In de dagen voordat het vuur op 8 augustus uitbrak, lag de temperatuur in Lahaina rond de 30 graden Celsius (hoog 80 graden Fahrenheit) -- ongeveer gemiddeld voor de tijd van het jaar.

Maar het was droger dan normaal. Zuidoost Maui heeft al de hele zomer te kampen met een matige tot ernstige droogte, volgens de U.S. Drought Monitor.

De staat vertrouwt normaal gesproken op het La Nina klimaatpatroon om in de winter voor verkoelende regens te zorgen. Maar de drie jaar durende La Nina die in 2022 eindigde, leverde niet zoveel regen als verwacht - een voortzetting van een 30-jarige trend waarbij de neerslag tijdens het natte seizoen van Hawaii met ongeveer 30% afnam.

"Recente La Niñas zijn veel en veel droger geweest dan we hadden verwacht, en we hebben gezien dat meerjarige droogtes ernstiger zijn geworden," zei klimatoloog Abby Frazier van de Clark University in Massachusetts, die meer dan tien jaar op Hawaii heeft gewerkt.

Te midden van deze droge achtergrond kwam de wind.

Tussen 7 en 9 augustus bereikten windvlagen van 108 kilometer per uur in Maui County, volgens de National Weather Service. De hevige wind ontwortelde bomen en woelde de zeeën.

Aanvankelijk gaven sommige meteorologen de schuld aan Dora -- een orkaan van categorie 4 die zo'n 700 mijl (1.100 km) ten zuiden van Honolulu ronddraaide -- voor het opzwepen van de stormachtige winden. Volgens meteoroloog John Bravender uit Honolulu suggereert zijn analyse echter dat Dora waarschijnlijk een kleinere rol heeft gespeeld bij de brand.

"Dora, ook al was het een grote orkaan, had een heel klein windveld, en het is heel ver weg van de staat," zei Bravender, die werkt bij het Central Pacific Hurricane Center van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Maar het zorgde er wel voor dat warme lucht rond de storm lager in de atmosfeer kwam, dichter bij de grond.

Tegelijkertijd zond een sterk hogedruksysteem ten noorden van Hawaï een heersende oostnoordoostenwind, Moa'e of A'eloa genaamd, die over de lijzijde van Maui trok.

De winden van dit hogedruksysteem -- bekend als het North Pacific High -- combineerden waarschijnlijk met de warme luchtlaag, die de inversielaag wordt genoemd, om warme, droge lucht over de vulkaantoppen die boven Lahaina uittorenen te duwen, aldus Bravender.

Zulke gebeurtenissen komen een paar keer per jaar voor, maar "dit was extreem in de omvang ervan," zei hij.

Terwijl de winden de hellingen afdaalden naar lager gelegen gebieden, werd de dalende lucht samengeperst, waardoor het warmer werd. Aan de voet van de bergen -- ongeveer 2 km van de stad -- kwamen de winden droge grassen en uitgedroogde aarde tegen, in plaats van de inheemse struiken en droge bossen die ooit groeiden in een wirwar van tropische bomen, varens, mossen en korstmossen voordat ze in de 19e en 20e eeuw werden vervangen door suikerplantages.

De droge winden ontdeden de door droogte geteisterde grassen van het weinige vocht dat ze nog hadden.

Terwijl de klimaatverandering, die wordt aangedreven door het gebruik van fossiele brandstoffen, de atmosfeer van de planeet blijft opwarmen, zijn bosbranden zoals die deze maand in Canada branden, wereldwijd erger geworden in bossen in het noorden en midden van de breedtegraad.

Maar warmere temperaturen waren niet de drijvende factor in Maui, waar slechts "een klein achtergrondsignaal van klimaatverandering" te zien was, aldus klimatoloog Frazier.

In plaats daarvan, zei ze, waren de invasieve grassen "de grootste factor die bij deze brand een rol speelde".

