De graanovereenkomst voor de Zwarte Zee is een poging van de Verenigde Naties om een voedselcrisis te verlichten die al bestond vóór de Russische invasie in Oekraïne, maar is verergerd door de dodelijkste oorlog in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog.
De overeenkomst, die Rusland, Oekraïne, Turkije en de VN in juli vorig jaar voor het eerst ondertekenden en tweemaal werd verlengd, maakt de uitvoer van voedsel en meststoffen, waaronder ammoniak, vanuit de Oekraïense Zwarte Zeehavens Odesa, Chornomorsk en Yuzhny/Pivdennyi mogelijk.
Hoewel het Westen geen sancties heeft ingesteld tegen de Russische export van voedsel en meststoffen, zegt Moskou dat deze in het gedrang komt door belemmeringen - zoals verzekeringen en betalingsproblemen - die volgens Moskou moeten worden weggenomen.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov zei dat als het Westen niet eerlijk wil zijn over wat VN-secretaris-generaal António Guterres met de overeenkomst heeft beoogd, Oekraïne de export via land- en rivierroutes moet laten verlopen.
Als het Westen bleef weigeren de belemmeringen voor de Russische export weg te nemen, zou Moskou om de graanovereenkomst heen werken, zei Lavrov naast zijn Turkse ambtgenoot op een nieuwsconferentie in Ankara.
"Als zij niet de wil hebben om eerlijk te benaderen wat de heer Guterres heeft voorgesteld en zo hardnekkig heeft gepromoot, wel, laat hen dan doorgaan met het verschepen van de relevante producten uit Oekraïne over land, per spoor en over rivieren," zei Lavrov.
"En we zullen, indien nodig, buiten het kader van dit initiatief werken. We hebben de mogelijkheid om dit te doen met Turkije, met Qatar - de presidenten hebben relevante plannen besproken," zei Lavrov.
Rusland en Oekraïne zijn twee van de belangrijkste producenten van landbouwgrondstoffen ter wereld, en belangrijke spelers op de markten voor tarwe, gerst, maïs, koolzaad, koolzaadolie en zonnebloemzaad. Rusland is ook dominant op de meststoffenmarkt.
Het Russische ministerie van Landbouw heeft vrijdag zijn graanoogstplan voor 2023 vastgesteld op 120 miljoen ton, meldde Interfax onder verwijzing naar een ontwerpverklaring.
Sinds de ondertekening is de graanovereenkomst van 120 dagen twee keer verlengd, een keer in november en een tweede keer in maart, hoewel Rusland zei dat de verlenging in maart slechts 60 dagen bedroeg.
Rusland heeft herhaaldelijk gezegd dat voor een verdere verlenging van de graanovereenkomst het Westen aan een groot aantal van zijn eisen moet voldoen, waaronder de heraansluiting van de Russische Landbouwbank (Rosselkhozbank) op het SWIFT-betalingssysteem.
Andere eisen zijn hervatting van de levering van landbouwmachines en -onderdelen, opheffing van de beperkingen op verzekeringen en herverzekeringen, toegang tot havens, hervatting van de ammoniakpijpleiding Togliatti-Odesa en de deblokkering van activa en rekeningen van Russische bedrijven die betrokken zijn bij de export van levensmiddelen en meststoffen.
