Er zijn slechts zes van dergelijke overeenkomsten gesloten, waardoor de meeste van de 27 landen van de EU nog steeds geen duidelijke afspraken hebben over hoe en wanneer zij hun gas zouden delen in geval van een bevoorradingscrisis, of over de financiële compensatie die zij daarvoor zouden geven of krijgen.
"(Bilaterale overeenkomsten) zijn echt ... het enige dat uiteindelijk stand zal houden als er een echte bevoorradingscrisis is," zei Christian Egenhofer, geassocieerd senior onderzoeker bij het Centrum voor Europese Beleidsstudies.
"Zij organiseren de juridische zaken, de compensatie, de financiële maar ook de infrastructurele beperkingen," zei hij.
Uit vrees dat Rusland de gasstromen volledig zou stopzetten, zijn de EU-landen dinsdag overeengekomen hun gasverbruik tijdens de winter met 15% te beperken, om de voorraden op te vullen en brandstof vrij te maken om rond te delen in geval van een bevoorradingscrisis.
Maar het is aan de afzonderlijke landen om uit te zoeken hoe dat delen van brandstof in de praktijk zal gebeuren.
De EU-wetgeving verplicht de lidstaten gas te sturen naar een buurland waarvan de huishoudens of essentiële diensten zoals ziekenhuizen met een ernstig tekort te kampen hebben. Om dat mogelijk te maken, sluiten de regeringen bilaterale overeenkomsten. De zes overeenkomsten die tot nu toe zijn gesloten - waaronder die tussen Duitsland en Oostenrijk, Estland en Letland, en Italië en Slovenië - hebben echter betrekking op slechts acht landen.
"Dit is niet voldoende," zei het hoofd energiebeleid van de EU, Kadri Simson, vorige maand, en hij drong er bij de landen op aan meer te regelen.
Een handvol landen onderhandelt over nieuwe tweerichtingsovereenkomsten, zeiden regeringsambtenaren. Een Duits-Tsjechische overeenkomst zou tegen de winter ondertekend moeten worden, en Duitsland werkt aan verdere overeenkomsten met Polen en Italië, zei zijn ministerie van economie.
Maar sommige landen die sterk afhankelijk zijn van Russisch gas - zoals het door land ingesloten Hongarije, dat tegen de overeenkomst van deze week was - hebben er geen. Italië en Frankrijk zijn de grootste gasverbruikers van de EU, na economische grootmacht Duitsland. Italië heeft slechts één bilaterale overeenkomst over de verdeling van noodgas en Frankrijk heeft er geen.
Een hoge Italiaanse ambtenaar zei dat het land onderhandelt over een overeenkomst met Griekenland over de opslag van gas. Het Franse ministerie van energie heeft niet onmiddellijk gereageerd op een verzoek om commentaar.
De solidariteitsovereenkomsten zijn bedoeld om een paniekreactie te voorkomen als er toch een bevoorradingscrisis uitbreekt, en om het risico te verkleinen dat landen brandstof oppotten en weigeren hun buren te helpen.
DE VERDELING VAN GAS GARANDEREN
Simone Tagliapietra, senior fellow bij de denktank Bruegel, stelde voor dat de EU een ruimere compensatieregeling invoert waarbij landen andere lidstaten betalen om gas te sparen en te delen.
"Zonder een dergelijk compensatiemechanisme zal het moeilijk zijn om solidariteit te verzekeren," zei hij, eraan toevoegend dat Europa's grootste economie Duitsland, dat sterk afhankelijk is van Russisch gas, als eerste zou moeten bijdragen.
Zonder vastere voorwaarden voor de verdeling van het gas, "zullen wij misschien niet alle solidariteit die wij thans op papier zien, zien omslaan in moleculen die door Europa bewegen," voegde Tagliapietra eraan toe.
Het idee van compensatie kan aantrekkelijk zijn voor landen als Griekenland en Spanje, die aanvankelijk weigerden door Brussel gevraagd te worden minder gas te gebruiken om landen te helpen die al jaren nauwere energiebanden met Moskou onderhouden.
Spanje is niet afhankelijk van Russisch gas, en EU-diplomaten zeiden dat de oproep van Brussel tot solidariteit in sommige hoofdsteden, die zich nog steeds storen aan de scherpe kritiek van Duitsland op het economisch beleid van de zuidelijke landen tijdens de voorbije financiële crises, op kritiek stuitte.
Nadat de EU-landen dinsdag de gasbeperkingen hadden goedgekeurd, sloeg de Spaanse minister van Energie Teresa Ribera echter een meer verzoenende toon aan door zich bereid te verklaren de Spaanse invoercapaciteit voor vloeibaar aardgas te versterken "in het belang van allen".
Ook de Duitse minister van Economische Zaken Robert Habeck beloofde, "in het kader van de Europese solidariteit", de gasstroom naar zijn buurlanden, waaronder Oostenrijk en Tsjechië, op gang te houden.
Duitsland is tot nu toe het meest actieve land geweest in het streven naar solidariteitsregelingen met zijn buren. Duitsland is niet alleen Europa's grootste gasverbruiker, maar de pijpleidingen van Duitsland zijn ook de aders waardoor het gas vele Midden- en Oosteuropese landen bereikt.
Sommige landen lijken echter niet tot samenwerking bereid te zijn. Hongarije heeft deze maand gezegd dat het de uitvoer van brandstoffen naar andere landen zal stopzetten. Ook Polen heeft een sceptische toon aangeslagen over het delen van voorraden.
De EU-brede overeenkomst van dinsdag werd goedgekeurd door alle 27 leden behalve Hongarije, dat zich aanvankelijk ook verzette tegen de oliesancties van de EU tegen Rusland. De overeenkomst bevat vrijwillige beperkingen van het gasgebruik die in geval van een bevoorradingscrisis bindend kunnen worden gemaakt. Maar de overeenkomst bevatte een hele reeks vrijstellingen en ontheffingen voor landen en industrieën, die volgens sommige analisten betekenden dat, als Rusland de gasstromen zou afsluiten, er strengere beperkingen en verdeling tussen de staten nodig zouden zijn om de aanvoer te garanderen.
Een diplomaat van de EU zei dat het uiteindelijk in het belang van de landen zelf is om elkaar te helpen, aangezien een economische crisis of een tekort aan gas in één land - vooral in Duitsland - het hele blok zou overspoelen.
"Als Duitsland valt, valt ieder van ons met Duitsland," zei de diplomaat.
