Derna, in het oosten van Libië, werd verwoest toen stormwater twee dammen overspoelde en een stortvloed door het centrum van de stad stuurde, waardoor hele wijken in zee verdwenen.

Het is nog niet duidelijk of de afbrokkelende infrastructuur of beslissingen van de autoriteiten hebben bijgedragen aan de ramp en het enorme verlies van duizenden mensenlevens. Maar de risico's voor de stad waren al lang voor de ramp gesignaleerd.

Een academicus publiceerde in 2022 een artikel waarin stond dat herhaalde overstromingen een bedreiging vormden voor de dammen die in een wadi, een gewoonlijk droge rivierbedding, boven de stad waren gebouwd en drong aan op onmiddellijk onderhoud.

"Als er een enorme overstroming plaatsvindt, zal het resultaat catastrofaal zijn voor de mensen in de wadi en de stad," schreef hydroloog Abdelwanees A. R. Ashoor van de Omar Al-Mukhtar Universiteit van Libië.

Inwoners, wiens vertrouwen in welke autoriteit dan ook al lang was aangetast door jarenlange gevechten en geschillen, zeiden ook dat er verwarring was over hoe ze moesten reageren toen de storm Daniël het gebied overspoelde.

"Sommige gebieden kregen instructies om te evacueren, maar sommige mensen reageerden niet," vertelde inwoner Mustafa Salem aan Reuters, zonder details te geven over wie de instructies stuurde.

Libië heeft sinds de opstand van 2011, waarbij de oude alleenheerser Muammar Kadhafi ten val kwam, geen regering meer gehad met een landelijke reikwijdte. Rivaliserende facties hebben het land versplinterd, steden werden tegen elkaar opgezet en staatsfondsen werden door corruptie verduisterd.

Na 2014 splitste het land zich op tussen rivaliserende regeringen in het oosten en het westen. Ondanks een staakt-het-vuren sinds 2020 en enkele pogingen om het land te verenigen, blijft Libië politiek verdeeld.

Tussen de nationale problemen en de meer lokale problemen, "voelt het alsof Derna een van de minst uitgeruste plaatsen is om met zo'n tragedie om te gaan," zegt Tim Eaton van Chatham House in Londen.

Weinig plaatsen in Libië zijn ongeschonden uit het conflict gekomen dat het hele land heeft geteisterd, maar Derna werd bijzonder zwaar getroffen door de gevechten sinds 2014 en door de inname van het land door militanten van Islamitische Staat, die vervolgens werden verdreven door rivaliserende jihadistische groeperingen.

Toen het Libische Nationale Leger (LNA) van de oostelijke bevelhebber Khalifa Haftar de stad in 2019 in handen kreeg, zeiden veel inwoners van Derna dat de oprukkende troepen zowel jihadisten als gewone stadsbewoners straften, aldus Libië-analist Jalel Harchaoui.

De aanhoudende gespannen relatie tussen de inwoners van Derna en de LNA met haar leiderschap in Benghazi kwam aan het licht toen de oostelijke autoriteiten de geplande gemeenteraadsverkiezingen uitstelden na gemelde confrontaties tussen pro-Hafter activisten en hun tegenstanders.

"Derna wordt in Benghazi gezien als een bron van problemen," zei Harchaoui.

FACTIEVORMING EN CORRUPTIE

Nationale verdeeldheid heeft ook bijgedragen aan de problemen van Derna.

Buitenlandse regeringen erkennen de regering van nationale eenheid (GNU) in Tripoli, maar niet de regering in het oosten die het nationale parlement van Libië in Benghazi heeft gekozen.

Hoewel veel regeringen officieel contact hebben met Haftar en het in het oosten gevestigde parlement, zijn er door de verdeeldheid in Libië rivaliserende lagen in het ambtenarenapparaat wanneer er op nationaal niveau wordt gehandeld, inclusief bij het sturen van hulp.

Er zijn echter enkele instellingen die over de politieke scheidslijn heen werken. De Centrale Bank van Libië in Tripoli heeft, zelfs op het hoogtepunt van het conflict, de staatssalarissen betaald en sommige staatsorganen over de frontlinies heen gefinancierd.

En een staakt-het-vuren in 2020, dat volgde op de meest recente grote gevechten, maakte een einde aan interne reisbeperkingen. Libiërs kunnen ongehinderd tussen Tripoli en Benghazi rijden of vliegen.

Maar de oostelijke facties klagen al lang dat ze geen eerlijk deel krijgen van de olierijkdom van Libië. Hoewel de regering in Tripoli staatsfondsen heeft aangeboord voor een deel van de wederopbouw, is er weinig bewijs van ontwikkeling in het oosten.

De Hoge Financiële Commissie, die dit jaar is opgericht met leden uit alle politieke geledingen, moet ervoor zorgen dat de rijkdom eerlijk wordt verdeeld. Maar veel gewone Libiërs zeggen dat corruptie zal verhinderen dat de rijkdom naar beneden sijpelt.

Libische factieleiders ontkennen zelf betrokken te zijn bij diefstal, maar uiten vaak dezelfde beschuldiging naar rivalen.