EEN NIEUWE BRANDSTOF

Toen Amerikaanse missionarissen aan het begin van de 19e eeuw in Lahaina aankwamen, veranderden ze het tropische gebied door moeraslanden en Hawaïaanse visvijvers te bebouwen en de haven om te vormen tot een internationaal knooppunt voor walvisolie.

De kolonisten vervingen de lokale gewoonten door hun eigen gewoonten en veel inheemse Hawaïanen stierven aan ziektes die door de missionarissen werden geïntroduceerd en waartegen ze geen natuurlijke immuniteit hadden.

In deze tijd kwamen bosbranden minder vaak voor -- en de bosbranden die er waren, werden vaak veroorzaakt door bliksem of lava en brandende as van vulkaanuitbarstingen.

Tegen het midden van de 18e eeuw had een andere grondstof de overhand gekregen. Suikerriet, dat door vroege Polynesische migranten naar de eilanden werd gebracht, werd een belangrijk exportproduct voor Lahaina. Het eerste suikerbedrijf van de stad, Pioneer Mill, ontwikkelde het droge bos en het inheemse struikgewas rond Lahaina tot plantages. Andere bedrijven sloten zich hierbij aan en tegen de jaren 1930 bedekten suikerplantages meer dan 100.000 hectare Hawaï.

Goedkopere arbeidsmarkten in India, Zuid-Amerika en het Caribisch gebied in de daaropvolgende decennia leidden ertoe dat de meeste suikerbedrijven in Hawaï hun productie in de jaren 1990 beëindigden, waaronder Pioneer Mill in 1999, en de plantages werden grotendeels verlaten.

Maar de weelderige bossen en inheemse struikgewassen keerden niet terug.

De eens zo rijke bodem had veel van zijn voedingswaarde verloren en erodeerde weg.

"Zodra je zo'n ecosysteem verstoort en vervangt door plantages, keert het niet meer terug in zijn vroegere staat," zegt bosbrandonderzoeker Thomas Smith van de London School of Economics and Political Science.

En dus namen Afrikaanse grassen het over, waaronder buffelgras en caviagras, die op de eilanden waren geïntroduceerd als weidegrond voor vee. Vandaag de dag is meer dan 90% van de inheemse droge bossen van Hawaï verdwenen en bedekken uitheemse grassen ongeveer een kwart van de staat, volgens wetenschappers.

Hawaï is bijzonder kwetsbaar voor invasies van planten, omdat de afgelegen ligging van de eilanden betekende dat inheemse soorten zich zonder veel concurrentie of verdediging ontwikkelden, aldus brandecoloog Jennifer Balch van de Universiteit van Colorado Boulder, die grasbranden bestudeert.

De uitbreiding van het grasland in de afgelopen eeuw viel samen met een toename van het aantal bosbranden met ongeveer 400%, volgens de Pacific Fire Exchange group, een communicatieproject over bosbranden dat deels wordt geleid door de Universiteit van Hawaï.

Deze grassen zijn "planten waarvan je, als je ze ziet opdrogen, alleen maar denkt 'wildvuur'," zegt botanicus Mike Opgenorth, directeur van de Kahanu Garden and Preserve van de National Tropical Botanical Garden op Maui.

Aan de andere kant is "een goed gevestigd bossysteem in staat om die momenten van droog weer en harde wind te bufferen," zei hij, met dode boomstammen en bosbladeren die nog steeds meer vocht vasthouden dan fijnere brandstoffen zoals grassen.

Sterke winden kunnen ook sneller over een grasland bewegen dan door een bos, waar ze wrijving ondervinden van bomen.

Onderzoekers moeten nog vaststellen wat op 8 augustus de eerste aanleiding was voor de brand in Lahaina, maar wetenschappers zeggen dat het duidelijk is hoe de vlammen in slechts een paar uur tijd zo snel over het grasland, door de houten gebouwen van de plantage en naar de haven konden razen.

"Het was een ongelooflijk brandbaar landschap rondom een zeer brandbare stad," zei Smith.