"We hebben het besluit genomen dat als we onze rechten willen verdedigen... we moeten sterven, we zullen sterven omdat mijn familie hiervan afhankelijk is," zei Moreno, terwijl hij bij de ingang stond van de grote bedrijfsboerderij in Corinto, in het zuidwesten van de provincie Cauca.

De landbezettingen zijn sterk toegenomen sinds de verkiezing van de linkse president Gustavo Petro, die heeft beloofd tientallen miljarden dollars te besteden om ervoor te zorgen dat kleinschalige boeren en inheemse groepen toegang krijgen tot meer land, als onderdeel van een plan om generaties van diepe ongelijkheid te corrigeren.

Inheemse gemeenschappen - velen ontgoocheld door jarenlange niet nagekomen overheidsbeloften - hebben een lange geschiedenis van bezettingen, die zij bevrijdingen noemen.

Maar de recente bezettingen worden ook geleid door verarmde boeren, van wie velen de beloften van Petro hebben geïnterpreteerd als toestemming om ze uit te voeren, ondanks zijn aandringen dat de hervormingen volgens de wet zullen plaatsvinden.

Zij zijn wellicht het duidelijkste voorbeeld van de delicate weg die Petro moet bewandelen als hij de hoge verwachtingen die zijn idealistische campagneretoriek heeft gewekt, wil waarmaken zonder conflicten aan te wakkeren of de landbouwsector van zich te vervreemden. De landbouw zal voor Petro van cruciaal belang zijn in zijn poging om de economie te diversifiëren, weg van olie en steenkool.

"De kwestie van bevrijding is een breder, dieper concept dat niet alleen het herstel van land omvat, maar ook van water, van wilde gebieden, van dieren," zei een inheemse leider die zijn naam opgaf als Cruz.

Hij bezette samen met 450 anderen de suikerrietplantage Castilla in Cauca en zei dat zijn groep zich had laten inspireren door de beloften van Petro, maar erkende dat de inheemse leiders de beloften misschien verkeerd interpreteren.

De bezettingen vormen een bedreiging voor investeringen, zeggen zakenlieden, en hebben scherpe kritiek uitgelokt van Petro's oppositie in het congres.

Volgens de suikerrietindustrie Asocana hebben de invasies dit jaar de productie van ongeveer 75.000 ton suiker stilgelegd, wat overeenkomt met de gemiddelde productie van een halve maand.

"Wie verliest er als bedrijfseigenaren hun verwerkingsinstallaties inpakken en ergens anders heen gaan?" zei suikerarbeider Juan Carlos Agudelo. "Wij zijn degenen die verliezen, want onze banen zijn alles wat we hebben."

Er zijn momenteel 108 landbezettingen in Colombia, die een derde van de provincies treffen, zei het kantoor van de mensenrechtenombudsman vorige week. Hoewel er geen vergelijkende cijfers beschikbaar waren, zeiden meerdere organisaties die door Reuters werden geraadpleegd dat het aantal bezettingen de afgelopen maanden is toegenomen.

"Temidden van de hoge verwachtingen over de structurele veranderingen die de regering voorstaat, moet er zeer snel actie worden ondernomen om het risico te verkleinen dat sociale bewegingen nieuwe mobilisaties starten," zei ombudsman Carlos Camargo.

De regering wijst bezettingen af en zegt dat zowel landeigenaren als bezetters de rechtsstaat moeten respecteren.

"Wij accepteren geen zelfverdedigingstroepen. Het is de staat die zeer krachtig moet optreden om eigendomsrechten te verdedigen," zei minister van Landbouw Cecilia Lopez deze maand tegen het congres. "Absurde manieren om land te verwerven zonder enig recht, daar zal de wet met alle kracht worden toegepast."

Volgens de Colombiaanse wet mag de politie bezetters binnen de eerste 48 uur verwijderen. Na die periode moeten landeigenaren een langzame gerechtelijke procedure volgen.

Invasies kunnen nog meer gespannen worden als er illegale gewapende groepen bij betrokken raken, waarschuwden wetgevers en het kantoor van de ombudsman.

Ten minste 13 bezettingen zijn verbonden met gewapende groepen, zei het kantoor van de ombudsman, zonder verdere details te geven.

"Het is een tijdbom", zei senator Andres Guerra, van de rechtse partij Democratic Center, na een congresdebat over bezettingen.

Hoewel verschillende gewapende groepen die deelnamen aan het lange Colombiaanse conflict - waaronder rechtse paramilitairen en de marxistische FARC-rebellen - de afgelopen 15 jaar zijn gedemobiliseerd, blijven er gewapende guerrilla's en misdaadbendes over die afstammen van de paramilitairen.

Cruz zei dat zijn groep een dozijn gewapende mannen had gezien die zich heimelijk door het suikerriet vlak bij de bezetting bewogen. Ze identificeerden zich als militairen, maar droegen geen insignes, zei hij.

"We weten niet wat er gebeurt met de reactivering van de paramilitairen hier in Noord-Cauca," zei hij. "Het is een grote zorg voor ons als bevrijders."

Zijn vrees is gegrond in de geschiedenis - 21 inheemse Colombianen werden gedood bij een aanval van december 1991 door paramilitairen tijdens een bezetting in de gemeente Caloto.

Enkele dagen na het bezoek van Reuters aan de bezetting in Castilla raakten vier inheemse mensen gewond door geweervuur bij een aanval door een onbekende groep, aldus de inheemse groep.

INVESTERINGEN KOMEN NIET

De bezettingen beginnen potentiële investeringen te treffen, zeggen zakenmensen.

Een investeringsfonds uit het Midden-Oosten heeft de plannen om 10 miljoen dollar te investeren in een avocadobedrijf op de lange baan geschoven vanwege de bezettingen, aldus Gerardo Arroyo, hoofd van de handelsvereniging van Cauca. Hij weigerde de naam van de potentiële investeerder te noemen.

"Invasies leiden tot onveiligheid en instabiliteit en dat schaadt natuurlijk het vertrouwen in investeringen in de provincie," zei Arroyo.

"Het is duidelijk dat er geen investeringen zullen komen als de eigendomsrechten in gevaar komen, zei Nicolas Perez, hoofd van de vereniging van palmboeren. De bezettingen van twee palmboerderijen in de afgelopen maand eindigden vreedzaam, voegde hij eraan toe.

Anderen vrezen dat de bezettingen kunnen leiden tot etnische conflicten tussen inheemse groepen en Afro-Colombianen, van wie de landrechten in het verleden ook zijn gemarginaliseerd.

"Dat is waartoe wordt aangezet, een oorlog, want uiteindelijk zullen er confrontaties zijn tussen zwarten en inheemsen," zei de kleinschalige suikerrietboer Otoniel Candelo, 64, voorzitter van het comité van de Afro-Colombiaanse gemeenschap in de gemeente El Tetillo Tamboral. "Wij laten ons ook niet uit het veld slaan."

Maar inheemse leiders zeggen dat hun gemeenschappen voet bij stuk zullen houden.

"De inheemse beweging heeft veel afspraken gemaakt met verschillende regeringen om landrechten te garanderen, die tot nu toe niet zijn nagekomen," zegt bewegingsleider Milady Dicue.

"De gemeenschappen zullen zich blijven verzetten."