Armenië en Azerbeidzjan hebben al twee oorlogen om Karabach uitgevochten in de drie decennia sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie waar ze allebei deel van uitmaakten.

Hier volgt een blik op de geschiedenis van het conflict en de laatste ontwikkelingen.

WAT IS NAGORNO-KARABACH?

Nagorno-Karabach, bij de Armeniërs bekend als Artsach, is een bergachtig gebied aan de zuidkant van het Karabach-gebergte, binnen Azerbeidzjan. Het wordt internationaal erkend als deel van Azerbeidzjan, maar de 120.000 inwoners zijn voornamelijk etnische Armeniërs. Ze hebben hun eigen regering die dicht bij Armenië staat, maar niet officieel erkend wordt door Armenië of enig ander land.

Armeniërs, die christelijk zijn, claimen een lange aanwezigheid in het gebied, die teruggaat tot enkele eeuwen voor Christus. Azerbeidzjan, waarvan de inwoners voornamelijk Turkse moslims zijn, claimt ook diepe historische banden met het gebied, dat in de loop der eeuwen onder de heerschappij van Perzen, Turken en Russen is gekomen. Het bloedige conflict tussen de twee volkeren gaat meer dan een eeuw terug.

Onder de Sovjet-Unie werd Nagorno-Karabach een autonome regio binnen de republiek Azerbeidzjan.

EERSTE KARABACH OORLOG

Toen de Sovjet-Unie afbrokkelde, brak de Eerste Karabach Oorlog (1988-1994) uit tussen Armeniërs en hun Azerbeidzjaanse buren. Ongeveer 30.000 mensen werden gedood en meer dan een miljoen mensen raakten ontheemd. De meesten van hen waren Azeri's die van huis en haard verdreven werden toen de Armeniërs de controle kregen over Nagorno-Karabach zelf en delen van zeven omliggende districten.

44 DAGEN OORLOG IN 2020

In 2020 begon Azerbeidzjan, na tientallen jaren van schermutselingen met tussenpozen, een militaire operatie die uitgroeide tot de Tweede Karabachoorlog, waarbij het snel door de Armeense verdediging brak. Het behaalde in 44 dagen een klinkende overwinning en nam de zeven districten en ongeveer een derde van Nagorno-Karabach zelf terug.

Het gebruik van drones, gekocht van Turkije en Israël, werd door militaire analisten genoemd als een van de belangrijkste redenen voor de overwinning van Azerbeidzjan. Minstens 6.500 mensen werden gedood.

Rusland, dat een defensieverdrag heeft met Armenië maar ook goede betrekkingen onderhoudt met Azerbeidzjan, onderhandelde over een staakt-het-vuren.

De overeenkomst voorzag in 1.960 Russische vredeshandhavers om de levensader van het gebied naar Armenië te bewaken: de weg door de "Lachin corridor", die niet langer door Armeense troepen werd gecontroleerd.

VREDESBESPREKINGEN

Analisten zeggen dat de opeenvolgende gespreksrondes, met bemiddeling van de Europese Unie, de Verenigde Staten en Rusland, de twee partijen dichter bij een permanent vredesverdrag hebben gebracht dan in jaren het geval is geweest, maar een definitieve regeling blijft moeilijk haalbaar. De meest gevoelige kwestie is de status van de 120.000 etnische Armeniërs in Karabach, van wie Armenië zegt dat hun rechten en veiligheid gegarandeerd moeten worden. Premier Nikol Pashinyan heeft gezegd dat Armenië de soevereiniteit en territoriale integriteit van Azerbeidzjan erkent, maar Bakoe zegt niet zeker te weten of deze bewering te goeder trouw is gedaan en beschuldigt Armenië van het aanwakkeren van separatisme.

HUMANITAIRE CRISIS

In december 2022 begonnen Azerbeidzjaanse burgers die zich voordeden als milieuactivisten de Lachin-corridor te blokkeren, en in april 2023 zette Azerbeidzjan een officiële controlepost op, naar eigen zeggen om wapensmokkel te voorkomen. De stroom van mensen en goederen tussen Armenië en Nagorno-Karabach was grotendeels afgesneden. De Verenigde Staten betreurden de "snel verslechterende humanitaire situatie".

Deze week kon het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) gelijktijdig hulpgoederen afleveren via de Lachin-corridor en een aparte weg die Karabach met de Azerbeidzjaanse stad Aghdam verbindt.

Desondanks zijn de spanningen deze maand sterk opgelopen, waarbij Armenië en Azerbeidzjan elkaar ervan beschuldigen troepen op te bouwen.

Armenië heeft luidkeels geklaagd dat de oorlog van Rusland in Oekraïne het land heeft afgeleid van wat Moskou zelf zegt dat zijn rol is als garant voor de veiligheid in de zuidelijke Kaukasus.