AIRBUS SE 
Het telefoontje kwam in maart, weken nadat Canada de gelederen met zijn bondgenoten had verbroken en sancties op het strategische metaal had ingesteld. Dit baarde lucht- en ruimtevaartbedrijven onder leiding van het in Frankrijk gevestigde Airbus zorgen, die nog steeds afhankelijk zijn van Russische leveringen om hun fabrieken in Canada en elders van energie te voorzien.
"President Macron heeft veel moeite gedaan om premier Trudeau over te halen een vrijstelling te verlenen voor de Europese lucht- en ruimtevaart", vertelde een bron dicht bij het Franse voorzitterschap aan Reuters. Op alle niveaus werden talrijke boodschappen doorgegeven, benadrukte hij.
Een Canadese bron zei dat Emmanuel Macron het onderwerp had aangesneden tijdens een gesprek met Justin Trudeau op 29 maart, ter voorbereiding van het bezoek van de Franse premier Gabriel Attal, die de kwestie ook had besproken tijdens zijn bezoek aan Canada.
Aanvankelijk was Ottawa onwrikbaar, maar in de dagen daarna verzachtte het zijn standpunt en verleende het met name Airbus vrijstellingen. Dit veroorzaakte een politieke controverse en leidde tot kritiek van de Oekraïense ambassadeur.
"Het was niet gemakkelijk om de sancties opgeheven te krijgen. Ik denk dat als de Franse regering het niet op dit niveau had aangekaart, we vrij standvastig waren gebleven", zei de Canadese bron, die net als de anderen op voorwaarde van anonimiteit sprak.
"VOLLEDIG VERRAST"
Deze inspanningen op het hoogste niveau om de zendingen van Russisch titanium te behouden, tonen aan hoe moeilijk het voor Westerse landen is om Rusland te sanctioneren voor zijn oorlog tegen Oekraïne zonder de toeleveringsketens van enkele van hun meest gevoelige industrieën te beschadigen.
Het Russische VSMPO-AVISMA is van oudsher de grootste producent van titanium voor de ruimtevaart. Door zijn sterkte en lichtheid is het een ideaal materiaal voor onderdelen die tijdens de vlucht de zwaarste belastingen ondergaan, zoals motoronderdelen en landingsgestellen voor grote straalvliegtuigen.
De weinig opgemerkte beslissing van Canada om de import van VSMPO te verbieden viel samen met de tweede verjaardag van de invasie van Moskou in Oekraïne en verraste de lucht- en ruimtevaartindustrie, volgens verschillende bronnen die bij de besprekingen betrokken waren.
Terwijl het Westen steeds meer sancties tegen Moskou heeft ingesteld, had het eerder vermeden om de toegang tot VSMPO-legeringen en smeedstukken te blokkeren uit angst om zijn eigen vliegtuigbouwers te schaden.
De telefoontjes naar Ottawa begonnen "onmiddellijk, letterlijk dezelfde dag", zei een tweede Canadese bron.
Airbus bevond zich in de frontlinie. Al het landingsgestel voor zijn vlaggenschip, de A350-1000, komt uit één enkele fabriek in Ontario.
Zonder dit landingsgestel kan Airbus zijn plannen niet voltooien om de productie te verhogen van Europa's grootste tweemotorige straalvliegtuig, dat na een langzame start steeds intensiever concurreert met Boeings rivaal de 777X.
"Airbus was een van de sterkste lobbyisten en dat deden ze ook via de Franse regering," zei de eerste Canadese bron. Airbus en Franse ambtenaren weigerden commentaar te geven.
DOMINO-EFFECT
De Amerikaanse lucht- en ruimtevaartgigant RTX gaat het landingsgestel van de A350-1000 bouwen in de 37.000 m² grote fabriek van dochteronderneming Collins Aerospace in Oakville, buiten Toronto.
Geconfronteerd met de beslissing van Ottawa om het gebruik van Russisch titanium te bestraffen, heeft Collins zijn aankopen opgeschort, aldus de bronnen.
In april heeft het bedrijf een last van $175 miljoen genomen om nieuwe leveringen te dekken, wat gedeeltelijk verband houdt met de Canadese sancties. RTX weigerde commentaar te geven.
Analisten wijzen erop dat Airbus meer blootgesteld is aan Russisch titanium dan Boeing, dat in maart 2022 aankondigde dat het was gestopt met het rechtstreeks kopen van titanium uit Rusland.
Maar net als Airbus koopt Boeing landingsgestellen van Canadese makelij voor zijn 787 Dreamliner. Twee industriële bronnen zeiden dat de fabriek in Toronto-area van het Franse Safran ook titanium van VSMPO gebruikt.
Safran zei vorige maand dat het zijn eigen vrijstelling van Canadese sancties had gekregen, zonder verdere details te geven.
"Boeing betrekt titanium momenteel voornamelijk uit de Verenigde Staten (...) en we blijven stappen ondernemen om de continuïteit op lange termijn te waarborgen," zei een woordvoerder.
Ottawa is nu van mening dat ambtenaren die op zoek zijn naar manieren om Rusland te straffen misschien te ver zijn gegaan, zei de eerste Canadese bron.
"Deze oorlog is nu twee jaar oud, men zoekt naar elke mogelijke hefboom om druk uit te oefenen. Ze keken naar de gegevens en zeiden 'We denken dat we dit kunnen doen' en het bleek dat we wat aanpassingen moesten doen."
Met zijn derogaties heeft Ottawa bedrijven drie jaar de tijd gegeven om alternatieven te vinden, zei een bron dicht bij de maatregelen.
Maar de druk om de aanvoer te diversifiëren zal waarschijnlijk toenemen. Het Ukrainian Canadian Congress, een Canadese pro-Oekraïense organisatie, heeft de regering opgeroepen om de uitzonderingen af te schaffen en wil dat bondgenoten de sancties kopiëren.
"Het probleem is dat het jaren duurt om een nieuwe titaniumfabriek te bouwen, en certificering kan één tot twee jaar duren," zegt Kevin Michaels, directeur van AeroDynamic Advisory, een Amerikaans adviesbureau dat gespecialiseerd is in lucht- en ruimtevaart.
Airbus zei dat het intensief bezig was om zijn afhankelijkheid te verminderen, maar weigerde een nieuwe streefdatum te geven.
" (Geschreven door Tim Hepher; Nicolas Delame, bewerkt door Blandine Hénault)
