Toen een Franse minister vorig jaar de nationalistische premier van Italië, Giorgia Meloni, vergeleek met de leider van extreem-rechts in Frankrijk, belde de Italiaanse premier de Franse president Emmanuel Macron om te klagen.

Meloni was zo woedend dat de Franse leider zich genoodzaakt voelde om een afgezant naar Rome te sturen om haar te kalmeren, aldus twee bronnen met kennis van de gesprekken.

De boodschap van de Italiaanse premier aan Macron was duidelijk, volgens een van de bronnen: ze was geen Italiaanse versie van Marine Le Pen.

Zowel het kantoor van Macron als dat van Meloni weigerden commentaar te geven op het incident, dat nog niet eerder is gemeld.

Meloni's woede illustreert de diepe verdeeldheid binnen Europa's nationalistische rechtse partijen, die haar pogingen om macht uit te oefenen op EU-niveau zou kunnen belemmeren, ondanks een recordsteun in de aanloop naar de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni, volgens een half dozijn bronnen met kennis van de strategie van hun partijen.

Opiniepeilingen voorspellen dat de nationalistische en eurosceptische partijen in Europa in juni een recordaantal stemmen zullen winnen. Er wordt verwacht dat de kiezers de grote partijen zullen afstraffen omdat ze er niet in geslaagd zijn om huishoudens tegen de hoge inflatie te beschermen, immigratie te beteugelen en voor fatsoenlijke huisvesting en gezondheidszorg te zorgen.

Een model dat is opgesteld door de European Council on Foreign Relations (ECFR), een beleidsdenktank, op basis van peilingen van EU-landen voorspelde in januari dat een populistisch-rechtse coalitie van christendemocraten, conservatieven en radicaal rechts in theorie voor het eerst een regerende meerderheid in het Europees Parlement zou kunnen behalen.

Maar het vooruitzicht van een enkel, gespierd blok dat extreem-rechts omvat, is klein door de grote verschillen tussen de leiders, Meloni en Le Pen, zo vertelden de bronnen aan Reuters.

Meloni leidt de facto de hard-rechtse Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) groepering in het parlement, terwijl Le Pen een drijvende kracht is achter de meer openlijk anti-EU Identiteit en Democratie (ID).

Een fusie tussen hun twee fracties in het Europees Parlement is hoogst onwaarschijnlijk omdat Meloni's strategie, nu ze aan de macht is, is om de Italiaanse invloed binnen Europa te maximaliseren door samen te werken met de EU-instellingen, niet door ze te bestrijden, aldus de bronnen.

Le Pen daarentegen wil aantonen dat het "Europa van Macron", zoals zij het noemt, de gewone mensen in de steek laat - ook al zegt ze dat ze niet langer voorstander is van een Franse uittreding uit de EU.

"Wat Meloni echt wil, is een coalitie van rechts vormen in het Europees Parlement om een sleutelpositie in te nemen," vertelde Nicolas Bay, een Frans lid van het Europees Parlement, aan Reuters. Zijn partij, Reconquete, een Franse extreemrechtse rivaal van Le Pen, sloot vorige maand een alliantie met Meloni.

Het gebrek aan één samenhangend beleidsplatform zal de invloed van extreem-rechts verzwakken op zaken die variëren van handelsbetrekkingen met China tot Europa's reactie op de oorlog in Oekraïne, klimaatbeleid en immigratie, zeggen analisten.

Invloed binnen het Europees Parlement is van vitaal belang voor de samenstelling van de Europese Commissie - het uitvoerend orgaan van het blok dat ook verantwoordelijk is voor het initiëren van EU-wetgeving. De wetgevende macht is gefragmenteerder en onzekerder geworden doordat de grote partijen de afgelopen tien jaar terrein hebben verloren bij de verkiezingen voor de EU.

Jean-Paul Garraud, de leider van Le Pen's troepen in het Europees Parlement, beschuldigde de ECR ervan voorstander te zijn van de toetreding van Oekraïne tot de EU, van het verdelen van migranten over Europese landen en van handelsovereenkomsten die schadelijk zijn voor Europa's landbouwsector.

