Het Internationaal Monetair Fonds heeft gewaarschuwd voor een "gevaarlijke combinatie van kwetsbaarheden" op de markten. Volgens de Bank of International Settlements hebben centrale banken voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog te maken met een stijgende inflatie die samenvalt met zeer hoge schuldniveaus, waardoor de economische stabiliteit in gevaar komt.

"De risico's voor het financiële systeem zijn niet zo groot als in maart, maar dat betekent niet dat de crisis voorbij is," aldus Carl Tannenbaum, hoofdeconoom bij Northern Trust, die tijdens de wereldwijde financiële crisis van 2008 in de risicosectie van de Fed werkte.

Hier geven experts aan wat de beleidsmakers in maart goed hebben gedaan en wat ze daaruit kunnen afleiden voor de toekomst. (Grafiek: Het dilemma van centrale banken, https://www.reuters.com/graphics/GLOBAL-MARKET/xmpjkjdebvr/Screenshot%202023-04-18%20at%2016.37.56.png)

1/ BLIJF BIJ HET PLAN

De Federal Reserve en de Europese Centrale Bank gingen in maart door met het verhogen van de rente, terwijl Silicon Valley Bank (SVB) failliet ging en Credit Suisse (CS) gedwongen werd te fuseren met UBS.

Snelle renteverhogingen na jaren van ultralage rentes hebben pijn gedaan. Maar van koers veranderen terwijl de markten daalden, had dat kunnen verergeren.

"Als ze die renteverhogingen niet hadden gedaan, bestond het gevaar dat mensen ernaar zouden kijken en zouden zeggen: oh, mijn god, de situatie is nog erger dan we dachten," zei Dario Perkins, managing director, global macro bij TS Lombard en voormalig adviseur van het Britse ministerie van Financiën.

Een maatstaf voor de volatiliteit op de markt voor schatkistpapier is afgenomen na in maart het hoogste niveau sinds 2008 te hebben bereikt.

Een lage en stabiele inflatie is goed voor de markten en de economie, dus centrale banken moeten laten zien dat ze de inflatie serieus nemen, voegde Tannenbaum eraan toe. (Grafiek: Volatiliteit Amerikaanse obligaties, https://www.reuters.com/graphics/USA-BONDS/akveqxzrqvr/Screenshot%202023-04-21%20at%2011.47.44.png)

2/ LUID EN DUIDELIJK

Na het vasthouden aan de koers komt het verkopen van de boodschap.

De Fed kwam slechts 12 dagen na het faillissement van de SVB bijeen en de vergadering van de ECB van 16 maart was twee dagen voor de redding van Credit Suisse. Aandelen van Amerikaanse regionale banken kelderden 36% in maart.

Centrale banken hebben renteverhogingen afgezwakt met communicatie die rekening hield met instabiliteitsrisico's en die geruststellende "nederigheid" uitstraalde, zei Perkins.

Niet alle communicatie was geweldig.

De Zwitserse Nationale Bank zei op 15 maart dat Credit Suisse aan de kapitaal- en liquiditeitsvereisten voldeed.

"En dagen later was Credit Suisse verdwenen," zei Gael Combes, hoofd fundamenteel onderzoek bij de Zwitserse fondsbeheerder Unigestion.

Die ommekeer benadrukte het vooruitzicht dat centrale bankiers "op achterstand worden gezet", aldus Combes.

Agressieve verkrapping kan nog steeds een nieuwe financiële crisis veroorzaken, aldus David Blanchflower, hoogleraar economie aan Dartmouth en voormalig rentevaststeller van de Bank of England.

Amerikaanse banken worden geconfronteerd met wanbetalers op autoleningen en studieschulden, terwijl hypotheekleners in het VK die goedkope leningen met een vaste rente oversluiten naar duurdere deals wanbetalingen kunnen veroorzaken, voegde Blanchflower eraan toe. "De tentakels" van bankfaillissementen, zei hij, "zijn veel langer dan mensen denken."

3/ INCASSEER DE PIJN

De crisis van 2008 leidde tot wereldwijde pogingen om te voorkomen dat belastingbetalers reddingsoperaties voor noodlijdende banken zouden financieren.

De redding van Credit Suisse bracht de pijn elders, omdat Zwitserse toezichthouders oordeelden dat houders van de Additional Tier 1 obligaties van de bank, een schokdemper tegen verliezen, zouden worden weggevaagd. Aandeelhouders kregen $3,3 miljard.

Voormalig hoofdeconoom van de ECB, Peter Praet, zei dat het succes van de redding van CS bleek uit het feit dat de onrust niet oversloeg naar andere banken en schuldeisers de kosten grotendeels droegen, wat "zeer zeldzaam" was voor een systeemrelevante instelling.

Maar kredietverstrekkers zijn onzeker over het aanhouden van AT1's, waardoor het idee van schokabsorberende kapitaalbuffers in gevaar komt.

"Het resolutiekader voor banken dat na de grote financiële crisis werd gecreëerd," zei Francesco Papadia, senior fellow bij Bruegel en voormalig directeur-generaal markttransacties van de ECB, "blijkt moeilijk te implementeren." (Grafiek: CoCo crisis, https://www.reuters.com/graphics/GLOBAL-MARKETS/klpygbkompg/chart.png)

4/ VERENIGD STAAN WE

Na de redding van CS ondersteunden de Fed en andere grote centrale banken de marktliquiditeit met dollarswaplijnen. Door de wereldwijde reservevaluta te laten stromen, in een inspanning die sinds de COVID-pandemie van 2020 niet meer was vertoond, werd waarschijnlijk de angst weggenomen dat internationale instellingen Amerikaanse schatkistcertificaten zouden dumpen om dollars veilig te stellen of dat buitenlandse centrale banken niet in staat zouden zijn om dollars te leveren, aldus experts.

"Het stelt de markt gerust," zei Mahmoud Pradhan, global head of macro bij Amundi Institute en voormalig adjunct-directeur van de Europese afdeling van het IMF. "Vaak is het bedrag van de verlengde faciliteit niet nodig, maar het is een veiligheidsmaatregel," zei hij. (Grafiek: De race om renteverhogingen, https://www.reuters.com/graphics/GLOBAL-MARKETS/lbvggjjagvq/chart.png)

5/ MOREEL RISICO

In de V.S. namen de Fed, het ministerie van Financiën en de Federal Deposit Insurance Corporation de zeldzame beslissing om de klanten van de SVB toegang te geven tot alle niet-verzekerde deposito's. Er volgde een politieke reactie, waarbij de Republikeinen de rente verhoogden.

Er volgde een politieke reactie, waarbij Republikeinen zich verzetten tegen universele depositogaranties omdat dergelijke instrumenten moreel risico zouden aanmoedigen.

Pradhan van Amundi zei dat de "per geval" reacties van centrale banken op individuele kredietverstrekkers die in maart failliet gingen, het gebrek aan een gecoördineerd systeem voor het oplossen van banken blootlegden.

"We hebben heel weinig oplossingen gezien voor de manier waarop een bank moet worden afgewikkeld," zei hij. "Wat we niet hebben opgelost is het resolutiesysteem zelf."