Kaliningrad, dat grenst aan staten van de Europese Unie en voor de meeste goederen afhankelijk is van spoorwegen en wegen door Litouwen, is sinds 17 juni afgesneden van een deel van het vrachtvervoer vanuit het vasteland van Rusland, als gevolg van sancties die door Brussel zijn opgelegd.

Europese ambtenaren zijn in gesprek over het vrijstellen van het gebied van de sancties, die tot nu toe industriële goederen zoals staal hebben getroffen, waardoor de weg wordt vrijgemaakt voor een overeenkomst begin juli als EU-lid Litouwen zijn bedenkingen laat varen, zeiden de personen, die niet bij naam genoemd wilden worden omdat de besprekingen privé zijn.

De ruzie over het isolement van de Russische exclave stelt de vastberadenheid van Europa op de proef om de sancties te handhaven die na de Russische invasie in Oekraïne werden opgelegd, en doet de vrees voor een escalatie toenemen nadat andere beperkingen Rusland ertoe dwongen zijn schuld niet af te lossen.

Hoewel de Westerse mogendheden hebben toegezegd voor Oekraïne op te komen, en deze week zowel op de G7-top als op de NAVO-top hun vastbeslotenheid hebben herhaald, blijkt het voor Europa moeilijk om zowel aan de strenge sancties vast te houden als een verdere escalatie met Rusland te voorkomen.

Daarom zoeken Europese ambtenaren, met de steun van Duitsland, naar een compromis om een van hun vele conflicten met Moskou op te lossen, zei een van de mensen.

Als de traditionele route voor Russische goederen naar Kaliningrad, eerst via zijn bondgenoot Wit-Rusland en dan Litouwen, niet hersteld wordt, vreest de Baltische staat dat Moskou militair geweld zou kunnen gebruiken om een landcorridor door zijn grondgebied te ploegen, zei de persoon.

Duitsland, ondertussen, heeft soldaten gestationeerd in Litouwen en zou in een confrontatie aan de zijde van zijn NAVO-bondgenoten kunnen worden gezogen als dat zou gebeuren.

De grootste economie van Europa is ook sterk afhankelijk van de invoer van Russisch gas en zou kwetsbaar zijn voor een vermindering van de stromen als het geschil over Kaliningrad zou escaleren.

"We moeten de realiteit onder ogen zien," zei een persoon met directe kennis van de EU-besprekingen, die Kaliningrad omschreef als "heilig" voor Moskou.

"(Poetin) heeft veel meer invloed dan wij. Het is in ons belang om een compromis te vinden," zei hij, en hij gaf toe dat de uiteindelijke uitkomst oneerlijk kan lijken.

COMPROMISAKKOORD

Een woordvoerder van het Litouwse ministerie van Buitenlandse Zaken zei dat het met de Europese Commissie zal blijven overleggen over de toepassing van sancties en dat een eventuele wijziging door het blok de Baltische staat niet apart mag behandelen.

"Sancties moeten worden gehandhaafd, en eventuele besluiten mogen de geloofwaardigheid en de doeltreffendheid van het sanctiebeleid van de EU niet ondermijnen," zei de woordvoerder.

"Aangezien doorvoer van Kaliningrad via verschillende EU-lidstaten mogelijk is, kan de uitleg van de Europese Commissie over de uitvoering van de EU-sancties (...) niet beperkt blijven tot Litouwen."

Een woordvoerder van de Europese Commissie wees op haar verklaring van 22 juni dat Litouwen de EU-beperkingen uitvoert en dat de aanvoer van essentiële goederen naar Kaliningrad ongehinderd blijft.

Een van de mensen met directe kennis van de zaak zei te verwachten dat tegen 10 juli een compromis zou worden gevonden en een tweede persoon zei dat het volgende week zou kunnen worden aangekondigd.

Een compromis zou kunnen inhouden dat het vrachtverkeer tussen Rusland en Kaliningrad wordt vrijgesteld van de EU-sancties, omdat het niet tot de normale internationale handel wordt gerekend omdat de exclave deel uitmaakt van Rusland, aldus een van die personen.

Die concessie zou alleen kunnen worden gedaan op voorwaarde dat de gesanctioneerde vracht in Kaliningrad wordt gebruikt en niet wordt uitgevoerd via zijn haven, waar de Russische Oostzeevloot zijn hoofdkwartier heeft.

Dat zou moeilijk te garanderen zijn en zou Litouwen, dat tot taak heeft de eindbestemming van de goederen te bepalen, op ramkoers met Rusland kunnen brengen, aldus de persoon.

Een andere persoon zei dat men op humanitaire gronden een uitzondering zou kunnen maken voor Kaliningrad, dat ingeklemd ligt tussen Litouwen, Polen en de Oostzee.

Hij zei echter dat Litouwen ernstige bedenkingen had bij het doen van wat gezien zou kunnen worden als een concessie aan Moskou.

ALCOHOL EN CEMENT

Litouwen, dat vroeger vanuit Moskou werd geregeerd, is nu een van de felste critici van Rusland in de Europese Unie en is in conflict geraakt met ambtenaren in Duitsland en Brussel, die de ruzie willen bezweren.

Tot nu toe verhinderen de EU-sancties tegen Rusland het vervoer van ijzer, staal en metalen naar Kaliningrad door de EU-staten.

De lijst van gesanctioneerde goederen zal vanaf 10 juli worden uitgebreid met cement en alcohol, in augustus met steenkool en in december met olieproducten zoals brandstof. Wanneer de laatste fase ingaat, zal ruwweg de helft van de vracht die vanuit Rusland naar Kaliningrad wordt gezonden, worden gesanctioneerd.

Passagiers noch levensmiddelen worden verboden en Kaliningrad kan nog steeds per vliegtuig of over zee worden bereikt.

Hoewel de Verenigde Staten en de Europese Unie prompt sancties hebben afgekondigd om de toegang van Rusland tot de internationale financiële wereld en zijn verkoop van kolen en olie aan banden te leggen, hebben de strafmaatregelen weinig gedaan om de Russische militaire agressie te temperen.

De laatste weken heeft Moskou Europa ook de loef afgestoken door de gasleveringen te beperken, waardoor Duitsland zich op rantsoenering moet voorbereiden en de escalerende ruzie over Kaliningrad met toenemende bezorgdheid gadeslaat.

Kaliningrad, dat bijna een miljoen inwoners telt, werd van Moskou afgesneden toen Litouwen bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie onafhankelijk werd, en de inwoners moeten over EU-grondgebied reizen om de rest van Rusland over land te bereiken.

Dmitry Medvedev, plaatsvervangend voorzitter van de Russische Veiligheidsraad, zei deze week dat de beperkingen op de verscheping van goederen naar Kaliningrad deel uitmaakten van een Westerse proxy-oorlog en dat Rusland talrijke manieren had om terug te slaan.

"Er zijn vele mogelijkheden, een aanzienlijk deel daarvan is van economische aard en is in staat om de zuurstof af te snijden naar onze Baltische buren die vijandige acties hebben ondernomen," zei hij tegen een Russische krant.

"Er is ook de mogelijkheid om asymmetrische maatregelen te gebruiken, die (...) een kritieke escalatie van het conflict zullen veroorzaken."