Macron vertelt kiezers: Kies nu het Frankrijk dat u wilt

De Franse president Emmanuel Macron en de extreem-rechtse uitdager Marine Le Pen hebben vrijdag de laatste smeekbeden gedaan aan de onbesliste kiezers, die de vrees voor wat een presidentschap van Le Pen zou kunnen brengen, afwegen tegen hun woede over de staat van dienst van Macron.

Volgens de laatste peilingen voor de tweede ronde van zondag kan angst het winnen van afkeer: Macron, de centristische, pro-Europese zittende president, leidt zijn anti-immigratie, eurosceptische uitdager met 10-14 punten, ruim buiten de foutmarges.

Maar het feit dat bijna drie op de tien kiezers zeggen niet te zullen stemmen of nog niet beslist te hebben, betekent dat een verrassingsoverwinning van Le Pen, vergelijkbaar met gebeurtenissen als Brexit en de verkiezing van Donald Trump tot president van de V.S., niet helemaal kan worden uitgesloten.

Bij het afsluiten van zijn campagne in het postkaart-achtige middeleeuwse dorp Figeac in Zuid-Frankrijk, zei Macron tegen de kiezers dat zondag niet minder dan een volksraadpleging was over de toekomst van het land.

"24 april zal een referendum voor of tegen Europa zijn - wij willen Europa," zei hij. "24 april wordt een referendum voor of tegen een seculier, verenigd, ondeelbaar Frankrijk ... wij zijn voor."

Uit peilingen van de belangrijkste Franse opiniepeilers die op donderdag en vrijdag werden gepubliceerd, bleek dat de score van Macron stabiel of licht stijgend was en tussen 55,5% en 57,5% zou liggen.

Maar zij schatten ook de opkomst tussen 72% en 74%, wat de laagste zou zijn voor een presidentsverkiezing sinds 1969.

"Er is een risico dat plotseling een deel van het electoraat wakker wordt dat wij niet hebben kunnen meten," zei Jean-Daniel Levy van Harris Interactive polling tegen Reuters.

"Maar het risico lijkt beperkt, omdat dit een systeem met twee rondes is," zei hij, en stelde daar de schokken van Brexit en de overwinning van Trump tegenover, die voortkwamen uit stemmingen in één ronde.

In de centrale stad Auxerre - die in de loop der jaren een nauwkeurige klok is geweest voor de uitslag van de presidentsverkiezingen - schaarden sommige kiezers, zoals Marc Venner, een gepensioneerde telecommedewerker, zich achter Macron, zij het zonder enthousiasme.

"Ons democratisch en institutioneel systeem loopt op zijn laatste benen. Geen enkele kandidaat kan de echte problemen aanpakken," zei Venner. "Wij zijn een gedesïndustrialiseerd land, een land in verval."

Ghislaine Madalie, een kapster met familiale wortels in Marokko, zei dat ze zondag zou overstappen naar Macron, nadat ze in de eerste ronde op de extreem-linkse Jean-Luc Melenchon had gestemd. Maar zij zei dat sommige van haar klanten Le Pen zouden stemmen als een anti-Macron protest.

"Ik vind dat rampzalig, want ze is racistisch," zei Madalie, 36. "Ik ben ongerust, voor mij en voor mijn kinderen. Ik begrijp die pesterijen (tegen moslims) niet, ik begrijp niet wat zij tegen gesluierde vrouwen heeft."

ONDERAAN DE STAPEL

Le Pen, wier beleid onder meer bestaat uit een verbod op moslimhoofddoekjes in het openbaar, het geven van voorrang aan Fransen bij banen en uitkeringen, en het beperken van de Europese regels voor grensoverschrijdend reizen, zegt dat Macron een elitisme belichaamt dat het gewone volk in de steek heeft gelaten.

Dat resoneert voor velen in de straten van het voormalige industriële noorden van Frankrijk, een regio die veel bolwerken van Le Pen omvat en waar zij heeft gekozen om haar campagne af te sluiten.

"De arbeidersklasse zoals wij ligt altijd onderaan de stapel," vertelde de 65-jarige Le Pen-stemmer Marcel Bail aan Reuters bij een snelwegtankstation in de stad Roye, waar Le Pen donderdag lunchte met vrachtwagenchauffeurs.

Het was dezelfde boodschap op vrijdag onder de aanhangers die haar in de kustplaats Etaples kwamen bezoeken.

"Ik heb 1.300 euro per maand - na huur, verwarming en benzine is dat 400 euro," zei tuinman Pascal Blondel, 52. "Sinds Macron is ingestapt, eten we geen lunch meer ... Alles kost meer."

Ondanks een van de meest genereuze socialezekerheidsstelsels ter wereld, massale steun aan de Franse gezinnen tijdens de pandemie en maximumprijzen voor de brandstofrekening om de stijgende energieprijzen te compenseren, zijn de kosten van levensonderhoud naar voren gekomen als het belangrijkste campagnethema van de verkiezingen.

Ook al blijkt uit de gegevens dat alle huishoudens, behalve de armste 5%, beter af zijn dan vijf jaar geleden, toch zeggen analisten dat het feit dat de koopkracht in tien jaar tijd is gestagneerd, een diepgeworteld gevoel kan hebben achtergelaten dat mensen niet vooruit kunnen komen.

Dit is gecombineerd met de soms hooghartige leiderschapsstijl van Macron en een perceptie bij veel links georiënteerde kiezers dat hij snel na zijn verkiezing is overgestapt op een economisch liberaal beleid, waardoor een heel deel van het publiek van hem vervreemd is geraakt.

"Hij houdt niet van de Fransen," zei Le Pen vrijdag tegen radio Europe 1, terwijl ze hem in het tv-debat van woensdag beschuldigde van minachting voor haar en de kiezers en zei dat het hem ontbrak aan het rechtlijnige gezonde verstand dat zij als moeder van drie kinderen wel had.