Japan, de uitschieter onder de grote ontwikkelde economieën, hield donderdag de rente stabiel en werd vervolgens afgestraft toen handelaren de yen naar een laagterecord t.o.v. de dollar dreven - aanleiding voor de eerste interventie van de Japanse autoriteiten om de munt te ondersteunen sinds 1998.

De Fed zette woensdag de toon met een renteverhoging van 0,75%, haar vijfde verhoging sinds maart, en een half dozijn centrale banken van Indonesië tot Noorwegen volgde binnen enkele uren met verhogingen van vergelijkbare of identieke omvang, waarbij ze vaak aanwijzingen gaven dat er nog meer maatregelen zouden volgen.

Zij bestrijden inflatiecijfers die variëren van 3,5% in Zwitserland tot bijna 10% in Groot-Brittannië - het resultaat van een opleving van de vraag sinds de pandemie is afgenomen, in combinatie met een traag aanbod, vooral uit China, en stijgende prijzen voor brandstof en andere grondstoffen in de nasleep van de Russische invasie in Oekraïne.

Centrale bankiers hielden vol dat het beteugelen van de op hol geslagen prijsstijgingen momenteel hun belangrijkste taak is, maar ze vreesden dat hun maatregelen hun tol zouden eisen van de economie, aangezien stijgende financieringskosten doorgaans een rem zetten op investeringen, aanwervingen en consumptie.

"We moeten de inflatie achter ons krijgen", zei Federal Reserve-voorzitter Jerome Powell tegen verslaggevers nadat Fed-beleidsmakers unaniem waren overeengekomen de daggeldrente van de centrale bank te verhogen tot een bandbreedte van 3,00%-3,25%. "Ik wou dat er een pijnloze manier was om dat te doen. Die is er niet."

De Fed zei te verwachten dat de economie tot stilstand zal komen en dat de werkloosheid zal stijgen tot een niveau dat historisch geassocieerd wordt met een recessie - een vooruitzicht dat ook in de eurozone steeds groter wordt en in Groot-Brittannië als zeer waarschijnlijk wordt beschouwd.

De Bank of England verhoogde de rente en zei dat zij "krachtig en indien nodig" zou blijven reageren op de inflatie, ondanks het feit dat de economie in een recessie terechtkomt.

"Voor leners betekent dit opnieuw aanzienlijk hogere kosten en nog steeds geen echte controle over de stijgende kosten van levensonderhoud", aldus Emma-Lou Montgomery, een associate director bij Fidelity International.

Wereldaandelen daalden tot bijna het laagste punt in twee jaar en de valuta's van de opkomende markten kelderden omdat beleggers zich voorbereidden op een wereld waarin groei schaars is en krediet moeilijker te krijgen. [MKTS/GLOB]

Marktdeelnemers hebben ook hun renteverwachtingen voor de Europese Centrale Bank opgeschroefd, die op 23 oktober vrijwel zeker opnieuw zal verhogen. Er wordt nu verwacht dat de ECB haar eigen rente volgend jaar verhoogt van 0,75% naar bijna 3%.

Japan heeft ervoor gekozen zijn rente dicht bij nul te houden om het broze economische herstel van het land te ondersteunen, maar veel analisten vinden zijn positie steeds onhoudbaarder gezien de wereldwijde verschuiving naar hogere leenkosten.

"Er is absoluut geen verandering in ons standpunt om voorlopig een gemakkelijk monetair beleid te handhaven. We zullen de rente voorlopig niet verhogen", zei gouverneur Haruhiko Kuroda van de Bank of Japan na het beleidsbesluit.

Maar de yen kelderde na het besluit ten opzichte van de dollar, waardoor de Japanse autoriteiten zich genoodzaakt zagen de binnenlandse munt op te kopen in een poging de daling een halt toe te roepen.

Ondertussen zette de Turkse centrale bank donderdag haar onorthodoxe beleid voort met een verrassende renteverlaging ondanks een inflatie van meer dan 80%, waardoor de lira een historisch dieptepunt bereikte ten opzichte van de dollar.