Zelfs als Europa erin slaagt om deze winter warm te blijven en het licht aan te houden, zal het een veel grotere uitdaging hebben om de uitgeputte opslag volgend jaar weer aan te vullen dan het heeft gedaan om te voldoen aan de doelstelling van de Europese Unie om de voorraden tegen november van dit jaar op te bouwen tot 80% van de capaciteit.

Het heeft dat doel overtroffen en de opslag, die momenteel rond 90% ligt, is een buffer, maar door het stopzetten van de gasstroom door het Nord Stream-netwerk van Rusland naar Duitsland, blijft er een gat bestaan ondanks de toegenomen aanvoer van elders.

Rusland verminderde geleidelijk de gasstromen via Nord Stream en ook via andere routes na Westerse sancties als reactie op de oorlog in Oekraïne die in februari begon. Gas via Nord Stream stopte volledig in september.

Analisten schatten het gastekort op bijna 15% van de gemiddelde Europese vraag in de winter, wat betekent dat het continent het verbruik moet verlagen om het stookseizoen met de hoogste vraag door te komen.

"De situatie zal erg fragiel blijven," zei Cuneyt Kazokoglu, directeur energie-economie bij FGE.

"Het huishoudelijk gasverbruik in Duitsland steeg eind september tot het hoogste niveau sinds maart als gevolg van een koudegolf, en de vraag lag ongeveer 14% boven het vierjarig gemiddelde voor 2018-2022. Dit vormt een bedreiging," voegde hij eraan toe.

Duitsland, de grootste economie van Europa en een van de grootste importeurs van Russisch gas op het continent, is het meest blootgesteld aan de onderbreking van de levering en is bijzonder actief geweest in het ontwikkelen van plannen om zijn industrieën en consumenten te beschermen.

De hoop dat het Nord Stream-netwerk de aanvoer naar Duitsland zou kunnen hervatten, werd vorige maand de bodem ingeslagen door vermoedelijke sabotage.

Europese landen hebben gezegd dat ze werken aan een betere beveiliging van kritieke infrastructuur nadat explosies schade hadden toegebracht aan Nord Stream 1 en ook aan Nord Stream 2, dat nooit in bedrijf is geweest, maar in gereedheid was gebracht om met gas gevuld te worden.

De Russische uitval kan nog verergeren als Moskou zijn dreigement nakomt om het Oekraïense energiebedrijf Naftogaz sancties op te leggen, waardoor een van de laatste functionerende Russische gasroutes naar Europa wordt afgesloten.

WERELDWIJDE CONCURRENTIE

Europa heeft zijn import van vloeibaar aardgas (LNG) opgevoerd en de nodige infrastructuur uitgebreid, maar het moet concurreren op de wereldmarkt, waar de concurrentie heviger kan worden als het weerfenomeen La Nina sterker wordt en de Aziatische vraag doet toenemen.

Dat zou de prijzen opdrijven. Omdat Europa erin geslaagd is om voorraden op te bouwen, zijn de prijzen gedaald na de pieken die bereikt werden rond de tijd dat Rusland Oekraïne binnenviel, maar de prijs van Nederlands groothandelsgas, de Europese benchmark, ligt nog steeds ongeveer 80% hoger dan rond deze tijd vorig jaar.

"Extra LNG en vraagvernietiging hebben tot nu toe dit jaar geholpen," zei Wayne Bryan, hoofd Europees gasonderzoek bij Refinitiv, maar hij voegde eraan toe: "Europa heeft meer van hetzelfde medicijn nodig".

Zelfs dan is het onwaarschijnlijk dat dit het ontbrekende Russische gas zal compenseren.

Refinitiv schat dat Noordwest-Europa, inclusief Duitsland, deze winter 18 miljard kubieke meter (bcm) meer LNG kan invoeren, waardoor de invoer dit jaar op 52 bcm komt, 5,5% hoger dan vorig jaar.

De gasleveringen via pijpleidingen vanuit Azerbeidzjan, Noord-Afrika en Noorwegen zijn ook toegenomen, maar blijven ver achter bij wat de voormalige grootste gasexporteur vroeger leverde.

De Nord Stream pijpleidingen hebben samen een capaciteit van 110 bcm per jaar en zouden meer dan 30% van de totale Europese vraag naar gas dekken als ze op volle capaciteit zouden werken, aldus Bank of America.

Op dit moment levert Rusland 86 miljoen kubieke meter (mcm) per dag aan Noordwest-Europa via Polen en Oekraïne, vergeleken met een gemiddelde van 360 mcm/dag vorig jaar, een daling van 76%, aldus analisten van Bernstein.

De schattingen van analisten lopen uiteen. Als het aanbod op het huidige niveau blijft, wordt Europa geconfronteerd met een tekort van 155 mcm/dag, zo blijkt uit cijfers van Bernstein, gebaseerd op een gemiddelde dagelijkse vraag in Noordwest-Europa van september tot maart van 2017-2021 van 930 mcm.

De EU-landen zijn overeengekomen om de vraag deze winter met maximaal 15% of in totaal 50 bcm te verminderen.

Als ze dat halen, zouden de opslagniveaus de winter moeten eindigen op ongeveer 55 bcm. Het op tijd bijvullen voor de volgende winter wordt bemoeilijkt door de afwezige Russische voorraden die Europa eerder dit jaar nog ontving.

Een risico is dat wanneer de energievoorraden afnemen, de energievraag niet genoeg zal krimpen.

De vraag naar industrieel gas in Europa is gedaald omdat fabrieken in energie-intensieve sectoren, zoals aluminium, staal en ammoniak, door de hoge gasprijzen hun productie hebben stopgezet.

Maar het Duitse federale netwerkagentschap, dat verantwoordelijk zou zijn voor de gasrantsoenen in het geval van een noodsituatie, zei dat het huishoudelijk verbruik te hoog is om duurzaam te zijn.

Een ander probleem is dat verouderende kerncentrales en problemen met het koelen van reactoren tijdens een zomerse droogte de Franse productie van atoomenergie hebben verlaagd, met alle gevolgen van dien.

Refinitiv schat dat de resulterende vraag naar gas voor elektriciteit bij nutsbedrijven dit jaar 30% hoger kan zijn dan vorig jaar.

Groot-Brittannië, dat stroom uit Europa kan importeren, heeft ook gewaarschuwd voor stroomonderbrekingen deze winter als gevolg van de tekorten in Europa.

Een comfortabelere energievoorziening kan nog vele winters op zich laten wachten.

Francisco Blanch, analist bij Bank of America, schat dat het vijf tot tien jaar kan duren voordat de gasprijzen in Europa genormaliseerd zijn.

"Europa zal moeten blijven betalen voor gas en bidden voor warmer weer," zei hij.