De 85-jarige paus maakte de opmerkingen in zijn "Urbi et Orbi" (tot de stad en de wereld) toespraak - traditioneel een overzicht van de wereldconflicten - voor ongeveer 100.000 mensen op het Sint-Pietersplein.
Het was de eerste Pasen sinds 2019 dat het publiek het plein op mocht om de tweejaarlijkse toespraak te horen, na twee jaar van COVID-19 beperkingen.
Franciscus wijdde een groot deel van de boodschap aan Oekraïne en vergeleek de schok van een nieuwe oorlog in Europa met de schok van de apostelen toen zij volgens het evangelie de opgestane Jezus zagen.
"Ook onze ogen zijn ongelovig op dit Pasen van de oorlog. Wij hebben al te veel bloed gezien, al te veel geweld. Ook onze harten zijn vervuld van angst en smart, nu zovelen van onze broeders en zusters zich hebben moeten opsluiten om veilig te zijn voor bombardementen," zei hij.
"Moge er vrede zijn voor het door oorlog verscheurde Oekraïne, dat zo zwaar beproefd wordt door het geweld en de verwoesting van de wrede en zinloze oorlog waarin het werd meegesleurd," zei hij.
Moskou omschrijft de actie die het op 24 febr. heeft gelanceerd als een "speciale militaire operatie".
Franciscus, die Rusland niet bij name noemde, heeft die terminologie al verworpen, door het een oorlog te noemen en eerder termen als ongerechtvaardigde agressie en invasie te gebruiken.
"Laat er een besluit voor de vrede zijn. Moge er een einde komen aan het buigen van de spieren terwijl mensen lijden," zei Franciscus zondag, en hij bedankte vervolgens degenen die vluchtelingen uit Oekraïne hadden opgevangen, van wie de meesten naar Polen zijn gegaan.
Eerder deze maand had Franciscus in Malta impliciet kritiek geuit op de Russische president Vladimir Poetin over de invasie, en gezegd dat een "potentaat" conflicten aanwakkerde voor nationalistische belangen.
NUCLEAIR SPOOK
Franciscus heeft opnieuw het schrikbeeld opgeworpen dat de oorlog tot een nucleair conflict zou kunnen leiden, iets waarover hij sinds het begin van de Russische invasie al verscheidene malen gesproken heeft.
Deze keer citeerde hij het manifest van de filosoof Bertrand Russell en de natuurkundige Albert Einstein uit 1955: "Zullen wij een einde maken aan het menselijk ras, of zal de mensheid de oorlog afzweren?"
Franciscus, die aan pijn in zijn been lijdt, leek comfortabel tijdens de lange mis die aan de "Urbi et Orbi"-toespraak voorafging, en maakte daarna een rondgang langs de menigte op het plein en een nabijgelegen straat, terwijl hij in een open witte pausmobiel zat.
Daarna las hij het grootste deel van de toespraak vanaf het balkon zittend voor, en stond alleen aan het begin en voor de slotzegen.
Zaterdagavond woonde hij een Paaswake bij, maar ging niet voor, kennelijk om uit te rusten voor zondag, de belangrijkste dag op de christelijke liturgische kalender.
"Laten wij ons alstublieft niet aan de oorlog wennen," zei Franciscus, terwijl hij neerkeek op het plein dat versierd was met tienduizenden bloemen die door Nederland geschonken waren.
"Laten wij allen ons ertoe verbinden de vrede te smeken, vanaf onze balkons en in onze straten. Mogen de leiders van de naties de smeekbede van de mensen om vrede horen."
"In mijn hart draag ik alle vele Oekraïense slachtoffers, de miljoenen vluchtelingen en binnenlandse ontheemden, de verdeelde gezinnen, de aan zichzelf overgelaten bejaarden, de gebroken levens en de met de grond gelijkgemaakte steden," zei hij.
Hij riep ook op tot verzoening tussen Israëli's en Palestijnen en tussen de volkeren van Libanon, Syrië, Irak, Libië, Myanmar en de Democratische Republiek Congo, die hij in juli zal bezoeken.
