen tussen de VS en China.
"We hebben veel gevierd... toen de volumes (maïsexport) via de noordelijke havens gelijk werden aan die van Santos," zei Sergio Mendes, hoofd van de Braziliaanse graanexporteursgroep Anec. "Door noordelijke havens te gebruiken... bespaar je 20 reais ($4,12) per ton (maïs)."
Grote nieuwe investeringen in Brazilië zijn begonnen met het verlichten van verschillende knelpunten en het sterk verlagen van de logistieke kosten, wat de Amerikaanse boeren helpt te onderbieden.
Met name de noordelijke exportroutes hebben geprofiteerd van een wet uit 2013 die graanhandelaren zoals Cargill en Bunge en binnenschipperij Hidrovias do Brasil aanmoedigde om nieuwe haventerminals voor privégebruik (TUP's) te bouwen.
Hun overslagstations op de rivieren Tapajos en Madeira hebben het hart van het Braziliaanse boerenland verbonden met opkomende havens in het Amazonegebied, zoals Itacoatiara, Santarem en Barcarena.
De Tegram graanterminal in Itaqui, gebouwd en geëxploiteerd door buitenlandse en Braziliaanse graanhandelaren waaronder Louis Dreyfus Commodities en Amaggi, heeft zijn graanexportvolumes in acht jaar tijd met 306% verhoogd tot meer dan 13 miljoen ton in 2022, volgens gegevens van de bedrijven.
Het wettelijke TUP-kader heeft, in tegenstelling tot een traditionele concessie voor een beperkte periode, een golf van haveninvesteringen op lange termijn vrijgemaakt in Brazilië. Ongeveer 39 miljard reais ($8,0 miljard) is gestoken in de bouw en uitbreiding van 112 nieuwe terminals voor particulier gebruik onder de nieuwe wet, volgens een onderzoek uit 2020 van de Braziliaanse federale rekenkamer TCU.
De Braziliaanse landbouwindustrie heeft echter nog niet al haar logistieke problemen achter de rug. De opslagcapaciteit op de boerderij verbleekt nog steeds bij die van rivaliserende graanmogendheden zoals Canada, de VS en Argentinië.
In de nummer 1 graanstaat Mato Grosso is het opslagtekort volgens gegevens van de deelstaatregering tot 2021 gestegen tot 46 miljoen ton, nadat de jaarlijkse maïsoogst in tien jaar tijd verdrievoudigd is tot meer dan 90 miljoen ton, sneller dan er nieuwe silo's gebouwd konden worden.
Door een gebrek aan opslagruimte zijn Braziliaanse boeren gedwongen om hun oogsten snel te verkopen of hun maïs buiten de opslagplaatsen te stapelen en te hopen op goed weer. Als gevolg daarvan stroomt een groot deel van de Braziliaanse oogst over de wegen tijdens een smalle seizoensperiode, wat voor dure files kan zorgen.
GOEDKOPERE ROUTE NAAR CHINA
Dankzij de nieuwe exportcapaciteit kunnen granen die vanuit de noordelijke havens van Brazilië worden verscheept, op het gebied van logistieke kosten concurreren met Amerikaanse boeren.
In 2008 kostte het verschepen van een ton sojabonen van Iowa naar Shanghai 77% van de prijs van het gebruik van de noordelijke havens van Brazilië, maar in maart 2023 was het 5% duurder om het vanuit de VS te verschepen, volgens gegevens van het Amerikaanse ministerie van Landbouw en het Braziliaanse ESALQ-LOG. Voor maïs zijn de vrachtprijzen zeer vergelijkbaar, zegt Thiago Pera, coördinator logistiek onderzoek bij ESALQ-LOG.
Het Amazonebekken is ook concurrerend geworden met de zuidoostelijke haven Santos, lange tijd de motor van de Braziliaanse graanexport. Ongeveer 37% van de totale Braziliaanse maïsexport verliep in de eerste helft van 2023 via de havens van Barcarena, Itaqui, Itacoatiara en Santarem, volgens het Braziliaanse oogstagentschap Conab. Slechts 24% stroomde door Santos.
Ter vergelijking: Santos exporteerde in 2015 bijna drie keer zoveel maïs als die vier noordelijke havens, voordat zware investeringen de havencapaciteit in het Amazonegebied uitbreidden.
"Het grotere aandeel van zendingen via noordelijke havens weerspiegelt de goedkopere vrachtkosten in vergelijking met routes naar de havens in het zuiden en zuidoosten," zei Thome Guth, een ambtenaar van Conab.
Conab voorspelt dat Brazilië in 2023 bijna 130 miljoen ton maïs zal produceren, de hoogste productie ooit, en dat de export voor het eerst 50 miljoen ton zal bereiken.
Maïsfutures in Chicago zijn gedaald van een 10-jarig hoogtepunt in april 2022 naar een twee-en-een-half jaar laagtepunt deze maand, deels als gevolg van het ruime aanbod uit Brazilië.
De Braziliaanse exportinfrastructuur, die een hoge vlucht neemt, vertoont weinig tekenen van opleving, ook al kunnen lagere prijzen boeren ervan weerhouden om hun aanplant snel uit te breiden.
De Chinese staatshandelaar COFCO bouwt nu een grote nieuwe graanterminal in Santos nadat hij een 25-jarige licentie heeft gekregen om een eenheid met een capaciteit van 14 miljoen ton te exploiteren. De verscheping vanaf COFCO's STS11 terminal staat gepland voor 2026.
Een twee jaar geleden uitgegeven snelweglicentie heeft ook een belangrijke graancorridor in het Amazonegebied gemoderniseerd, die zich uitstrekt over 1000 kilometer van Mato Grosso naar havens in de staat Para, bekend als BR-163.
Jarenlang kwamen karavanen graanvrachtwagens regelmatig vast te zitten in de diepe modder op die weg als ze in de regen vast kwamen te zitten op weg naar de noordelijke havens.
Grote spoorwegprojecten hebben nog steeds te maken met een hele reeks bureaucratische obstakels, maar een paar projecten zijn al van de tekentafel.
Het grootste spoorwegbedrijf van Brazilië, Rumo, heeft net een investering van 4 miljard reais afgerond op de Ferrovia Norte Sul, die in 2019 van start ging. De lijn verbindt de haven van Santos met de landbouwstaten Tocantins, Goias, Minas Gerais en Mato Grosso, en versterkt zo een andere belangrijke route om de Braziliaanse oogsten naar de wereldmarkten te brengen. ($1 = 4,8769 reais)
