BERLIJN/ESSEN (dpa-AFX) - Als het lokale elektriciteitsnet dreigt in te storten, kunnen netbeheerders in de toekomst het stroomverbruik van warmtepompen en particuliere laadstations verminderen. Het Bundesnetzagentur publiceerde eind november regels voor dergelijke noodsituaties. Volgens deze regels moeten alle regelbare verbruikstoestellen die vanaf begin 2024 in gebruik worden genomen, de mogelijkheid bieden om hun vermogen tijdelijk te beperken en op afstand te regelen. In ruil daarvoor zullen de eigenaars profiteren van lagere netwerktarieven. Maar hoe ziet dit er in de praktijk uit? Zijn er al 866 netbeheerders die hun elektriciteitsverbruik hebben kunnen dimmen?

De energiebrancheorganisatie BDEW kent nog geen enkele distributienetbeheerder die al dimt. "Dit betekent echter niet dat bestaande systemen niet meer volgens de oude regeling worden geregeld", benadrukt de Duitse branchevereniging voor energie en water (BDEW). Dit komt omdat netbeheerders al lange tijd op vrijwillige basis ingrijpen in de elektriciteitsaankopen van klanten. Volgens de Bundesnetzagentur hebben consumenten de netbeheerders in 2022 in het hele land toegang gegeven tot meer dan 1,8 miljoen systemen, voornamelijk nachtboilers (58 procent) en warmtepompen (39 procent).

Netbeheerders mogen gas terugnemen - huishoudelijke elektriciteit wordt niet beïnvloed

Volgens de nieuwe regels mogen distributienetbeheerders het elektriciteitsverbruik van nieuwe consumentenapparaten beperken tot maximaal 4,2 kilowatt voor de duur van de overbelasting. "Dit betekent dat warmtepompen kunnen blijven werken en dat elektrische auto's over het algemeen voor 50 kilometer kunnen worden opgeladen in twee uur", legt het Bundesnetzagentur uit. Gewone huishoudelijke elektriciteit wordt hierdoor niet beïnvloed. In ruil daarvoor krijgen de exploitanten van regelbare apparaten, zoals huishoudens, een korting.

De nieuwe regels bepalen ook dat de netbeheerder de aansluiting van nieuwe warmtepompen of particuliere oplaadapparaten niet langer mag weigeren of vertragen op grond van een mogelijke lokale netoverbelasting. Als er knelpunten ontstaan, moet het net worden uitgebreid. Netbeheerders mogen bij een knelpunt ook niet zomaar de systemen op vermoeden regelen en dimmen, maar moeten eerst de exacte netbezetting bepalen op basis van real-time meetwaarden.

De nieuwe regels gelden sinds januari voor nieuwe systemen. Er is een overgangsregeling voor de lange termijn voor bestaande systemen die al een overeenkomst hebben voor controle door de netbeheerder. Bestaande systemen zonder een dergelijke overeenkomst blijven permanent vrijgesteld, maar kunnen vrijwillig deelnemen. Nachtboilers zullen niet permanent onder de nieuwe regels vallen.

Netgerichte regeling vereist slimme meters

De regels zijn één ding, de vraag is iets anders: Er is heel wat werk aan de winkel voordat zogenaamde netgerichte regeling mogelijk wordt. "De basis hiervoor is de bepaling van de netstatus, rekening houdend met netmodellen en -berekeningen, evenals geschikte meet-, regel- en communicatietechnologie bij de klant", legt de gemeentelijke nutsvereniging VKU uit. Bij de aansluiting van de klant vereist een dergelijk besturingssysteem een intelligent meetsysteem, ook wel slimme meter genoemd, met een besturingskastje. De VKU gelooft ook niet dat distributienetbeheerders op dit moment al op grote schaal gebruik maken van netgeoriënteerde regeling, buiten proefprojecten om. De reden hiervoor is dat er nog geen gecertificeerde controleboxen zijn voor de systemen.

Het BDEW gaat ervan uit dat distributienetbeheerders pas nieuwe regeltechniek zullen installeren als er daadwerkelijk behoefte aan is aan de netzijde. Volgens het BDEW is het daarom nog onduidelijk wanneer de eerste distributienetbeheerders zullen ingrijpen met dimmen. Dit hangt onder meer af van de intensiteit van de toename van regelbare verbruiksapparaten zoals warmtepompen en wallboxen en van de uitbreiding van het net.

BDEW verwacht standaardisatie van regeltechnologie

Volgens het BDEW zal er een standaardisering van de regeltechnologie komen. Voorstellen hiervoor moeten uiterlijk in januari 2025 worden ingediend. "Pas dan zullen regelapparaten klaar zijn voor de markt." BDEW gaat ervan uit dat netbeheerders in eerste instantie werken met een overgangstechnologie als dat nodig is.

Netbeheerders hebben tot eind 2028 de tijd om de nieuwe technologie te installeren. "Vanaf 2029 mogen noodmaatregelen alleen worden genomen op basis van real-time gegevens die de netbeheerder ontvangt van slimme meetsystemen bij de klant," benadrukte een woordvoerder van Duitslands grootste distributienetbeheerder Eon. Eon installeert momenteel ongeveer 5.000 intelligente netstations en 300.000 slimme meters per jaar. "Deze helpen ons om opkomende knelpunten in lokale netten betrouwbaar te herkennen."

Volgens Netze BW zijn de slimme meterregeleenheden die nodig zijn voor netgerichte aansturing nog niet beschikbaar. De landelijke invoering van deze technologie heeft nog niet plaatsgevonden vanwege strenge regelgeving op het gebied van gegevensbescherming. Het zal daarom niet mogelijk zijn om in 2024 actieve netsturing uit te voeren, legt technisch directeur Martin Konermann uit. "We houden de ontwikkelingen in landen als Frankrijk, Italië en Nederland, waar de implementatie van slimme meters succesvol verloopt, nauwlettend in de gaten." Het doel blijft om de technische en wettelijke basis te creëren om in de nabije toekomst efficiënte netcontrole mogelijk te maken. Netze BW is de op twee na grootste distributienetwerkbeheerder van Duitsland.

Eon: Knelpunten in laagspanning "uiterst zeldzaam"

Eon benadrukt dat de nieuwe regelgeving een noodinstrument is. "Ons doel is altijd om de interventie door de netbeheerders tot een minimum te beperken", aldus de woordvoerder van Eon. "Knelpunten in het laagspanningsnet zijn uiterst zeldzaam en we verwachten alleen controle-interventies - als die er al zijn - in absoluut uitzonderlijke gevallen."

De beheerder EWE Netz wil zijn elektriciteitsnet ook "zo snel mogelijk" aanpassen aan de toename van e-mobiliteit en warmtepompen. Een van de voorwaarden voor volledige controle is dat de netbeheerder zijn netstatus en congestieanalyses vaststelt op basis van nieuwe digitale specificaties, legt een woordvoerder van het bedrijf uit. Het Bundesnetzagentur heeft in eerste instantie alleen de hoofdpunten voor digitalisering gedefinieerd. Veel procedurele aspecten zijn nog open./tob/DP/he