"Wij zijn altijd tegen al deze punten geweest," zei hij tegen Reuters.

Op hun website zeggen ECR dat ze een Europa willen dat "veilig en beveiligd" is, "een immigratiesysteem dat werkt", "alle lidstaten gelijk behandeld" en dat ze "achter Oekraïne staan". Een woordvoerder weigerde verder commentaar.

ONWAARSCHIJNLIJKE FUSIE

In heel Europa wint extreem-rechts aan kracht.

In Frankrijk staat Le Pen 12 punten voor op Macron, terwijl de Duitse Alternative für Deutschland (AfD) landelijk op de tweede plaats staat. De Nederlandse Vrijheidspartij won de verkiezingen van november met een verrassende marge en de Portugese Chega verviervoudigde deze maand haar aantal parlementszetels.

Chega, de Vrijheidspartij en AfD behoren tot de ID, die wordt gedomineerd door Le Pen's Rassemblement National partij (RN). Uit enquêtes blijkt dat het blok derde staat in stemintenties achter de centrumrechtse Europese Volkspartij (EVP) en de centrumlinkse Alliantie van Socialisten en Democraten.

Nipt achter de RN staat de door Meloni geleide ECR, waarin de voormalige Poolse regeringspartij PiS is ondergebracht.

Opiniepeilingen suggereren dat een alliantie tussen de twee Europa's harde rechtse partijen in de race zou brengen om de leidende politieke kracht te worden in het volgende Europees Parlement, vóór de conservatieve EVP, die het de afgelopen decennia heeft gedomineerd.

Dat zou een politieke aardbeving ontketenen. Het leiderschap van de machtige uitvoerende macht van de EU, de Europese Commissie, zou in handen moeten komen van de grootste fractie van het parlement.

Maar politieke insiders aan beide zijden van de Alpen zeggen dat Meloni's beslissing om Le Pen op afstand te houden, dat zal voorkomen.

"Er zijn standpunten geweest die niet tot convergentie leidden tussen Le Pen en de Europese conservatieven," vertelde Giovanni Donzelli, een senior manager van Brothers of Italy en een naaste vertrouweling van Meloni aan Reuters, waarbij hij buitenlandse politiek en familiekwesties aanhaalde.

GIFTIGE REPUTATIE

Meloni's snelle opgang naar de macht was nauw verbonden met de transformatie van haar partij Gebroeders van Italië, die zich in de hoofdstroom bewoog zonder haar postfascistische wortels volledig af te wijzen.

Sinds ze in 2022 aan de macht kwam en de meest rechtse leider van Italië werd sinds dictator Benito Mussolini in oorlogstijd, heeft ze haar partij vergeleken met de Republikeinse Partij van de VS en de Conservatieven van Groot-Brittannië.

Meloni heeft tijdens haar premierschap geprobeerd om de markten en internationale partners gerust te stellen, door een pro-business, pro-handelsaanpak van de economie te hanteren en vastberaden steun te bieden aan Oekraïne en de trans-Atlantische betrekkingen.

In plaats van de Europese Commissie af te kraken over het stijgende aantal migranten in Europa, heeft Meloni de steun van haar voorzitter, Ursula von der Leyen, gecoöpteerd om Italië een centrale rol te geven in het Europese antwoord op de crisis.

Een Franse diplomaat, die niet bij naam genoemd wilde worden vanwege de gevoeligheid van de kwestie, zei dat het Meloni's strategie was om in het centrum van het spel in Europa te staan en een sterke economische portefeuille in de volgende Commissie te zoeken.

Haar acties onderscheiden haar van de meer protectionistische retoriek van Le Pen over de economie, evenals de banden die de Franse politica in het verleden met Rusland heeft gehad en haar meer dubbelzinnige steun voor Oekraïne.

Op zaterdag daagde Le Pen de Italiaanse premier uit om te verduidelijken of ze von der Leyen, een lid van de EVP, zou steunen voor een tweede termijn.

