Bij S&D Blech, een producent van machineonderdelen, gaat het hoofd van de slijpeenheid met pensioen. Door het nijpende tekort aan arbeidskrachten in Duitsland zijn er weinig kandidaten om het geschoolde, maar vuile en gevaarlijke handwerk op zich te nemen en daarom zal het bedrijf hem vervangen door een robot.

Andere kleine en middelgrote bedrijven schakelen ook over op automatisering nu de naoorlogse Duitse "babyboom"-generatie geleidelijk uit het arbeidsproces stapt en de krapte op de arbeidsmarkt steeds nijpender wordt.

In juni waren er zo'n 1,7 miljoen Duitse banen onvervuld, zo blijkt uit officiële gegevens. De Duitse Kamer van Koophandel en Industrie (DIHK) zegt dat meer dan de helft van de bedrijven moeite heeft om vacatures te vervullen, wat de groei van Europa's grootste economie naar schatting bijna 100 miljard euro (109 miljard dollar) per jaar kost.

Directeur Henning Schloeder noemde deze trend als verklaring voor het feit dat S&D Blech al een aantal jaren automatisering en digitalisering nastreeft: "Dit zal de toch al moeilijke situatie op het gebied van geschoolde arbeid nog verder verslechteren, vooral in de productie en de ambachten."

Het vinden van een nieuw hoofd van de slijpeenheid was moeilijk "niet alleen vanwege alle ervaring die hij heeft, maar ook omdat het een slopende baan is die niemand meer wil doen", vertelde Schloeder aan Reuters.

Machinaal slijpen gaat gepaard met grote hitte en voortdurend lawaai, terwijl de vonken die vrijkomen gevaarlijk kunnen zijn.

Meer werkende vrouwen en een toename van immigratie hebben geholpen om de demografische veranderingen van de afgelopen jaren in Duitsland te compenseren.

Maar nu de babyboomers met pensioen gaan en een nieuwe cohort - veel kleiner door de lage geboortecijfers - toetreedt tot de beroepsbevolking, verwacht het Federale Werkgelegenheidsagentschap dat de pool van werknemers tegen 2035 met 7 miljoen mensen zal krimpen.

Met soortgelijke verschuivingen die andere ontwikkelde economieën beïnvloeden, zal de impact van geavanceerde automatiseringstechnologieën, van robotica tot AI, op grote schaal voelbaar zijn, aldus Nela Richardson, hoofdeconoom bij de wereldwijde dienstverlener op het gebied van salarisadministratie en HR-diensten ADP.

"Op de lange termijn zijn al deze innovaties een game-changer voor de wereld van werk. Iedereen zal zijn werk anders gaan doen," zei ze tegen Reuters.

Door zware investeringen in automatisering door autofabrikanten en andere industriële giganten is Duitsland nu al de op drie na grootste markt voor robots ter wereld, en de grootste in Europa.

Maar nu robots goedkoper en gemakkelijker te bedienen worden, worden ze ook gebruikt door de vaak door families gerunde Mittelstand-bedrijven die de economische ruggengraat van het land vormen, van fabrikanten zoals S&D Blech tot bakkerijen, wasserijen en supermarkten.

Volgens de International Federation of Robotics zijn er vorig jaar ongeveer 26.000 robots geïnstalleerd in Duitsland - een aantal dat pas in 2018 werd overtroffen, voordat de COVID-19 pandemie de gemiddelde jaarlijkse groei van 4% afremde.

"Robots maken het voortbestaan mogelijk van bedrijven die hun toekomst in gevaar zien komen door personeelstekorten," zei Ralf Winkelmann, directeur van FANUC Duitsland, dat ongeveer de helft van zijn robots van Japanse makelij verkoopt aan kleine en middelgrote ondernemingen.

Ralf Hartdegen, wiens adviesbureau bedrijven begeleidt bij dit soort omschakelingen, zei dat bedrijven die graag willen automatiseren maar geen mensen willen ontslaan, hun plannen steeds meer baseren op het afstoten van werknemers door pensionering.

Het familiebedrijf ROLEC, dat systemen voor de bescherming van industriële elektronica en besturingsapparatuur produceert, kocht vorig jaar zijn eerste robot, zodat de productie 's nachts door kan gaan. Het bedrijf heeft al een tweede machine aangeschaft en is van plan om te blijven investeren in automatisering.

"Het is geweldig als je 's ochtends het licht aandoet en de onderdelen in de opslagcontainer zitten en verwerkt zijn," vertelde CEO Matthias Rose aan Reuters.

De toenemende automatisering weerspiegelt ook het feit dat robots gemakkelijker te gebruiken zijn geworden, zonder dat er programmeerkennis voor nodig is. De meeste worden nu geleverd met een Human Machine Interface, een touchscreen dat lijkt op een smartphone, aldus Florian Andre, medeoprichter van SHERPA Robotics, een start-up die zich richt op bedrijven met tussen de 20 en 100 werknemers.

Zelfs werknemers en vakbonden, die ooit bang waren voor banenverlies, staan er steeds positiever tegenover. Uit een enquête die in juni door de robotmarktplaats automatica werd gepubliceerd, bleek dat bijna de helft van de Duitse werknemers robots ziet als een oplossing voor het tekort aan arbeidskrachten.

Rose van ROLEC zei dat het bedrijf in 2022 voor het eerst automatiseerde toen een grote orderachterstand betekende dat werknemers overuren moesten maken en op zaterdag moesten werken. "Het was een goede uitgangssituatie voor onze eerste robot, omdat hij werd gezien als een helper in plaats van als concurrentie," voegde hij eraan toe.

Een woordvoerder van de machtige Duitse vakbond IG Metall zei dat robots die worden ingezet als onderdeel van een bedrijfsstrategie voor de lange termijn, in plaats van om snel kosten te besparen, kunnen helpen om het werk "gezonder, interessanter en veiliger" te maken.

Vrachtwagen- en busfabrikant Daimler Truck maakt op grote schaal gebruik van robotica, met name om te helpen met zwaar tillen en andere uitdagingen voor de fysieke gezondheid van werknemers.

"Maar er is niets flexibeler dan een mens," zei Matthias Krust, hoofd van de ondernemingsraad van het bedrijf.

"Hoe complexer de productie, hoe gedifferentieerder, hoe moeilijker het wordt om robots te gebruiken."