"We besloten dat als we sterven, we het in het gezicht zouden zien in plaats van ons te verbergen," zei Artiukh, 31, maatschappelijk werkster en muzieklerares, die beschreef hoe ze door militaire controleposten moesten navigeren en door uitgebrande tanks en auto's die de stad bezaaiden.

Zij wilden Mariupol uitlopen om mijnen op de wegen te vermijden, zei zij. Toen zij voor het eerst in Tsjechië aankwamen, vroeg haar zoon Kostia haar of het veilig was om rond te lopen.

Tienduizenden burgers zitten al wekenlang vast in de havenstad aan de Zwarte Zee, velen in kelders met slinkende voorraden voedsel, water en medicijnen.

Mariupol, waar eens 400.000 mensen woonden, is omsingeld en verwoest door bombardementen sinds de begindagen van de Russische invasie meer dan een maand geleden.

Bommen hebben het appartement van Artiukh verwoest, dat zij in december afbetaald had, zei zij. Boiko zei dat haar huis getroffen werd door een militaire aanval en dat haar documenten verbrandden in de brand die daardoor ontstond.

Rusland zegt dat het Oekraïne wil demilitariseren en "denazificeren" met een "speciale militaire operatie." Oekraïne en het Westen zeggen dat de invasie van 24 februari illegaal en ongerechtvaardigd was.