"Ik denk dat u dat zult doen. En door dat te doen, draagt u bij aan een verslechtering van het beleid waar de mensen in Europa zo onder lijden," zei ze tegen ID-afgevaardigden in Rome.

Het mede-hoofd van de ECR, Nicola Procaccini, vertelde de Italiaanse krant Il Tempo dat de opmerkingen van Le Pen "ongepast" waren en verdedigde de samenwerking met de EVP als een middel om Macron en Europees links tegen te gaan. Een woordvoerder van de ECR weigerde verder commentaar.

Terwijl de populariteit van Le Pen thuis snel toeneemt, blijft haar merk giftig onder Brusselse beleidsmakers en, van cruciaal belang, onder Duitse conservatieven, zeiden Franse en Italiaanse diplomatieke bronnen.

EPP-chef Manfred Weber heeft Meloni duidelijk gemaakt dat hij een alliantie met ECR niet kan accepteren als Le Pen en haar partij er deel van uitmaken, aldus de twee diplomatieke bronnen.

De conservatieve Duitse wetgever staat in nauw contact met Meloni om ECR of delen ervan op te nemen in de bredere parlementaire coalitie die de volgende Europese Commissie en haar voorzitter zou steunen, zeiden ze. Hij heeft pro-EU en pro-Oekraïne voorwaarden gesteld voor een akkoord.

Een woordvoerder van Weber zei dat hij als EVP fractieleider regelmatig contact had met EU leiders, inclusief Meloni, ongeacht hun partijen.

"De Italiaanse regering is betrokken bij de EU in een geest van samenwerking, bijvoorbeeld bij gesprekken met Noord-Afrikaanse staten over migratie of bij het steunen van Oekraïne," zei hij.

VERSCHUIVING NAAR RECHTS

De ECFR zei in haar rapport van januari dat een alliantie van de EVP en de ECR zou leiden tot een rechtse verschuiving in de EU-besluitvorming over zaken als immigratie, klimaatverandering en gezin. Maar de verschuiving naar rechts zou minder uitgesproken zijn dan wanneer de ID een alliantie zouden vormen.

Le Pen heeft zich teruggetrokken uit de roep om uit de EU te stappen, maar blijft een fervent euroscepticus. Haar partij pleit voor een hervorming van de EU-Verdragen die de Europese Commissie haar bevoegdheid om wetgeving te initiëren zou ontnemen en de EU zou veranderen in een losse samenwerking van lidstaten.

Drie diplomaten en deskundigen zeiden dat Meloni waarschijnlijk aan het berekenen was hoe ze de grootste invloed zou krijgen op de vorm van de volgende Europese Commissie.

Le Pen's RN heeft waarschijnlijk een groter contingent Europese wetgevers dan Meloni's partij. Als zij in de ECR zouden zitten, zou de Italiaanse leider invloed verliezen.

"(Le Pen) is een rivaal. Ze heeft er geen belang bij om de wolf in haar midden toe te laten," zei Gilles Ivaldi, een specialist in Europese extreem-rechtse partijen aan de Sciences Po Universiteit in Parijs.

Meloni's ECR fractie heeft gesprekken gevoerd met de Hongaarse premier Viktor Orban, die nauwe banden onderhoudt met Moskou, zo vertelden twee Europese diplomaten en een ECR bron aan Reuters. De opname van Orban zou ECR meer gewicht geven zonder haar leiderschap in gevaar te brengen.

Le Pen zou wel eens het grootste deel van de stemmen in Frankrijk kunnen winnen, maar in Brussel aan de zijlijn blijven staan en verstoken blijven van enige betekenisvolle macht op EU-niveau. Toch zeiden analisten dat veel Franse kiezers een sterke opkomst van Le Pen door een nationale bril zouden zien.

"Dit zou de toon zetten voor de presidentsverkiezingen van 2027 en Le Pen tot de potentiële volgende Franse president kunnen maken," schreven onderzoekers van de denktank ECFR. (Geschreven door Michel Rose; aanvullende rapportage door Sarah Marsh in Berlijn; Redactie door Daniel Flynn)