. De Amerikaanse inflatie, werkgelegenheid en bedrijfsactiviteit zijn alle sterker dan in andere grote economieën in Europa en Azië, wat de centrale bank aanmoedigt om de rente sneller te verhogen in een poging de prijsstijgingen onder controle te krijgen.
Maar de snel stijgende tarieven in de kern van het financiële systeem (in dit geval de Verenigde Staten) werken door naar buiten en vergroten de instabiliteit in de periferie (het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie, China en de opkomende markten).
Centrale banken in het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie, India en andere opkomende markten verhogen allemaal de rente of interveniëren om hun valuta te ondersteunen, ook al zijn de lokale omstandigheden veel zwakker.
KERN EN PERIFERIE
De snel stijgende Amerikaanse rente is de afgelopen 40 jaar een van de belangrijkste oorzaken geweest van internationale financiële instabiliteit.
Grafiek: Amerikaanse rente- en wisselkoerscyclus
De schuldencrisis van Latijns-Amerika in 1982, de overwaarderingscrisis van de dollar in 1984/85, de wanbetaling en devaluatie van Mexico in 1994, de financiële crisis van Azië vanaf 1997 en de wanbetaling van Rusland in 1998 werden alle aangewakkerd door de stijgende Amerikaanse rente.
Volgens het mandaat van het congres moet de Amerikaanse centrale bank zich richten op het beheersen van de inflatie en het bevorderen van de werkgelegenheid in de binnenlandse economie.
Maar als de rentevaststeller voor de reservemunt van de wereld staat de Federal Reserve ook in het middelpunt van een systeem van centrale banken die onder druk staan om haar beslissingen te volgen, of ze nu lokaal gepast zijn of niet.
Als de Amerikaanse centrale bank de rente verhoogt om de binnenlandse inflatie tegen te gaan, moeten andere centrale banken volgen of hun munt in waarde zien dalen en de inflatie zien stijgen via hogere prijzen voor energie en andere importen.
Als de Federal Reserve de rente verlaagt, moeten andere centrale banken dat ook doen, of ze lopen het risico dat hun munt in waarde stijgt en dat het concurrentievermogen, de productie en de werkgelegenheid afnemen.
Beleidsmakers en commentatoren praten vaak over monetair beleid alsof elk land zijn eigen beslissingen neemt, met volledige soevereiniteit.
In de praktijk zijn de centrale banken gekoppeld in een systeem met de Fed in het centrum als beleidsmaker en andere in de periferie als beleidsmakers, met veel minder vrijheidsgraden in het beleid.
Als landen proberen te ver af te wijken van de verruimings- en verkrappingscyclus van de Fed, komen ze vaak in een inflatiecrisis, een valutacrisis, een schuldencrisis, of alle drie.
WERELDWIJDE VERTRAGING
De omstandigheden in de perifere economieën zijn niet noodzakelijkerwijs dezelfde als in de kern van het financiële systeem.
In dit geval hebben de Verenigde Staten een snelle inflatie en nog steeds een zeer hoge werkgelegenheid en een relatief sterk ondernemingsklimaat.
Maar de Chinese economie heeft een relatief lage inflatie en heeft het moeilijk als gevolg van herhaalde lockdowns op stadsniveau om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.
Het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie hebben een hoge inflatie, maar verkeren al dicht bij of in een recessie door de hoge energiekosten en de gevolgen van de Russische inval in Oekraïne.
De meeste grote opkomende markten bevinden zich in een soortgelijke situatie met een hoge inflatie maar een vertragende of afnemende bedrijvigheid.
In feite is de conjunctuurcyclus in de andere grote economieën veel rijper met een reeds ingezette conjunctuurvertraging.
Snelle renteverhogingen om de inflatie in de kern onder controle te houden, zijn momenteel niet noodzakelijk passend in de perifere economieën.
Maar in de periferie stijgt de rente nog steeds; de centrale banken hebben geen andere keuze dan de Fed te volgen omdat hun valuta's in waarde dalen, waardoor de kosten van in dollars luidende importen toenemen en hun inflatiepercentages stijgen.
GROTERE VOLATILITEIT
Op de financiële markten leidt de cyclische stijging en daling van de rentetarieven en rendementen in de Verenigde Staten tot een cyclische en destabiliserende kapitaalstroom naar en dan weer weg van de perifere economieën.
Wanneer de Amerikaanse rente laag is, versnellen de kapitaalstromen naar de periferie op zoek naar een hoger rendement; wanneer de Amerikaanse rente stijgt, vertragen de kapitaalstromen of keren zij om, waardoor de activaprijzen in de perifere economieën onder neerwaartse druk komen te staan.
Relatief kleine veranderingen in de financiële voorwaarden in de kern worden versterkt in de periferie, waar de schuldenlast vaak hoger is, de markten ondieper zijn, de liquiditeit laag is en de beleidsflexibiliteit lager.
Rentewijzigingen in de Verenigde Staten kunnen via dit financiële kanaal altijd instabiliteit in andere economieën teweegbrengen; het effect is bijzonder ernstig wanneer de Fed ze snel verhoogt om het inflatieproces weer onder controle te krijgen.
De Amerikaanse renteverhogingscycli in 1980, 1982, 1984, 1989, 1994, 1999 en 2022 hebben alle bijgedragen tot financiële instabiliteit en economische vertraging in andere landen.
"Nu centrale banken overal ter wereld tegelijkertijd de rente verhogen in reactie op de inflatie, kan de wereld afstevenen op een wereldwijde recessie in 2023", waarschuwt de Wereldbank.
"Centrale banken over de hele wereld hebben dit jaar de rente verhoogd met een mate van synchroniciteit die de afgelopen vijf decennia niet is vertoond", aldus de bank ("Risk of global recession in 2023 rises", Wereldbank, 15 september).
De bank waarschuwde voor een mogelijke "reeks financiële crises in opkomende markten en ontwikkelingseconomieën" als gevolg van strengere monetaire voorwaarden.
De risico's voor andere economieën van inflatie en stijgende rente in de kern worden al tientallen jaren door beleidsmakers en beleggers begrepen.
Maar zolang het mandaat van de Fed vereist dat zij zich uitsluitend richt op binnenlandse inflatie en werkgelegenheid en internationale overloopeffecten negeert, en de dollar de belangrijkste reservemunt blijft, zullen stijgende rentetarieven in de Verenigde Staten elders instabiliteit blijven veroorzaken.
John Kemp is marktanalist bij Reuters.
Zijnstandpunten zijn de zijne
