Uitleg - Kan het gezamenlijk inkopen van gas de energiezekerheid van Europa vergroten?

De Europese Unie heeft deze week een regeling voor bedrijven geopend om gezamenlijk gas in te kopen, met als doel de aanvoer voor de winter veilig te stellen en een herhaling van de recordhoge energieprijzen van vorig jaar te voorkomen.

Rusland, Europa's voormalige grootste gasleverancier, verminderde vorig jaar de brandstofleveringen aan EU-landen na zijn invasie in Oekraïne, waardoor het continent in een energiecrisis belandde terwijl het naarstig op zoek was naar alternatieve bevoorradingsbronnen.

Het gezamenlijke gasinkoopplan van de EU is bedoeld om de gasvoorraden aan te vullen en landen te beschermen tegen mogelijke nieuwe schokken in de aanvoer.

HOE WERKT DE GEZAMENLIJKE EU-GASAANKOOP?

Bedrijven hebben tot 2 mei de tijd om de hoeveelheid gas te registreren die ze via de regeling willen kopen. Ze kunnen vragen om pijpleidingen of vloeibaar aardgas (LNG).

Het EU-platform verzamelt vervolgens aanbiedingen van wereldwijde leveranciers om aan de vraag te voldoen. Gekoppelde leveranciers en kopers onderhandelen over contracten, maar de EU is niet betrokken bij deze commerciële gesprekken.

De EU-landen moeten de gasopslag in november tot 90% vullen. De regeling is bedoeld om gezamenlijk genoeg brandstof te kopen om aan 15% van die verplichting te voldoen. Het kan niet worden gebruikt om Russisch gas te kopen.

Ambtenaren van de EU zeiden dat tot nu toe ongeveer 80 bedrijven zich hebben geregistreerd, hoewel het niet bekend is hoeveel er bestellingen hebben geplaatst. Polen's belangrijkste olie- en gasbedrijf PKN Orlen zei op woensdag dat het van plan was om deel te nemen.

ZAL HET GEZAMENLIJK INKOPEN VAN GAS DE ENERGIEZEKERHEID VERBETEREN?

De EU wil in eerste instantie ongeveer 13,5 miljard kubieke meter (bcm) gas gezamenlijk inkopen, een fractie van de totale vraag in de EU van ongeveer 360 bcm.

Maar het zou landen moeten helpen om een begin te maken met het vullen van hun gasopslag, meestal zoutgrotten of uitgeputte gasvelden.

Opgeslagen gas compenseert schommelingen in de dagelijkse en seizoensgebonden vraag - het biedt een cruciale aanvoerbuffer in de winter, wanneer het Europese gasverbruik doorgaans piekt. Het kan ook bevoorrading bieden tijdens onderbrekingen, grote uitval van de infrastructuur of een bijzonder hoge vraag in koude periodes.

De opslagcapaciteit in de EU is ongelijk verdeeld met grote faciliteiten in Frankrijk, Duitsland, Italië en Nederland, maar met pijpleidingen naar buurlanden.

Volgens gegevens van Gas Infrastructure Europe is de opslagcapaciteit in de hele EU nu voor 58% gevuld, wat ongewoon hoog is voor de tijd van het jaar, nadat landen het energiegebruik in de winter hebben teruggeschroefd vanwege de stijgende prijzen, terwijl noodmaatregelen op energiegebied en het relatief zachte weer de vraag afremden.

De gezamenlijke regeling is bedoeld om de toegang van kleinere kopers tot gas te verbeteren en hen te helpen betere deals te krijgen. Kopers kunnen aanvragen doen voor relatief kleine volumes - tot een derde van een LNG-vracht - en zich verenigen om het minimale bestelvolume te halen.

Sommige EU-functionarissen zeiden dat bepaalde grote energiebedrijven aarzelden om mee te doen, omdat ze betwijfelen of het plan hen lagere prijzen zal opleveren, aangezien ze al hun eigen gasdeals kunnen onderhandelen.

ZAL HET HELPEN OM PRIJSPIEKEN TE VOORKOMEN?

EU-landen zijn verantwoordelijk voor hun eigen energiebeleid, met verschillende energiemixen en gasopslagfaciliteiten.

Lage opslagniveaus kunnen de gasprijzen opdrijven, maar zijn niet de enige oorzaak van hoge kosten. Europa concurreert met Azië voor LNG-leveringen en sommige elektriciteitscentrales, waaronder de Franse kernreactoren, zijn langdurig uitgevallen, waardoor de vraag naar gas is gestegen.

Andere EU-maatregelen die het afgelopen jaar zijn genomen om de energieprijzen te beheersen, zijn onder andere een verplichting om het energieverbruik in de winter te beperken en voorstellen om de elektriciteitsmarkt van het blok te hervormen.

HOE ZIT HET MET GROOT-BRITTANNIË?

Niet-EU-landen zoals Oekraïne, Servië en Albanië kunnen ook deelnemen aan het gezamenlijke inkoopprogramma.

Voormalig EU-lid Groot-Brittannië, waar ongeveer 80% van de huizen verwarmd wordt met gas, doet niet mee, maar het kan wel gas via pijpleidingen ontvangen en naar Europa sturen. Het heeft een opslagcapaciteit die overeenkomt met ongeveer vier tot vijf dagen gasvraag in de winter, in plaats van 15 dagen sinds Centrica de Rough-faciliteit in 2017 sloot, met het argument dat het onderhouden van de 30 jaar oude fabriek duur was.