In het zwart gekleed, zongen en dansten zij op plechtige gospelsongs voor de kisten van 19 van de slachtoffers, van wie de jongste een 13-jarig meisje was. Ze waren allemaal leeg, zei het uitvaartcentrum, omdat de politie nog bezig was met het onderzoek naar de doden - de twee overgeblevenen werden door hun families apart begraven.

"Onze harten zijn gebroken. Er zijn ouders die hun zoon of dochter niet meer zullen kunnen omhelzen of kussen ... Zij hadden elk mooie dromen. Ze hadden elk een mooie toekomst voor zich," zei president Cyril Ramaphosa in een toespraak bij de begrafenis.

"Deze tragedie heeft ons allen als natie getroffen."

Het incident in een populaire uitgaansgelegenheid in Scenery Park township, buiten de stad East London, eind vorige maand, heeft een uitbarsting van verdriet en zielsonderzoek teweeggebracht in een natie die gewend is aan verwondingen van een zwaar-drinkende cultuur.

Het heeft ook een debat over de schrille ongelijkheden van Zuid-Afrika opnieuw aangewakkerd, waarbij velen, waaronder de miljardair president Ramaphosa zelf, wijzen op het gebrek aan levensvatbare sportterreinen, jeugdcentra of bibliotheken in townships zoals Scenery park.

"Onze jongeren zijn aan het taverne-hoppen omdat ze nergens anders heen kunnen," zei hij in zijn toespraak.

Sommige rouwenden braken ineen en huilden, terwijl anderen plechtig het hoofd lieten hangen.

"Wij zullen alles doen wat in ons vermogen ligt om ervoor te zorgen dat een tragedie van deze aard zich niet herhaalt," zei de Oostkaap-premier Oscar Mabuyane tegen de rouwenden.

Forensische teams die onderzoeken hoe de jongeren om het leven zijn gekomen, moeten hun conclusies nog bekendmaken. De meest waarschijnlijke oorzaak schijnt een of ander chemisch of gaslek te zijn op de benedenverdieping van de zaal, die overvol was en weinig ventilatie had. Een andere theorie die de autoriteiten hebben onderzocht, is dat zij vergiftigd zijn door iets wat zij gegeten, gedronken of gerookt hebben.

Sommige van de overlevenden die in het ziekenhuis waren opgenomen, klaagden over pijn in de borst. Anderen vertelden dat zij in paniek probeerden te vertrekken, terwijl om hen heen mensen dood neervielen, maar dat zij geen uitgang konden vinden.

"Concentreer u niet op de schaamte en verlegenheid hieromheen, maar op het verdriet om het verlies," drong de predikante, Bathandwa Kwatsha, aan tijdens een gebed voor de huilende families. "God zal u troosten," zei zij in de plaatselijke Xhosa-taal.