De rijstproductie van Senegal is de afgelopen jaren sterk gestegen om de afhankelijkheid van invoer te verminderen, maar de bevolking in heel West-Afrika is ook snel toegenomen, waardoor de landen nog steeds afhankelijk zijn van Azië voor hun bevoorrading, vooral van producten van hoge kwaliteit.

Nu de bezorgdheid over de voedselzekerheid in heel Afrika toeneemt, als gevolg van handelsverstoringen door de pandemie en de oorlog in Oekraïne, staat die afhankelijkheid centraal, vooral nadat belangrijke leverancier India vorige maand de uitvoer van rijst aan banden legde.

Rijst is de belangrijkste bron van calorieën voor de Senegalezen en is een belangrijk basisvoedsel geworden in heel West-Afrika, waar de lokale productie slechts ongeveer 60% van de vraag dekt, volgens de 15 leden tellende Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten (ECOWAS).

Zelfs nu de voedselprijzen wereldwijd stijgen, geven veel mensen, waaronder de klanten van Gueye, nog steeds de voorkeur aan import boven de rijst die in de bochten van de vallei van de Senegalrivier in het noorden wordt verbouwd.

"Als we rijst uit de vallei koken, stoppen sommige klanten misschien met kopen vanwege de stenen en schillen die erin kunnen zitten," aldus Gueye, die met de hulp van haar zussen elke dag 50 kg rijst kookt in dampende vaten.

De afhankelijkheid van West-Afrika van de invoer van rijst is een aanslag op de buitenlandse reserves en kost het land in 2021 ongeveer 3,7 miljard dollar, volgens gegevens van het VN-agentschap voor handel en ontwikkeling UNCTAD.

Het stelt de landen ook bloot aan wereldwijde prijsschommelingen en handelsverstoringen, zoals toen India - een van de grootste rijstexporteurs naar de regio - in september de uitvoer van breukrijst verbood en een heffing van 20% instelde op de uitvoer van verschillende andere soorten.

Senegal, dat vorig jaar ongeveer tweederde van zijn rijstinvoer uit India haalde, was zo bezorgd dat president Macky Sall opriep tot gesprekken met India over deze maatregel.

India beperkte de uitvoer uit vrees dat voedseltekorten de inflatie in eigen land zouden kunnen aanwakkeren. Sinds het besluit van 8 september heeft het land enkele gebroken rijstzendingen toegestaan die door kredietbrieven worden gedekt.

GROEISPURT

Net als andere landen in West-Afrika heeft Senegal de rijstproductie opgevoerd nadat een wereldwijde voedselprijzencrisis in 2007-2008 leidde tot onrust onder de bevolking en een hernieuwde drang om de afhankelijkheid van invoer te verminderen.

De Senegalese rijstproductie is tussen 2011 en 2020 meer dan verdrievoudigd tot 1,3 miljoen ton.

Maar door de snelle bevolkingsgroei en een groeiende voorkeur voor rijst boven andere granen is het zichtbare verbruik in dezelfde periode meer dan verdubbeld tot meer dan 1,9 miljoen ton, zo schat de UNCTAD op basis van gegevens van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN.

"Verschillende landen hebben het beter gedaan dan andere, maar het algemene beeld is nog steeds vergelijkbaar met dat van voor de crisis (2007-8), omdat er nog steeds een enorme invoer van rijst is", aldus Johanes Agbahey, een landbouweconoom uit Ivoorkust.

De handelsstromen binnen de regio zijn verstoord doordat landen verschillende tarieven hanteren, voegde hij eraan toe, terwijl een verbeterde productiviteit en kwaliteit ook zouden kunnen helpen om de afhankelijkheid van invoer te verminderen.

Dat gebeurt al in het noorden van Senegal, waar keurige rijstvelden een groen mozaïek vormen in de vlakte langs de rivier bij de stad Dagana.

Daar helpt het Japanse ontwikkelingsagentschap JICA de Senegalese rijstsector al meer dan tien jaar.

De huidige fase van het JICA-project is gericht op verbetering van de waardeketen door te helpen de productiekosten te verlagen en de kwaliteit te verbeteren - ongebroken korrels, minder gruis.

"Er is geen verschil in het potentieel voor rijstteelt in Senegal in vergelijking met Japan," zei Yoshihiko Ogata, teamleider voor deze fase. Hij zei dat sommige velden de tweede oogst van het jaar opleveren als gevolg van Japanse irrigatie- en oogsttechnieken om de productiviteit te verhogen.

"Met meer landbouwgrond voor rijst, goede zaden en krachtige machines kunnen we veel betere kwaliteit rijst produceren en zouden de inwoners van Dakar bijvoorbeeld geen ingevoerde rijst meer kopen", aldus Codou Diop, hoofd van een plaatselijke verkoopvereniging.

Maar zelfs met aanzienlijke productiviteitssprongen zal de rijstsector in West-Afrika onder druk blijven staan door de eetlust van een groeiende bevolking.

De rijstconsumptie in de regio zal tegen 2025 naar verwachting 22 miljoen ton bedragen, een stijging van bijna 40% ten opzichte van 2017, volgens ECOWAS, dat met zijn "Rijstoffensief" de regio zelfvoorzienend wil maken op het gebied van rijst.

Terug in Dakar staan de klanten van Gueye's restaurant tijdens de lunchdrukte in de rij, met het oog op schalen met kleverige kip yassa en andere gerechten die hoog opgestapeld zijn met rijst.

Gueye zegt dat ze graag de economie zou steunen door lokale rijst te koken. "Maar geïmporteerde rijst is beter, en dat is wat onze klanten willen," zei ze met een schouderophalen.