De hoop van Italië om zijn economie te transformeren met miljarden euro's van het pandemieherstelfonds van de Europese Unie is snel aan het vervliegen, zeggen bedrijven ter plaatse, met inefficiënties op alle niveaus die het risico op een grotere stimulans voor de schulden dan voor de groei verhogen.

Halverwege 2020 kreeg Rome het leeuwendeel van de 724 miljard euro om de EU-leden te helpen groener en technologievriendelijker uit de COVID te komen.

Italië's 191,5 miljard euro ($210 miljard) aan goedkope leningen en subsidies, te ontvangen in tranches tot 2026, was bedoeld voor productieve investeringen in de meest chronisch stagnerende economie van het blok. We zijn nu drie jaar verder en Brussel houdt de fondsen in omdat Rome zich niet aan zijn deel van de afspraak houdt: de geleidelijke goedkeuring van 527 uiterst gedetailleerde "doelstellingen en mijlpalen" voor het beleid.

Er zijn onder andere geschillen gerezen over een hervorming van de havenconcessies van Italië, over de vraag of verbeteringen aan voetbalstadions in het plan konden worden opgenomen en over het niet leveren van 7.500 extra bedden voor universiteitsstudenten. Italië ligt ook achter op schema met de besteding van het geld dat al is overgemaakt, wat economen en ratingbureaus die de houdbaarheid van de op twee na grootste schuldenberg ter wereld in de gaten houden, zorgen baart.

Roberto Perotti, professor economie aan de Bocconi Universiteit van Milaan, zei dat Italië zijn Post-COVID Herstel- en Veerkrachtplan (PNRR) te haastig had opgesteld en te veel geld had gevraagd.

"Het was vanaf het begin gedoemd te mislukken," zei hij. "We waren niet in staat om te beslissen over verstandige projecten en we zijn niet in staat om het geld uit te geven aan de projecten die zijn overeengekomen." Premier Giorgia Meloni, die negen maanden geleden aantrad, is van plan om volgende maand een vernieuwd en herzien PNRR aan Brussel te presenteren.

Ze gaf haar voorgangers Mario Draghi en Giuseppe Conte de schuld van de tegenslagen en vertelde het parlement vorige week het volgende: "We zullen dat geld goed gebruiken, wat er ook voor nodig is."

SLECHTE EFFECT OP DE GROEI Italië heeft tot nu toe 67 miljard euro ontvangen en de laatste tranche komt eind 2022. Eind februari had het 26 miljard geïnvesteerd, ongeveer de helft van het geplande bedrag.

Hierdoor neemt de verwachte impact op de economische groei af.

Het PNRR heeft volgens het Italiaanse ministerie van Financiën slechts 0,1 procentpunt bijgedragen aan de sterke groei van 3,7% in 2022, veel minder dan de beoogde 0,7 procentpunt.

Desondanks zei de regering in april dat het project goed zou zijn voor 80% van de groei van dit jaar, die op een magere 1% wordt geraamd, wat het belang van de reanimatie van het project onderstreept.

Italië was het enige land dat niet alleen EU-subsidies accepteerde, maar ook alle leningen waar het recht op had, ter waarde van bijna twee derde van het totaal. Beleggers maken zich nu zorgen dat de gok averechts kan uitpakken.

"We moeten met 2% per jaar groeien," zei Carlo Messina, de directeur van Intesa Sanpaolo, de grootste bank van Italië en haar op één na grootste schuldeiser na de Europese Centrale Bank.

"Alleen met investeringen kunnen we de groei versnellen."

Vittorio Soldavini, het hoofd van H.T. High Technology, een Noord-Italiaans softwarebedrijf, zei dat de problemen van de PNRR de investeringsplannen van bedrijven in de ijskast hadden gezet.

"Onder onze klanten bevinden zich overheidsinstanties die op het geld wachten, maar niet weten of ze het gaan krijgen ... overheidsinvesteringen kunnen niet beginnen, en dat geldt ook voor particuliere bedrijven."

Achter de problemen schuilt een slechte planning en een tekort aan gekwalificeerd personeel om lokale gemeenteraden - die een groot deel van de projecten beheren - te helpen bij het organiseren van aanbestedingen en het toezicht houden op de voortgang.

"We hebben een tekort aan advocaten, accountants, ingenieurs, alles," zegt Davide Carlucci, die Recovery South leidt, een netwerk van 323 burgemeesters in het onderontwikkelde zuiden van Italië, waar 40% van het PNRR-geld zou moeten worden uitgegeven.

"Het is een gemiste kans geweest," zei hij.

Gustavo Piga, een professor economie die aankoopbeleid doceert aan de Tor Vergata Universiteit in Rome, zei dat om het PNRR te redden "het op grote schaal inhuren van deskundigen op het gebied van openbare aanbestedingen met goedbetaalde, vaste contracten" nodig zou zijn.

MICROPROJECTEN

Meer dan de helft van het EU-geld is bedoeld voor digitalisering en ecologische overgang, de rest voor duurzaam vervoer, onderwijs, sociale cohesie en gezondheid.

Maar terwijl het publiek steeds meer ontgoocheld raakt, hebben de Italiaanse media de draak gestoken met talloze microprojecten die waarschijnlijk niet zullen bijdragen aan de groei, zoals de uitbreiding van begraafplaatsen of de opening van een hammuseum in een dorpje bij Parma.

Bij ambitieuzere plannen worden bedrijven geïrriteerd door langdurige bureaucratische procedures.

Een ingenieursbedrijf uit het noorden presenteerde een jaar geleden een project voor de productie van hightech, lichtgewicht automaterialen. Na doorlichting door een bank en de nationale onderzoeksraad hoopt het bedrijf eind dit jaar goedkeuring te krijgen, zodat het werk in 2024 kan beginnen.

Als je bedenkt hoe snel innovatieprojecten verouderd raken, is twee jaar een lange tijd om te wachten, vertelde de directeur aan Reuters, die vroeg om niet bij naam genoemd te worden vanwege de gevoeligheid van de zaak.

De regering wacht nog steeds op een tranche van 19 miljard euro van de EU-fondsen die in maart werden geblokkeerd omdat de beleidsdoelen voor 2022 niet waren gehaald. Ze miste ook een deadline van eind juni voor de volgende ronde van doelstellingen en mijlpalen, wat betekent dat een extra tranche van 16 miljard euro die dit jaar zou moeten komen, mogelijk niet voor 2024 komt, wat de toch al krakende overheidsfinanciën van Rome pijn zal doen.

Ilaria Gobbato, een aanbestedingsspecialist bij advocatenkantoor Dentons, zei dat er waarschijnlijk nieuwe problemen zullen ontstaan door de goedkeuring deze maand van een nieuwe wettelijke code voor openbare aanbestedingen.

Het brengt de byzantijnse regels van Italië dichter bij de EU-normen, maar Gobbato zei dat mensen het in het begin moeilijk zullen vinden om zich aan te passen.

"U moet zich afvragen hoeveel overheden er klaar voor zullen zijn om vanaf morgen aanbestedingen uit te schrijven," zei ze.

($1 = 0,9121 euro)