Economen verwachten dat de loononderhandelingen zullen resulteren in een gemiddelde stijging van ongeveer 3,9% van het jaarsalaris voor vakbondsmedewerkers bij grote bedrijven. Dat zou de grootste stijging in 31 jaar zijn en zou de verwachtingen doen stijgen dat de BOJ de negatieve rentetarieven in april zal beëindigen.
De centrale bank heeft lang beweerd dat een robuuste loonstijging een voorwaarde was voor het terugdraaien van meer dan tien jaar radicaal monetair experiment om Japan uit een langdurige cyclus van deflatie en economische stagnatie te halen.
De jaarlijkse "shunto-onderhandelingen", lange tijd een kenmerkend aspect van het Japanse bedrijfsleven, werden nauwlettend in de gaten gehouden in het tijdperk van hoge groei, maar werden minder belangrijk in de decennia na het uiteenspatten van de activabubbel in het begin van de jaren '90, toen bedrijven zich inspanden om de drie excessen van schulden, werknemers, fabrieken en apparatuur van zich af te schudden.
Drie decennia later staan de loononderhandelingen opnieuw in de schijnwerpers, nu premier Fumio Kishida van loonsverhogingen een topprioriteit heeft gemaakt, omdat hij een einde wil maken aan de jaren van magere loonstijgingen die ver achter zijn gebleven bij het gemiddelde van de OESO-groep van rijke landen.
"Dit jaar zullen grote bedrijven waarschijnlijk loonsverhogingen van bijna 4% aanbieden, wat de BOJ ertoe zou moeten aanzetten om de negatieve rente in april te beëindigen," zei Takeshi Minami, hoofdeconoom bij Norinchukin Research Institute.
Een hevige krapte op de arbeidsmarkt in Japan heeft ook de boodschap overgebracht dat bedrijven hun lonen moeten verhogen, aldus Minami.
"Bedrijven kunnen niet langer overleven als ze geen aantrekkelijke lonen bieden om jong talent aan te trekken," zei hij.
Hoewel de loononderhandelingen rechtstreeks van invloed zijn op werknemers bij de grootste bedrijven - een klein deel van de beroepsbevolking - zetten ze de toon voor de rest van de economie. Toyota Motor, bijvoorbeeld, is lang gezien als een gangmaker.
Loonsverhogingen worden steeds belangrijker om werknemers aan te trekken nu Japan worstelt met hogere prijzen, aldus Atsushi Takeda, hoofdeconoom bij het Itochu Economic Research Institute. Dat is ook een grote verandering ten opzichte van de afgelopen drie decennia, toen de prijzen ook weinig schommelden.
De grootste vakcentrale van Japan, Rengo, heeft voor dit jaar loonsverhogingen van 5,85% geëist, voor het eerst in 30 jaar meer dan 5%.
Vakbonden die werknemers vertegenwoordigen in bedrijfstakken variërend van auto's, elektronica, metaal en zware machines tot de dienstensector, hebben dit voorbeeld gevolgd en recordlonen geëist. Veel van hun eisen zullen naar verwachting volledig worden ingewilligd.
"Sterke loonsverhogingen zijn een uitgemaakte zaak," vertelde een hoge regeringsfunctionaris aan Reuters, die anoniem wilde blijven. "De BOJ zou de negatieve rente in maart of april kunnen beëindigen, als ze dat zouden willen. Het is gewoon een kwestie van timing."
INFLATIE
Hoewel Japanse bedrijven hun lonen hebben verhoogd, hebben de verhogingen de inflatie grotendeels niet bijgehouden.
De reële lonen, die gecorrigeerd worden voor inflatie, zijn nu al 22 maanden op rij gedaald. In januari, de laatst beschikbare maand, daalden de reële lonen met 0,6% j-o-j.
Aangezien de inflatie al bijna twee jaar op of boven de doelstelling van 2% van de BOJ ligt, moeten de nominale lonen met meer dan 0,5% stijgen, wat betekent dat de loononderhandelingen zouden moeten resulteren in een stijging van 4,5% om de inflatie te overtreffen, aldus Minami van Norinchukin.
De werknemers van Toyota willen een loonsverhoging tot 28.440 yen ($190,85) per maand en een recordbonus ter waarde van 7,6 maanden salaris. Naar verwachting zal 's werelds grootste autofabrikant op 13 maart formeel op deze verzoeken reageren.
Rivaliserende autobedrijven Honda Motor en Mazda Motor sloten vorige maand vroege overeenkomsten, waarbij de vakbondseisen volledig werden ingewilligd.
Een belangrijke vraag is of de loonsverhogingen volgend jaar en daarna zullen doorgaan - en of ze zich zullen uitbreiden naar de kleinere bedrijven waar zeven van de tien Japanse werknemers werken.
Kleinere bedrijven hebben vaak minder invloed om kosten door te berekenen aan klanten, waardoor het voor hen moeilijker is om loonsverhogingen door te voeren.
Vorig jaar heeft de antimonopoliewaakhond richtlijnen opgesteld om het voor kleinere bedrijven makkelijker te maken om hogere arbeidskosten door te berekenen aan grotere klanten.
Tokio heeft ook de samenwerking tussen de overheid, de werknemers en het management uitgebreid naar regionale niveaus, zodat de drie partijen kunnen samenwerken om de lonen in het hele land te verbeteren.
Hisashi Yamada, een professor aan de Hosei Universiteit en expert op het gebied van arbeidsvraagstukken, roept op om de productiviteit van kleine bedrijven te verbeteren, omdat veel van deze bedrijven arbeidsintensieve activiteiten uitvoeren.
"Kleine bedrijven moeten hun productiviteit verhogen door te investeren in arbeidsbesparende technologie, zoals automatisering en robots," zei hij. ($1 = 149,0200 yen) (Verslaggeving door Tetsushi Kajimoto; Aanvullende rapportage door Daniel Leussink; Bewerking door David Dolan en Shri Navaratnam)
