De politie vuurde dinsdagavond waterkanonnen, traangas en verdovingsgranaten af om duizenden mensen uiteen te drijven die al weken protesteren tegen een wet tegen "buitenlandse agenten". Critici zeggen dat de wet gemodelleerd is naar de wetgeving die het Kremlin gebruikt heeft om de Russische oppositie hard aan te pakken.
De regering zegt dat de wet, die NGO's als buitenlandse agenten bestempelt als ze 20% of meer van hun geld uit het buitenland halen, nodig is om ervoor te zorgen dat buitenlandse financiering transparant is.
De impasse maakt deel uit van een bredere strijd die kan bepalen of Georgië, een land met 3,7 miljoen inwoners dat sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie onrust, oorlog en revolutie heeft gekend, dichter bij Europa komt of weer onder de invloed van Moskou komt te staan.
De omvang van het protest is geen verrassing: vorig jaar braken soortgelijke demonstraties uit toen de regering voor het eerst probeerde om dezelfde wetgeving aan te nemen, waardoor ze gedwongen werd om terug te krabbelen.
Om nu weer terug te krabbelen, met verkiezingen in oktober in het vooruitzicht, zou een vernedering zijn voor de regerende partij Georgian Dream. In een zeldzame toespraak op maandag gaf de oprichter van de partij, de zakenman Bidzina Ivanishvili, zijn visie op wat er op het spel staat.
Ivanishvili zei dat een "wereldwijde oorlogspartij" in het Westen Georgië in 2008 in een conflict met Rusland had geduwd, toen het in een vijfdaagse oorlog door Moskou werd verpletterd, en hetzelfde had gedaan met Oekraïne in 2014 - toen Rusland de Krim innam - en opnieuw in 2022, toen president Vladimir Poetin zijn grootschalige invasie van Oekraïne lanceerde.
Zijn boodschap was in wezen dat de oppositie in Georgië handelde als een directe agent van het Westen en het land weer in oorlog zou trekken en het zou laten gebruiken als "kanonnenvoer", tenzij de Georgische droom zou handelen om de oppositie een halt toe te roepen.
Natalie Sabanadze, een voormalige Georgische diplomaat die nu werkzaam is bij de Londense denktank Chatham House, zei dat de toespraak een mengeling was van "paranoïde antiwesternisme", populisme en samenzweringstheorieën, maar dat het verhaal van het bewaren van de vrede met Moskou er een was die eerder voor Ivanishvili had gewerkt.
"Mensen zijn echt bang voor Russische agressie, ze herinneren zich 2008. Nu zegt hij dat er denkbeeldige krachten zijn - Westerse krachten - die ons proberen in te palmen en een tweede front proberen te openen. En wij weerstaan die. Dit is geen reactie op een Russische dreiging, maar op een Westerse liberale dreiging. Dit wordt onderdeel van de anti-liberale retoriek die zij (Georgische Droom) uitdragen."
Michael Emerson, een analist bij het Centre for European Policy Studies in Brussel, zei dat er "enorme tegenstrijdigheden" waren tussen Ivanishvili's tirade tegen het Westen en zijn volharding in dezelfde toespraak dat Georgië tegen 2030 lid zou zijn van de Europese Unie.
"Ivanishvili speelt verkiezingspolitiek, met het oog op de cruciale parlementsverkiezingen komend najaar. Hij doet alsof hij het EU-lidmaatschap nastreeft ... om de publieke opinie te verwarren en om te proberen zijn pro-Europese critici te ontwapenen," zei hij.
De Europese Unie heeft gezegd dat het wetsvoorstel "buitenlandse agent" de hoop van Georgië op EU-lidmaatschap in gevaar brengt. Josep Borrell, hoofd buitenlands beleid, zei dinsdag dat hij het gebruik van geweld tegen vreedzame demonstranten sterk veroordeelde.
POLITIEKE COMEBACK
Ivanishvili, die zijn zakelijk fortuin in Rusland heeft gemaakt, ontkent beschuldigingen dat hij dicht bij het Kremlin staat. Nadat hij in 2012-13 premier was geweest, kondigde hij in januari 2021 aan dat hij had besloten om volledig uit de politiek te stappen. Maar critici hebben lang volgehouden dat hij het regeringsbeleid van achter de schermen leidt - een indruk die nog versterkt werd door zijn toespraak deze week.
Ivanishvili vertelde de menigte dat hij ten onrechte had gedacht dat zijn politieke missie voltooid was en dat hij zou blijven vechten voor het "volledige herstel van de soevereiniteit van Georgië", met het argument dat de tijd rijp was om het wetsvoorstel inzake "buitenlandse agenten" erdoor te krijgen.
In het parlement heeft Georgian Dream genoeg mensen om het wetsvoorstel langs een gefragmenteerde oppositie te krijgen en om een beloofd veto van president Salome Zourabichvili, die tegen het wetsvoorstel is maar slechts ceremoniële bevoegdheden heeft, terzijde te schuiven.
De echte strijd zal op straat zijn.
"Dit is eigenlijk een Gen Z-revolutie van schoolkinderen en studenten. Ze hebben Engels geleerd door naar YouTube te kijken, het is een ongelooflijk verbonden en geglobaliseerde generatie. En ze snappen gewoon niet wat er aan de hand is," zei Sabanadze in een telefonisch interview.
"Deze keer lijkt Georgian Dream erg vastbesloten. Terugkrabbelen is erg moeilijk. Maar de demonstranten zijn ook vastbesloten. Het ziet er behoorlijk gevaarlijk uit," voegde ze eraan toe.
"Mijn voorspelling is dat ze de wet zullen aannemen en dat de protesten zullen aanhouden en misschien wel intensiever zullen worden. Hoe brutaler de politie wordt, hoe groter de weerstand van de demonstranten zal zijn."
Tina Khidasheli, een voormalige Georgische minister van Defensie die zich bij de protesten heeft aangesloten, zei dat de mensen "verenigd zijn met het idee van vrijheid en Europa" en dat ze niet verslagen zullen worden.
"Het probleem is dat de regering het onvermijdelijke alleen maar uitstelt, en we kunnen ondertussen serieuze problemen krijgen, maar aan het eind van de dag zullen de mensen naar huis gaan met een overwinning."
