De nationalistische standpunten van de leider Jimmie Akesson en zijn oproep om "Zweden weer goed te maken" vallen samen met populistische opstanden elders in Europa en de Verenigde Staten en spreken sommige kiezers aan die zich herkennen in zijn beeld van een Zweden dat gebukt gaat onder de last van migranten.

De Zweden-Democraten, die in 1988 gedeeltelijk zijn opgericht door activisten met neonazistische en witte supremacistische banden, hebben de steun zien toenemen in de 12 jaar sinds de partij voor het eerst in het parlement kwam, toen Akesson zijn extremistische imago afzwakte.

De bebaarde en bespectaclede 43-jarige heeft ingespeeld op de bezorgdheid van de kiezers over het toenemende bendegeweld, waarvan de regering zegt dat het verband houdt met de slechte integratie van veel van de 2 miljoen "nieuwe Zweden" die in de afgelopen twee decennia zijn aangekomen.

Volgens opiniepeilingen staat de partij van Akesson op ongeveer 20%, ver achter de sociaal-democraten maar voor de moderaten, de traditionele kopstukken van de rechtervleugel, waarvan de leider, Ulf Kristersson, naar verwachting premier zal worden als het blok de verkiezingen van 11 sept. wint. Een dergelijke overwinning zou Akesson een ongekende invloed geven op de nieuwe regering.

"Heel veel Zweden zijn de immigratie, de criminaliteit en de elektriciteitsprijzen beu," zei Akesson tegen een menigte van ongeveer 700 aanhangers op een bijeenkomst op 19 augustus, die een paar honderd meter van de belangrijkste moskee in het centrum van Stockholm werd gehouden.

De partij heeft haar plannen om de Europese Unie te verlaten en nooit tot de NAVO toe te treden van de hand gewezen, maar blijft onverminderd een hard standpunt innemen over immigratie.

Zij heeft een 30-puntenprogramma opgesteld om van Zweden het strengste immigratieland van de EU te maken, met inbegrip van wetgeving die het mogelijk maakt asielzoekers asiel te weigeren op grond van godsdienst of LGBTQ.

Het wil de economische voordelen voor immigranten verminderen en meer en strenger politiewerk, met inbegrip van visitatiezones in onrustige gebieden voor huiszoekingen zonder concrete verdenking van een misdrijf.

Akesson, die vorige maand tijdens de bijeenkomst onder gejuich en vlammengegooi het podium betrad, leidt de partij sinds 2005 en heeft haar van de marge van de Zweedse politiek naar de mainstream gebracht.

Hoewel zij sommige kiezers voor zich heeft gewonnen, blijft de partij zeer verdeeld in een land dat zichzelf als een progressieve samenleving beschouwt.

Enkele tientallen jonge demonstranten scandeerden "geen racisten in onze straten" tijdens de bijeenkomst, en de politie verwijderde sommigen van hen wegens verstoring van de openbare orde.

VERWARD VERLEDEN

Ongeacht de uitslag van de verkiezingen, waarbij het door de sociaal-democraten geleide blok van premier Magdalena Andersson en de rechtse oppositie in recente peilingen nek-aan-nek lopen, hebben de Zweden-Democraten de Zweedse politiek al veranderd.

Door immigratie aan de kaak te stellen, wat nog maar tien jaar geleden een taboe was in het Zweedse politieke discours, hebben zij andere partijen gedwongen zich aan te passen.

"Het is de laatste vijf jaar heel duidelijk geweest dat de andere partijen zich bij ons hebben aangesloten, dat zij zich dicht bij ons hebben gepositioneerd om niet nog meer kiezers te verliezen," vertelde Akesson aan Reuters in de marge van de bijeenkomst.

Kristersson van de Middenpartij, die in 2018 een holocaustoverlevende de hand schudde en haar beloofde dat hij nooit met de Zweden Democraten zou samenwerken, zei dat het nu het belangrijkst was om een sterke regering te vormen.

"Ze hebben een zeer problematisch verleden en wortels en daar moeten ze verantwoordelijkheid voor nemen," zei hij tegen Reuters. "Maar mijn zorg is het beleid. Ik wil grote problemen oplossen."

Anderen zijn niet zo inschikkelijk.

De Centrumpartij, die van oudsher deel uitmaakt van het centrumrechtse blok, heeft zich losjes aangesloten bij de sociaal-democraten, de groenen en links, in een poging de Zweden-democraten uit de regering te houden, waardoor haar leider, Annie Loof, een lastpak voor uiterst rechts is geworden.

Akesson zei dat het rechtse blok, dat nu bestaat uit de Zweden-Democraten, de Gematigden en de kleinere Christen-Democraten en Liberalen, al in grote lijnen op één lijn zaten wat enkele belangrijke kwesties betreft, zoals strengere regels voor immigratie en recht en orde.

Toen de bijeenkomst ten einde liep, trakteerde hij de menigte op een dansje, waarbij hij een gouden hoed opzette die sportteams gewoonlijk dragen na het behalen van een kampioenschap.

"Dit is de enige partij die de uitdagingen waarvoor wij staan kan oplossen," zei Elisabeth, een 68-jarige gepensioneerde bloemiste op de bijeenkomst, die weigerde haar achternaam te geven.

(Dit verhaal corrigeert de naam van de partij in paragraaf 3 in Zweden-Democraten en niet Sociaal-Democraten).