De twee kamers van het Zwitserse parlement stemden tegen de 109 miljard Zwitserse frank (122,82 miljard dollar) steun van de regering voor de deal tussen de twee grootste banken van het land.

De nederlaag is symbolisch omdat de fusie niet kan worden veranderd, maar het is een klap voor de regering in een verkiezingsjaar en maakt het moeilijker om brede steun onder de bevolking te krijgen voor de grootste bedrijfsredding in de Zwitserse geschiedenis.

Het gebruik van noodwetten, waarbij aandeelhouders en parlementariërs geen inspraak hebben, zal ook het aanzien van de Zwitserse financiële sector in het buitenland schaden, aldus analisten, vooral nu het land te maken krijgt met toenemende concurrentie van andere financiële centra zoals Singapore.

Het Zwitserse politieke model staat momenteel onder druk, aldus politicoloog Michael Hermann, directeur van opinieonderzoeker Sotomo, en hij voegde eraan toe dat de buitenlandse perceptie van Zwitserland als bedrijfsvriendelijk en als financiële veilige haven zou kunnen worden ondermijnd.

"De legitimiteit van de Zwitserse politiek is verzwakt, mensen die zich tijdens de COVID zorgen maakten over een te machtige regering zullen hun vrees bevestigd zien", aldus Hermann.

"Dit is schadelijk voor het vertrouwen in de democratie - het parlement zegt nee, maar de noodkredieten gaan toch door."

Uit een recente opiniepeiling van Sotomo bleek dat tweederde van de bevolking tegen de overname van Credit Suisse door UBS was, terwijl een derde van de respondenten boos was dat de noodwetten waren gebruikt om het parlement te omzeilen.

De zaak heeft de steun voor populistische rechtse groeperingen zoals de anti-immigrantenpartij van het Zwitserse volk (SVP) en de libertaire beweging Aufrecht Schweiz al doen toenemen bij de lokale verkiezingen sinds de overname. Beide partijen willen winst boeken bij de nationale verkiezingen in oktober.

PARLEMENT "OMZEILD

De Credit Suisse/UBS-fusie was de eerste keer dat het parlement zijn steun onthield aan noodwetten die bedoeld zijn om crises snel aan te pakken.

De in 2000 ingevoerde mogelijkheid om zonder parlementaire goedkeuring te handelen, werd tijdens de COVID-pandemie gebruikt om beperkingen op te leggen en vorig jaar opnieuw om een Zwitserse energieproducent een kredietlijn te verstrekken.

In de aanloop naar de fusie tussen UBS en Credit Suisse vorige maand kon een subgroep van zes parlementsleden op grond van de Zwitserse noodwet een kabinetsplan goedkeuren om financiële steun te verlenen namens het wetgevende orgaan, tot woede van de bijna 250 wetgevers, die geen inspraak hadden.

De Zwitserse minister van Financiën, Karin Keller-Sutter, verdedigde het gebruik van de noodbevoegdheden door te zeggen dat Zwitserland geen "nooddictatuur" is.

"We doen het niet voor de lol. We wisten echt niet wat we anders moesten doen", zei Keller-Sutter deze week tijdens een stormachtige spoedzitting tegen het parlement. "De noodwet is gebaseerd op de federale grondwet en ik denk niet dat het juist is om te zeggen dat het onwettig is."

Wetgevers waren onthutst.

"Het is geen geweldig moment geweest voor de Zwitserse democratie. Het is verschrikkelijk dat het parlement in deze positie is gebracht en in feite is omzeild," zei Roger Nordmann, leider van de sociaaldemocratische fractie in het Zwitserse lagerhuis tegen Reuters.

De Zwitserse regering zei dat ze rekening zou houden met de afwijzing door het parlement, maar benadrukte dat het succes van de overname van de op één na grootste bank van Zwitserland - bedoeld om een financiële ineenstorting te voorkomen - van het grootste belang is.

Volgens deskundigen uit de sector is het onwaarschijnlijk dat politici de deal zullen wijzigen, waarbij UBS de vrije hand krijgt om te bepalen hoeveel banen er verdwijnen en wat er gebeurt met de waardevolle binnenlandse retailbankingactiviteiten van Credit Suisse.

Zwitserse media hebben gemeld dat de overname ertoe kan leiden dat de gecombineerde bank haar Zwitserse personeelsbestand met 30% inkrimpt, wat 11.000 banen kan kosten.

"Ondanks de woede willen de meeste beleidsmakers niet ingrijpen in de fusie, het risico creëren en dragen dat de fusie niet slaagt", aldus Hans Gersbach, mededirecteur van het economische onderzoeksinstituut KOF aan de ETH Zürich.

"Politici wilden misschien hun afkeuring laten blijken over wat er gebeurde, maar ze willen niet dat de overname van UBS mislukt."

In het plan van het zevenkoppige Zwitserse kabinet, waarin leden van vier politieke partijen zitting hebben, wordt uiteindelijk 209 miljard Zwitserse frank aan staatsgaranties en steun van de centrale bank verstrekt.

Het bedrag komt overeen met ongeveer een kwart van de volledige economische productie van Zwitserland, en omvat noodliquiditeitsinjecties en een toezegging van de staat om tot 9 miljard frank aan verliezen van UBS op te vangen.

Peter Kunz, een expert in economisch recht aan de Universiteit van Bern, zei dat de wetgevers uiteindelijk niet in staat waren om de overeenkomst te veranderen.

"In Zwitserland kloppen we onszelf vaak op de rug dat we de oudste democratie ter wereld hebben. Toch beslisten zeven mensen over 250 miljard frank steun, een onvoorstelbaar groot bedrag," zei hij.

"En het parlement heeft er niets over te zeggen. Het gebruik van dergelijke noodwetgeving, waarbij de antitrustregels buiten werking worden gesteld, is een probleem voor de Zwitserse democratie en rechtsstaat. Het stelt de Zwitserse democratie ter discussie."

($1 = 0,8875 Zwitserse frank)