Na jaren van onzeker werk als landarbeider in een citrusfruitbedrijf, kon de 29-jarige Federico Olivieri het niet geloven toen Webuild, in de buurt van zijn huis op Sicilië, een enorme site opende die opleidingen aanbood voor de vele gespecialiseerde banen die vereist zijn.

Het door Webuild gepromote programma is een van een groeiend aantal "scholen" die door bedrijven worden geleid en gefinancierd met als doel het opvullen van grote werkgelegenheidstekorten als gevolg van de wanverhouding tussen de vaardigheden van werknemers en de vaardigheden waar vraag naar is.

"Wij hebben het probleem proactief aangepakt door te investeren in het opzetten van een speciaal systeem. Er is behoefte aan mensen en vaardigheden die niet beschikbaar zijn op de arbeidsmarkt. Als ze niet bestaan, creëren we ze zelf," vertelde Gianluca Grondona, Chief HR, Organisation & Systems Officer bij Webuild, aan Reuters over het programma van de groep dat in november van start ging.

De mismatch van vaardigheden is een internationaal probleem, maar voor Italië, met de laagste arbeidsparticipatie in de EU en een productiviteit die al meer dan twee decennia stagneert, is het een ernstig probleem.

Ondanks het grote aantal werklozen en inactieven bedroeg het vacaturepercentage in het eerste kwartaal van 2024 2,5 procent, wat overeenkomt met het EU-gemiddelde, zo blijkt uit de laatste gegevens van Eurostat. In dezelfde periode was het leegstandspercentage 2,8% in Frankrijk en 0,9% in Spanje.

Beroepsscholen en -instituten zijn in Italië minder talrijk en minder gewild dan in de meeste Europese landen, zo stelde de denktank Prometeia in een in juni gepubliceerde studie, en zelfs de bestaande scholen en instituten leiden hun studenten niet goed op.

Tegelijkertijd blijven volgens Prometeia te veel jongeren vakken studeren waar op de markt minder vraag naar is, zoals geesteswetenschappen.

Het probleem is verergerd door de snelle ontwikkeling van nieuwe technologieën, op een moment dat het land zwaar investeert in infrastructuurprojecten die door het NHP worden gesteund, met een totale waarde van ongeveer 200 miljard euro.

Grote bedrijven zoals Webuild, Fincantieri en Ferrovie dello Stato (FS) nemen het heft in eigen handen.

Naast het aanbieden van stageplaatsen werkt FS bijvoorbeeld samen met universiteiten en scholen om studenten meer gerichte cursussen aan te bieden.

"Als een bedrijf verandert, veranderen ook de vaardigheden en we hebben specifieke vaardigheden nodig, vooral als het gaat om banen die gebaseerd zijn op digitale en kunstmatige intelligentie," aldus Adriano Mureddu, Chief Human Resources Officer van de Fs groep.

NIEUWE MOGELIJKHEDEN

In de afgelopen jaren heeft Olivieri, afgestudeerd aan de agrotechnische school, een reeks onstabiele en niet altijd goed betaalde contracten moeten accepteren, in de context van een landbouwsector in crisis als gevolg van goedkope import van citrusvruchten.

Dit jaar schreef hij zich in voor het Webuild programma en nu werkt hij op de bouwplaats Trappitello, in de buurt van Taormina, in het montageteam van de Tbm, de zogenaamde mechanische mol.

"De cursussen zijn erg goed. Ze zijn een geweldige kans voor degenen die de wil hebben... je kunt zo'n kans niet laten liggen," zei hij.

Van de 10.000 nieuwe werknemers die de komende drie jaar verwacht worden, verwacht Webuild ongeveer 3.000 mensen van de opleidingen te selecteren. De scholen liggen strategisch dicht bij de bouwplaatsen van de groep, veel in zuidelijke regio's waar de werkloosheid het hoogst is.

Lorenzo Esposito Corcione, 19 jaar, oorspronkelijk uit Ligurië en in 2023 afgestudeerd aan het zeevaartinstituut, werkt nu als werfoperator op de scheepswerf van Monfalcone. Hij is een van de 80 mensen die door Fincantieri zijn aangenomen na hun opleiding in het kader van het programma "Masters of the Sea" dat acht maanden geleden van start ging. Voor het programma werden in totaal 17.000 aanmeldingen ontvangen.

"Het is altijd mijn droom geweest, zonder de hulp van deze cursus zou ik hier niet zijn," vertelde Esposito Corcione aan Reuters aan het einde van zijn dienst.

"Er is een wereld tussen wat ik heb gestudeerd en wat hier wordt gedaan," concludeerde hij.

PROBLEEM MET GETALLEN

Italië heeft niet alleen een probleem met vaardigheden, maar ook met aantallen. Het heeft een van de oudste bevolkingen ter wereld en een van de laagste geboortecijfers van alle OESO-landen, met 1,2 kinderen per vrouw, terwijl de babyboomers van de jaren 60 met pensioen gaan.

Dit betekent dat Italië in de komende vijf jaar tussen de 3,1 en 3,6 miljoen nieuwe werknemers nodig zal hebben, volgens schattingen van de bedrijfsgroep Unioncamere.

Tegen 2050 zal Italië bijna vijf miljoen mensen minder hebben, en meer dan een derde daarvan zal ouder dan 65 jaar zijn, volgens de voorspellingen van ISTAT. Er is een grote behoefte aan jonge mensen in een aantal sectoren, van de bouw tot het toerisme en de landbouw.

Ondanks de anti-immigratieretoriek verhoogde de regering vorig jaar de quota voor werkvisa voor niet-EU-burgers tot 452.000 voor de periode 2023-2025, een stijging van bijna 150% ten opzichte van de drie voorgaande jaren.

Door de jaren heen heeft Italië werknemers uit andere delen van de EU aangetrokken, ondanks de relatief lage lonen, maar dit heeft niet geholpen om het tekort aan vaardigheden op te lossen.

Voorlopig verzachten scholen en opleidingen die door grote bedrijven worden aangeboden het probleem en bieden ze waardevolle kansen aan mensen zoals Pasquale Infante, 28, oorspronkelijk uit Campania, die een diploma in werktuigbouwkunde heeft. Hij werkt nu als marine operator in Marghera.

"Zeker (deze cursussen) zijn een goede zaak voor zowel bedrijven als werknemers. Het is beter dan ze al opgeleid aan te treffen. Door ze zelf op te leiden (weten de bedrijven) wat ze ze leren," zei hij.

(Vertaald door Laura Contemori, bewerkt door Gianluca Semeraro)