Is het voor de voedingswaarde van de vis die het oplevert? Het economisch voordeel van de plaatselijke bestaansmiddelen die zij ondersteunt? Of heeft de rivier een eigen waarde die de mens niet kan meten?

Dergelijke vragen lijken misschien ver af te staan van de problemen waarmee de wereld te kampen heeft, van de verergering van de klimaatverandering en het verlies van het milieu tot de voedsel- en energiecrisissen die worden aangewakkerd door oorlog en pandemieën.

Maar een wereldorgaan van wetenschappers heeft maandag een vier jaar durend onderzoek onthuld waarvan de centrale conclusie was dat het falen van de mensheid om verder te gaan dan enge economische waarderingen van natuurlijke hulpbronnen, de planeet te gronde richt.

"De biodiversiteit gaat verloren en de bijdragen van de natuur aan de mens worden nu sneller aangetast dan op enig ander moment in de geschiedenis van de mensheid," zei Ana Mara Hernndez Salgar, voorzitter van het Intergouvernementeel Wetenschaps- en Beleidsplatform inzake Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten (IPBES).

"Dit komt grotendeels doordat onze huidige aanpak van politieke en economische beslissingen niet voldoende rekening houdt met de diversiteit van de waarden van de natuur," zei zij over conclusies die gebaseerd zijn op 13.000 referenties uit bronnen variërend van wetenschappelijke documenten tot overleg met inheemse groepen.

Aan flora en fauna worden al millennia lang verhandelbare waarden toegekend naar gelang van de hoeveelheid voedsel, onderdak en bevrediging van andere menselijke behoeften die zij opleveren.

In het kader van de nieuwere discipline van de groene boekhouding is met verschillende soorten milieuheffingen, koolstofcompensatieregelingen en andere beleidsmaatregelen getracht zowel de waarde van de natuurlijke hulpbronnen voor de economie als de kosten van de vervuiling ervan in de prijs door te berekenen.

Terwijl sommigen aanvoeren dat het toekennen van een geldwaarde aan natuurlijke hulpbronnen regeringen, bedrijven en consumenten ertoe zal aanzetten er zorg voor te dragen, zijn anderen van mening dat een prijskaartje hangen aan iets met een onschatbare waarde juist het tegenovergestelde effect zal hebben.

Het verslag van IPBES - het orgaan dat zich bezighoudt met biodiversiteit zoals het IPCC zich bezighoudt met klimaatverandering - is vooral bedoeld om de aandacht te vestigen op de grote verscheidenheid van manieren waarop verschillende mensen de natuur waarderen en hoe vaak die waardeoordelen in de praktijk met elkaar kunnen botsen.

FOCUS OP GDP "NIET DUURZAAM"

Het afschermen van de biodiversiteit van een bos kan de plaatselijke bevolking, die er voor haar levensonderhoud van afhankelijk is, uitsluiten; aan de andere kant kan een ontwikkelingsproject banen scheppen maar leiden tot het verlies van soorten en de vernietiging van cultureel waardevol erfgoed.

Terwijl sommige waarderingen misschien in geld kunnen worden uitgedrukt - bijvoorbeeld de waarde van het bos als koolstofput die in een compensatieregeling wordt gebruikt - zullen andere maatstaven, zoals de geestelijke waarde van het bos voor de mensen die er wonen, dat niet zijn.

"Economische waardering is noodzakelijk, maar niet voldoende," zei medevoorzitter Unai Pascual van het rapport. "Wij moeten een evenwicht vinden tussen alle verschillende soorten waarden die er bestaan."

Het IPBES-rapport - dat zaterdag door 139 lidstaten, waaronder de Verenigde Staten, China, India en Rusland, is ondertekend - biedt een gereedschapskist om beleidsmakers te helpen bij het vinden van compromissen in het binnenlands beleid en bij internationale onderhandelingen, zoals de besprekingen van dit jaar over een nieuw wereldwijd biodiversiteitspact.

Naast het classificeren van verschillende soorten waarden en het presenteren van verschillende waarderingsmethoden, erkennen de richtsnoeren dat niet-standaard economisch denken bruikbare inzichten heeft, zoals dat van de groei-ontmoedigingsbeweging met haar nadruk op het terugdringen van de consumptie.

"Wat duidelijk is, is dat het business-as-usual model waarbij we ons richten op de ontwikkeling van het BBP (bruto binnenlands product) niet duurzaam is," aldus Mike Christie, een andere medevoorzitter, die eraan toevoegde dat het uiteindelijk aan de autoriteiten is hoe zij de toolkit gebruiken.

Hoewel pogingen in het verleden om natuurconflicten op te lossen er vaak niet in geslaagd zijn een evenwicht te vinden tussen concurrerende prioriteiten of sommige stemmen genegeerd hebben - meestal die van de lage inkomens of van de inheemse bevolking - zijn er toch enkele opmerkelijke successen geweest.

In de IPBES-studie wordt melding gemaakt van een impasse tussen natuurbeschermers en landbouwers in het noorden van Honshu, Japan, over het gebruik van rijstvelden die in de winter onder water staan: onderhandelingen hebben uiteindelijk geleid tot een "multi-gebruiks"-compromis waarbij in 2005 zowel een beschermd wetlandgebied is gecreëerd als een premiummarkt voor de duurzaam geproduceerde rijst.

De invasie van Rusland in Oekraïne heeft ruimte geschapen voor nog dringender onderhandelingen over compromissen.

Landen die zich van de Russische energie willen losmaken, lopen het risico hun verbintenissen inzake klimaatverandering in gevaar te brengen als zij hun plaatselijke fossiele brandstoffen uitbreiden; een snelle uitbreiding van de capaciteit van windmolenparken kan echter problemen voor het natuurbehoud opleveren.

"Er kunnen gevolgen zijn voor verschillende soorten waarden," zei Pascual. "Het is een complex probleem dat veel afwegingen kent."