Een verandering in corporate governance heeft bijgedragen aan de heropleving van de eens zo magere Japanse aandelenmarkt. Nu willen beleggers zien of de verandering echt is.

De Nikkei-index verbrijzelde vorige week zijn hoogste punt ooit en bereikte een niveau dat niet meer was gezien sinds de activabubbel van december 1989 - en blijft terrein winnen.

Overzeese beleggers zijn verantwoordelijk voor een groot deel van de aankopen. Dit betekent een grote verschuiving voor Japan, dat lange tijd werd gezien als onverschillig tegenover aandeelhouders, vooral buitenlandse aandeelhouders met zorgen over het bestuur rond kruisparticipaties, het gebrek aan onafhankelijke bestuurders en weerstand tegen overnamebiedingen.

Hoewel Japan al minstens tien jaar bezig is met het verbeteren van het bestuur, kreeg de inspanning vorig jaar een flinke impuls toen de beurs van Tokio bedrijven opriep om de kapitaalefficiëntie te verbeteren.

De beurs publiceert nu maandelijks een lijst van bedrijven die vrijwillig plannen bekend hebben gemaakt om hun gebruik van kapitaal te verbeteren - waardoor bedrijven die dat niet doen, aan de schandpaal worden genageld.

"De bestuursproblemen in Japan, het soort dingen waar buitenlandse beleggers op wezen, zijn geleidelijk verbeterd," zei Kentaro Takayanagi, de directeur van Nihonbashi Value Partners en een ervaren vermogensbeheerder.

"We willen zien of deze trend goed doorzet of uitdooft als een kortstondige hoop. Ik denk dat het waarschijnlijk zal aanhouden," zei hij.

Positieve ontwikkelingen zijn onder andere de toenemende aanwezigheid van externe bestuurders in raden van bestuur en de afbouw van de kruisparticipaties die het management doorgaans beschermden tegen beleggers, zei Takayanagi.

Het afgelopen jaar is de Nikkei met 46% gestegen, inclusief dividenden. In dollar uitgedrukt is dat een rendement van 33%, waarmee de S&P 500 29% voorblijft en andere grote markten achter zich laten.

De Nikkei heeft zeker geprofiteerd van een aantal meevallers: aantrekkelijke waarderingen, de winststijging door een zwakkere yen en een toenemende vraag van fondsen die hun blootstelling aan China afbouwen.

Maar het is de bestuurshervorming die beleggers heeft wakker geschud, zelfs in die mate dat regelgevers in Zuid-Korea een soortgelijk programma willen invoeren.

"Niemand gebruikte het woord governance in 1989," herinnert Ken Shibusawa, voorzitter van Commons Asset Management en lid van een adviescommissie van premier Fumio Kishida, zich.

De hervorming maakte deel uit van de "drie pijlen" van het "Abenomics"-project van voormalig premier Shinzo Abe, dat tien jaar geleden werd gelanceerd om de Japanse economie nieuw leven in te blazen, en werd toegejuicht door beleggers die de Nikkei in 2013 met meer dan 50% lieten stijgen.

De vooruitgang bleef echter uit en er volgden matige rendementen - tot nu, met een stijging van 28% van de Nikkei vorig jaar, de grootste jaarlijkse stijging sinds 2013. Op sommige gebieden blijven hervormingen een werk in uitvoering, zoals de inspanningen om meer vrouwen in raden van bestuur te krijgen.

LAGE WAARDERINGEN

De richtlijnen van de beurs in Tokio zijn bedoeld om de waarderingen op te krikken - zo'n 44% van de 1.656 bedrijven in de topsectie van de beurs werd eind vorig jaar nog steeds onder de waarde van hun activa verhandeld, een uitschieter voor de grote ontwikkelde markten.

Een snelle oplossing was het terugkopen van meer aandelen. Bedrijven hebben plannen aangekondigd om tot nu toe een recordbedrag van 9,3 biljoen yen ($62 miljard) aan aandelen terug te kopen in het jaar dat eindigt in maart, volgens JPMorgan.

Maar bedrijven pakken ook de volgens beleggers diepere, structurele problemen aan.

Buitenlandse beleggers geloven dat Japan nu een "grote herstructurering van de bedrijfsproductiviteit doormaakt", aldus Naka Matsuzawa, hoofd Japanse macrostrateeg bij Nomura.

Analisten bij Jefferies zijn zo positief over de vooruitzichten dat ze geloven dat het land de overgang maakt naar een "gouden eeuw" na de "verloren decennia" van weleer.

Hoewel de kruisparticipaties die traditioneel worden gebruikt om zakelijke banden te verstevigen en potentiële overnames te blokkeren al jaren afnemen, is de druk nu groter.

Bedrijven zijn verplicht om uit te leggen waarom zij kruisparticipaties aanhouden en sommige vermogensbeheerders stemmen nu tegen bestuursleden van bedrijven met grote aandelenbelangen.

ONGEVRAAGDE BIEDINGEN

Veteranen van de Japanse aandelenmarkt zeggen dat de verschuiving niet alleen numeriek is.

Mike Allen, nu onderzoeksdirecteur bij Azabu Research in Tokio, herinnert zich een veel andere toon in de markt toen hij zijn carrière begon als analist in de consumentensector bij Barclays in Tokio in 1987.

"Analistenvergaderingen waren toen stil. Niemand stelde vragen nadat het bedrijf de presentatie had gegeven. Ze vroegen om vragen en die waren er niet," zei hij.

"En nu is de vraag- en antwoordsessie het grootste deel van de vergadering."

Bedrijven staan ook onder druk om hun dochterondernemingen te verkopen of van de beurs te halen, wat de weg heeft vrijgemaakt voor sommige spin-offs naar private equity.

Nieuwe overheidsrichtlijnen die vorig jaar zijn uitgebracht over fusies en overnames hebben geholpen om iets van de hardnekkige weerstand tegen ongevraagde overnames weg te nemen.

Sindsdien hebben zowel Nidec als Dai-ichi Life Holdings een ongevraagd bod uitgebracht - iets wat ooit ondenkbaar was.

Tot nu toe hebben de meeste veranderingen zich voorgedaan bij grotere bedrijven. Een voorbeeld is Hitachi, dat op agressieve wijze dochterondernemingen heeft verkocht in een poging om zichzelf om te vormen tot een digitaal dienstverlenend bedrijf.

In de afgelopen vijf jaar zijn de aandelen met ongeveer 317% teruggekeerd, inclusief dividenden, vergeleken met een rendement van iets meer dan 100% voor de Nikkei.

Wat minder duidelijk is, is hoe en wanneer de verandering bij kleinere bedrijven wortel zal schieten. Het is ook onduidelijk hoeveel geduld buitenlandse beleggers hebben.

Een voortdurende strijd over NEC's afwijzing van meerdere overnameaanbiedingen van private-equityfondsen voor haar beursgenoteerde dochteronderneming Japan Aviation Electronics Industry suggereert dat er nog steeds weerstand is tegen veranderingen in het bestuur.

De volgende etappe van de rally zal afhangen van bedrijven die meer winstgroei realiseren of hervormingen doorvoeren, aldus Ilan Furman, chief investment officer bij Bridgewise.

In het laatste geval zal de impact van de bestuurshervormingen "veel langer op zich laten wachten dan de krantenkoppen over de plannen," zei hij. ($1 = 150,1700 yen) (Verslaggeving door Makiko Yamazaki en Rae Wee; aanvullende rapportage door Daniel Leussink, Rocky Swift en Tom Westbrook; Tekst door David Dolan; Bewerking door Sonali Paul)