Twee jaar oorlog tussen het federale leger van Ethiopië en de troepen van Tigray hebben duizenden mensen gedood, miljoenen mensen van huis en haard verdreven, honger gezaaid in steden en dorpen in de hele regio en catastrofale verwoestingen aangericht.

De wapenstilstand die woensdag na slechts een week van formele vredesbesprekingen in de Zuid-Afrikaanse hoofdstad Pretoria werd ondertekend, weerspiegelt de zware druk op beide partijen.

Toen de besprekingen op 25 oktober begonnen, had het federale leger net de controle verworven over verschillende grote steden in Tigray, wat de leiders van Tigray ertoe aanzette een akkoord te sluiten alvorens nog meer terrein te verliezen.

De regering stond intussen onder zware Amerikaanse druk om de oorlog te beëindigen op een moment dat de economie van Ethiopië, getroffen door de kosten en de vernietiging van de oorlog en door de ergste droogte in 40 jaar in de Hoorn van Afrika, dringend financiële steun nodig heeft.

"De wapenstilstand komt grotendeels overeen met de voorwaarden van de regering en weerspiegelt de zware druk waarmee Tigray werd geconfronteerd", aldus Alan Boswell, projectdirecteur Hoorn van Afrika bij de International Crisis Group.

Ethiopië, het op één na dichtstbevolkte land van Afrika, telt in totaal ongeveer 120 miljoen mensen, waarvan er ongeveer 7 miljoen in Tigray wonen.

Beide partijen hebben belangrijke concessies gedaan om tot een staakt-het-vuren te komen.

De troepen van Tigray stemden in met een ontwapeningsplan dat zij eerder altijd hadden verworpen. De politieke partij Tigray People's Liberation Front (TPLF) trok haar aanspraak op de gekozen regionale regering in - een van de twistpunten in het conflict, aangezien de federale regering de laatste regionale verkiezingen in Tigray niet als wettig erkende.

Van haar kant stemde de regering ermee in om een grootschalig militair offensief te staken op een moment dat haar troepen aanzienlijke vooruitgang boekten en alle touwtjes in handen leken te hebben.

DREIGENDE BRANDHAARDEN

Boswell zei dat de uitvoering van het bestand omstreden zal zijn, omdat er onduidelijkheid bestaat over de volgorde, wat waarschijnlijk tot geschillen zal leiden.

"Het ambitieuze tijdschema voor de ontwapening van de troepen van Tigray is een duidelijk dreigend probleem dat de inzet van de partijen voor de vrede op de proef zal stellen.

Een andere complicatie is de rol van de Eritrese troepen, die in Tigray aan de zijde van de Ethiopische regering vochten toen de vredesbesprekingen begonnen.

De autoritaire regering van Eritrea nam niet deel aan de besprekingen en heeft niets gezegd over de vraag of zij haar troepen zal terugtrekken en zich zal houden aan het staakt-het-vuren.

De Eritrese minister van Buitenlandse Zaken Osman Saleh vertelde Reuters donderdag dat hij geen onmiddellijk commentaar had op de overeenkomst omdat hij de documenten net had ontvangen.

"Eritrea wordt niet genoemd in de overeenkomst, maar er lijken clausules te zijn die de Tigrayanen moeten verzekeren dat Eritrea zich zal terugtrekken", aldus Boswell, die een regeringsverbintenis aanhaalt om de grens van Ethiopië te beveiligen tegen "buitenlandse invallen".

In de gezamenlijke verklaring van de regering en de PLF staat ook dat de partijen zijn overeengekomen een "beleidskader voor overgangsjustitie toe te passen om te zorgen voor verantwoording, waarheid, verzoening en genezing", zonder uit te leggen hoe dat er in de praktijk uit zal zien.

Mensenrechtenschendingen door alle partijen, waaronder buitengerechtelijke executies, verkrachtingen, plunderingen en het met geweld verplaatsen van mensen, zijn gedocumenteerd door VN-organen, de door de staat benoemde mensenrechtencommissie van Ethiopië, onafhankelijke hulpgroepen en media waaronder Reuters. Alle partijen hebben de beschuldigingen ontkend.

"Op dit moment biedt het akkoord geen duidelijke routekaart voor het afleggen van verantwoording voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, en gaat het voorbij aan de welig tierende straffeloosheid in het land, waardoor schendingen kunnen worden herhaald", aldus Muleya Mwananyanda, directeur van Amnesty International voor Oost- en Zuidelijk Afrika.

OUDE GRIEVEN

De oorlog is geworteld in oude grieven tussen de politieke elites van Tigray en andere regio's, opgebouwd in decennia van onrust, gewelddadige regimewisselingen, territoriale geschillen tussen regio's en lange periodes van autoritair bewind.

Premier Abiy Ahmed, die in 2018 aan de macht kwam en een einde maakte aan bijna drie decennia van TPLF-dominantie over de centrale regering van Ethiopië, heeft de TPLF er eerder van beschuldigd haar macht op nationaal niveau te willen herbevestigen.

De TPLF beschuldigde hem ervan de macht te centraliseren ten koste van de regio's en de Tigrayanen te onderdrukken. Beide partijen verwierpen het verhaal van de ander.

Ook de territoriale geschillen tussen Tigray en de dichtbevolkte regio Amhara, die in het zuiden aan Tigray grenst, zijn nog niet opgelost.

Desalegn Chane, een federaal parlementslid uit Amhara en voormalig voorzitter van een belangrijke oppositiepartij uit de regio, reageerde op het staakt-het-vuren door te klagen dat het de aanspraak van Amhara op twee betwiste gebieden, Welkait en Raya, niet erkende.

"Elke overeenkomst die niet erkent ... Welkait en Raya niet onder Amhara-bestuur valt, zal voor de Amhara's niet aanvaardbaar zijn en zal geen duurzame vrede brengen," zei hij tegen Reuters, wat een teken kan zijn van de moeilijkheden die in het verschiet liggen.

Een woordvoerder van de regionale regering van Amhara, die wordt geleid door Abiy's Prosperity Party, reageerde niet op een verzoek om commentaar.