Oekraïne, een van 's werelds grootste exporteurs van graan en oliehoudende zaden, zag zijn Zwarte Zee havens geblokkeerd na de Russische invasie in februari 2022.
Het land kreeg weer beperkte toegang tot drie van zijn havens onder een akkoord dat in juli vorig jaar werd gesloten tussen de Verenigde Naties en Turkije, dat drie keer werd verlengd maar deze maand afloopt.
Aangezien er sinds 26 juni geen nieuwe schepen meer geregistreerd zijn onder de deal en een verdere verlenging onzeker is, hebben Oekraïense functionarissen gezegd dat doorvoer via de Roemeense Zwarte Zeehaven Constanta van cruciaal belang zal zijn.
Sinds het begin van de oorlog heeft Constanta een derde van de totale Oekraïense graanexport van iets minder dan 49 miljoen ton verwerkt.
Roemeense havenbedrijven verscheepten vorig jaar 8,6 miljoen ton, en 6,3 miljoen ton in de eerste vijf maanden van 2023, vertelde de havenautoriteit van Constanta aan Reuters. De haven behandelde in totaal 12,17 miljoen ton graan in de eerste vijf maanden, een stijging van 21% ten opzichte van het jaar.
"Het ziet ernaar uit dat de haven van Constanta een nieuw verkeersrecord zal vestigen," zei de havenautoriteit.
VAN ROESTIGE WAGONS NAAR OVERLOOP
Aan het begin van de oorlog blokkeerden ongeveer 700 roestige wagons de sporen in de haven van Constanta en lagen de spoorwegwerkzaamheden stil. Vorig jaar nog heropende of herstelde Roemenië 47 vracht- en passagiersspoorverbindingen met Oekraïne en buurland Moldavië en de werkzaamheden zijn nog aan de gang.
De doorvoerroutes per spoor en per binnenschip vanuit de Oekraïense Donauhavens zijn in de 16 maanden van de oorlog volwassener geworden, aldus havenexploitanten. Logistieke verbeteringen hebben de kosten gedrukt, waardoor de Donau van cruciaal belang is geworden voor de landbouwexport van Kiev.
Ondertussen maken de verzekeringspremie voor schepen die Odessa verlaten en de kosten van de wachttijden in Istanbul voor de Russisch-Turkse V.N. inspectie, die kunnen oplopen tot $1 miljoen voor een middelgroot schip, het maritieme deel van de route naar Suez vier keer goedkoper dan het Constanta alternatief.
Door deze combinatie is het Roemeense traject een aanzienlijk goedkoper alternatief geworden, niet alleen voor graan uit West-Oekraïne, maar blijft het zelfs concurrerend voor zendingen uit de centrale delen van het land, aldus een Oekraïense handelsbron.
Als gevolg hiervan zou de haven overweldigd kunnen worden, zelfs als het Zwarte Zee graaninitiatief wordt uitgebreid, volgens Cezar Gheorghe van het Roemeense graanmarktadviesbureau AGRIColumn.
"We zijn nu buiten het oogstseizoen en nog steeds stikt het in Constanta," vertelde Gheorghe, die tientallen jaren ervaring heeft in de handel en het Roemeense ministerie van Landbouw heeft geadviseerd, aan Reuters.
Gheorghe schat dat er in het seizoen 2023/2024 tot 27 miljoen ton Oekraïense granen en oliehoudende zaden via Constanta zou kunnen worden verzonden, zelfs als de corridor wordt verlengd, in concurrentie met 20-21 miljoen ton van een veelbelovende Roemeense oogst.
VERTRAGINGEN
Samen zouden de twee stromen bijna het dubbele zijn van de 25 miljoen ton graan die Constanta jaarlijks op zijn piek verwerkte, wat tot opstoppingen en vertragingen zou leiden.
"Exporteurs tekenen nu al geen contracten meer met Constanta-leveringen voor juli-augustus, er is geen ruimte meer, er wordt veel graan verwacht," zei Gheorghe.
"Er worden contracten getekend met levering in september."
De vertragingen zijn ook te wijten aan knelpunten in de verbindingsinfrastructuur en een gebrek aan een geïntegreerd digitaal systeem, aldus de operators.
De havenautoriteit zei dat er gewerkt wordt aan een geïntegreerd systeem dat de informatiestroom in de haven automatiseert, maar gaf niet aan wanneer het operationeel zou zijn.
DE UITDAGING VAN TWEE STROMEN
Wat de zaken nog ingewikkelder maakt, is dat de opslagcapaciteit van Constanta onder druk zou kunnen komen te staan, aldus een Oekraïense grondstoffenanalist. De haven heeft een opslagcapaciteit van 2 miljoen ton, maar de stromen moeten strikt gescheiden worden voor oorsprongscertificering.
Ondertussen overweegt Boekarest maatregelen om Roemeense boeren tijdens het oogstseizoen meer toegang te geven tot Constanta, wat de Oekraïense graanstroom zou beperken.
Roemenië is een van de vijf landen in het oosten van de Europese Unie die sinds de invasie van Rusland een toevloed van Oekraïens graan hebben gezien, waardoor de EU tijdelijke handelsbeperkingen heeft goedgekeurd.
Hoe dan ook, een Oekraïense grondstoffenanalist zei dat de graanexport dit jaar een thuis zou vinden, vooral omdat de oogst lager zou zijn als gevolg van de oorlog.
"Aangezien we dit jaar veel lagere oogsten hebben, denk ik dat we het aankunnen zonder problemen voor de voorraden," zei de analist. "Een deel zal via Constanta, de Donau en de corridor gaan, een ander deel zal per spoor of vrachtwagen rechtstreeks naar Europa gaan." (Verslaggeving door Luiza Ilie in Boekarest en Marek Strzelecki in Warschau; Aanvullende rapportage door Pavel Polityuk; Redactie door David Evans)
