De afgelopen maanden is het vertrouwen gewekt dat de inflatie in de ontwikkelde wereld, veroorzaakt door schokken zoals de pandemie van het coronavirus en de oorlog in Oekraïne, zijn hoogtepunt heeft bereikt en begint af te nemen.

Maar de inflatie is niet verdwenen, en beleidsmakers in Frankfurt, Londen en Washington, die verantwoordelijk zijn voor het toezicht op een groot deel van de wereldeconomie, staan nu voor de moeilijke taak om te bepalen hoeveel verder het monetaire beleid moet worden aangescherpt nu de recessie in het Verenigd Koninkrijk en de eurozone aanhoudt en volgend jaar de Verenigde Staten bedreigt.

Deze beslissingen zullen de wereldeconomie in 2023 vormgeven, de wisselkoersen en handelsvoorwaarden beïnvloeden en, zoals sommige internationale functionarissen hebben gewaarschuwd, het risico van een meer dan noodzakelijke correctie inhouden als zij het bij het verkeerde eind hebben.

"De economie van de eurozone kan in het lopende en het volgende kwartaal krimpen als gevolg van de energiecrisis, de grote onzekerheid, de afzwakkende mondiale economische activiteit en de strengere financieringsvoorwaarden", aldus de Europese Centrale Bank in een beleidsverklaring van donderdag, waarin zij haar belangrijkste rentetarieven met een half procentpunt verhoogt en stelt dat die tarieven "nog aanzienlijk en gestaag moeten stijgen", zelfs ondanks de economische vertraging.

De verklaring duwde de euro hoger ten opzichte van de dollar, terwijl de Amerikaanse aandelenmarkten voor de tweede dag verkochten na wat werd opgevat als een havikistische toon van Fed-voorzitter Jerome Powell in zijn persconferentie op woensdag na een tweedaagse beleidsvergadering. De beleidsbewegingen en de boodschappen van de Fed, ECB en Bank of England blijven op hetzelfde spoor lopen, nu de functionarissen zich voorbereiden op wat een van de moeilijkste oproepen in het monetaire beleid is: het aanscherpen van de kredietvoorwaarden in een recessie.

Het Verenigd Koninkrijk zal "naar verwachting voor langere tijd in een recessie verkeren", aldus de Bank of England in een verklaring van donderdag, waarin de beleidsdoelstelling wordt verhoogd van 3% naar 3,5% en wordt aangegeven dat er waarschijnlijk meer verhogingen zullen volgen.

"Verdere verhogingen ... kunnen nodig zijn voor een duurzame terugkeer van de inflatie" naar de 2%-doelstelling van de centrale bank, aldus de BoE, waarbij functionarissen beloven "krachtig te reageren" als de inflatie sneller of hardnekkiger blijkt dan verwacht.

OP KOERS BLIJVEN

Alle drie de centrale banken hebben het tempo van hun renteverhogingen vertraagd. De verhogingen van de leenkosten met een half procentpunt deze week zijn een stap terug ten opzichte van de verhogingen met 75 basispunten die de beleidsmakers goedkeurden toen de inflatie in de loop van het jaar escaleerde.

Maar de Fed, ECB en BoE deden ook moeite om het publiek en de financiële markten te vertellen dat ze geen beloftes deden over waar dat stoppunt zou kunnen liggen - een poging om de verwachtingen in toom te houden, met name bij beleggers die uitkijken naar tekenen van een pauze bij de centrale bank of zelfs een overgang naar renteverlagingen.

Dat zal niet gebeuren, zeiden de centrale bankiers deze week, totdat het duidelijk is dat de inflatie een duurzame daling vertoont ten opzichte van het huidige niveau van ongeveer 6% in de Verenigde Staten en meer dan 10% in het Verenigd Koninkrijk en de eurozone.

"Voortdurende verhogingen zullen nodig zijn om een monetaire beleidskoers te bereiken die voldoende restrictief is om de inflatie op termijn terug te brengen naar 2%", aldus de Fed in een beleidsverklaring van woensdag, waarin de daggeldrente werd verhoogd tot een bandbreedte tussen 4,25% en 4,5% en waarin werd voorspeld dat deze tegen eind volgend jaar zou stijgen tot ten minste een niveau tussen 5% en 5,25%.

De prognoses van de individuele beleidsmakers van de Fed lieten een nog hogere tendens zien, waarbij zeven van de 19 beleidsmakers al de noodzaak inzagen van een extra renteverhoging van een kwart of een half procentpunt.

"We blijven op koers tot de klus geklaard is", zei Powell tegen verslaggevers na de beleidsvergadering, de laatste van dit jaar.

De kwestie waarmee Powell en zijn collega's in Frankfurt en Londen in 2023 wellicht steeds meer te maken zullen krijgen, is de stijgende kostprijs van hun renteverhogingen in termen van trage of negatieve groei en meer werkloosheid.

De Verenigde Staten bevinden zich momenteel niet in een recessie, maar economen verwachten dat er volgend jaar ten minste een milde recessie zal ontstaan. Nieuwe prognoses van Fed-functionarissen op woensdag kwamen dicht bij de erkenning van die waarschijnlijkheid: de groei zal naar verwachting vertragen tot een lauwe 0,5% in 2023 en de werkloosheid zal bijna een vol procentpunt stijgen.

Als Amerikaanse functionarissen het nu eens zijn over de koers van het monetaire beleid in 2023, tonen nieuwe prognoses een enorme verdeeldheid tegen 2024 over het "passende" niveau van de federal funds rate, waarbij de ene functionaris van de Amerikaanse centrale bank het nog steeds boven de 5,5% ziet, en de andere zo laag als 3%.

Tussen nu en dan moet de wereld wellicht een wereldwijde recessie doorstaan, de aanhoudende gevolgen van de oorlog in Oekraïne opvangen, de onzekerheid in verband met het nieuwe COVID-19-beleid van China en eventuele onverwachte schokken buiten die van een strenger monetair beleid zelf.

De basisverwachting is een "relatief ondiepe wereldwijde recessie" die nu begint en duurt tot medio 2023, schreef Adam Slater, hoofdeconoom bij Oxford Economics, in een notitie. Maar dalingen op de financiële en vastgoedmarkten, precies die delen van de economie waar het effect van het monetaire beleid het meest direct voelbaar is, wijzen op een "aanzienlijk risico van een iets diepere recessie ... misschien nog verergerd door de beperkte manoeuvreerruimte van beleidsmakers die worstelen met grote begrotingstekorten en hoge inflatie".